Cem Kılıç

Pazartesi günü Üçlü Danışma Kurulu’nda çalışma hayatının tarafları biraraya geldi. Ancak daha önce de yazdığımız gibi Üçlü Danışma Kurulu’nda ele alınan tek konu kıdem tazminatı değildi. Tartışılan diğer konular arasında “taşeron sistemi” ve yeni “esnek çalışma modelleri” bulunuyordu. Kıdem tazminatında taraflar 10 gün sonra yeniden toplanma kararı alırlarken, taşeron konusunda çalışmalara başlanması konusunda fikir birliğine varıldı.

En az 3 yıllık sözleşme
Toplantıda taşeron sistemine dair çok önemli adımlar atıldı ve taşeron sisteminin mevcut durumu ve sorunları ile yapılması gerekenler planlandı.
İşçi ücret ve sosyal haklarının geliştirilmesinin önündeki en büyük engellerden birinin “kamu ihale mevzuatı” olduğu vurgulanarak, mevzuatta yapılacak değişikliklerle işçi haklarının geliştirilmesi hedefleniyor. Bu kapsamda yapılacak düzenlemeler şöyle sıralandı:
Mevcut durumda; kamuya hizmet alımları genellikle bir yılın altındaki sürelerle yapılıyor. Yapılacak değişiklikle; süreklilik arzeden hizmetlerin sözleşmesi en az 3 yıllık dönemi kapsayacak.
Mevcut durumda; işçi ücretinde, her ihalede asgari ücret esas alınıyor. Yapılacak değişiklikten sonra; taşeron işçilerin

Türkiye’de vasıfsız işgücünün en çok görüldüğü sektör daima inşaat sektörü durumunda. Ölümle sonuçlanan iş kazalarının önemli bir bölümü bu sektörde gerçekleşiyor. Çünkü inşaat sektörüne hizmet veren işgücünün büyük çoğunluğu eğitim alma şansını bulamamış ya da mesleğini sahada, işbaşında öğrenmiş alaylılardan oluşuyor.
Gelişmiş ülkelerde inşaat işçileri, diğer sektörlerde çalışan işçilere oranla 34 kat daha fazla kazaya uğrama riski taşıyorlar. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre bu oran 6 kata kadar çıkabiliyor. İnşaat sektörü, Türkiye’de de çok sayıda insanın hayatın kaybettiği bir sektör.

Avrupa Birliği’ne uyum için...

İnşaatlarda başta çalışan kalitesi olmak üzere, ürün kalitesini de yüksek tutmanın ülkemiz açısından önemi oldukça fazla. İş kazalarının önüne geçilmesi ve inşaatta kalitenin sağlanması, iyi malzeme kullanımı ve güçlü bir mühendislik uygulamasının yanı sıra nitelikli işgücü ile sağlanabilir. Ayrıca maliyetleri düşürmede ürünlerin doğru kullanılmasının da önemi oldukça fazla. Ürünlerin doğru miktarda ve doğru şekilde kullanılması da ancak nitelikli işgücünün kullanılması ile mümkün.
İşte bu çerçevede, AB müktesebatına uyum

Esnafın Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) prim borcu çığ gibi birikti. Şu an için Bağ - Kur (4/b) primlerini ödeyemedikleri için serbest meslek sahiplerinin SGK’ya 22 milyar TL civarı borcu var. SGK yönetimi geçtiğimiz günlerde bir önlem olarak prim borcu 6 bin TL ve üzerinde olan yaklaşık 1 milyon esnafa ödeme yazısı gönderdi. 6183 Sayılı Amme Alacakları Yasası kapsamında borçların ödenebileceği hatırlatıldı.
SGK esnaftan tahsil edemediği prim borçları için ayrıca yeni bir düzenlemeye gidiyor. Meclis’e henüz sevk edilen yeni bir Torba Yasa ile prim borcu olanlar için alternatif ödeme imkânları getiriliyor.

Borç gidecek ama...
Yeni yasaya göre Bağ - Kur (4/b) kapsamında prim borcu olanlardan, 24 ay ve üzeri borca sahip olanların borçları, 3 aylık ödeme süresi tanındıktan sonra, ödenmemesi durumunda sigortalılık süreleriyle birlikte silinecek. Yani borçlu oldukları dönemler sigortalı olarak artık değerlendirilmeyecek.
Ancak bu durumda olanlar, hesaplarından silinen sigortalılık sürelerini yürürlükte olan ‘borçlanma’ kuralları çerçevesinde daha sonra borçlandıkları takdirde, tekrar kazanacak. Yani sigortalılık sürelerini kaybetmeyecekler. Burada tamamen kişi tercihi

Kıdem tazminatı konusunda hareketli günler yaşıyoruz. İşçi ve işveren kesimi henüz uzlaşabilmiş değil, ancak Bakan Faruk Çelik yarın Üçlü Danışma Kurulu’nda tarafları bir araya getirecek. Bu toplantı sonrası kıdem tazminatı konusunda atılacak adımlar netleşecek. Taraflar belirli konular üzerinde çalışmaya başlamayı kararlaştırırlarsa komisyonların kurulmasını bekleyebiliriz. Ancak uzlaşma olmadığı takdirde ne yapılacağı merak konusu. Bunun yanında üçlü danışma kurulunun tek konusu kıdem tazminatı değil. Esneklik uygulamaları ve taşeron yasası konusunda da taraflar çalışmalar yürütecek. Dolayısıyla kıdem tazminatının dışında başka gündemi olan toplantıdan taşeronda kıdem tazminatı fonu uygulaması, esnek çalışanlara yönelik kıdem tazminatı hakkının korunması gibi bazı başka konularda da adım atılması yönünde kararlar çıkabilir.
DİSK garanti istiyor
Kıdem tazminatının fona dönüştürülmesi konusunda işçi sendikalarının görüşleri genel anlamda olumsuz. Kıdem tazminatının fona dönüştürülmesini iş güvencesinin kaldırılması olarak gören DİSK, işverenlerin daha kolay işçi çıkarmak için fonu istediğini ifade ediyor. DİSK kıdem tazminatı konusunda özel sektörde devlet garantisinin

Bu haftayı tek soruyla kapatıyoruz. Çünkü konu kapsamlı ve önemli... Şu anda vatandaşların toplam genel sağlık sigortası prim borcu 4 milyar TL’yi aşmış durumda. Bu sigorta kolunda prim tahsilât oranı giderek düşüyor. Bu nedenle bir takım önlemlerin önümüzdeki günlerde alınması bekleniyor.

SORU: Oğlumuz üniversiteyi bitirdi, sağlık imkânlarından artık yararlanamıyor. Henüz işsiz olduğu için prim de ödeyemedi, borcumuz birikmiş midir? Tanju Doğan

CEVAP: Genel Sağlık Sigortası 1 Ocak 2012 tarihi itibariyle artık herkes için zorunlu hale geldi. Bu sigortadan yararlanmak için gelir testi yaptırarak, belirlenen gelir düzeyi üzerinden prim ödenmesi gerekiyor ve bu koşulla sağlıktan yararlanılabiliyor. Ancak bu sistemde işler istenildiği gibi gitmedi. Bir kısım vatandaş ya hiç gelir testine girmedi ya da belirlenen primlerini ödeyemedi. Gelir testine girilmemesi durumunda en üst düzey olan 245 TL prim borcu her ay için birikiyor. Bugün için vatandaşların toplam genel sağlık sigortası prim borcu 4 milyar TL’yi aşmış durumda. Bu sigorta kolunda prim tahsilât oranı giderek düşüyor. Bu nedenle bir takım önlemlerin önümüzdeki günlerde alınması bekleniyor.

Yasa geliyor
SGK

- Çalışma hayatına yeni giren kadınların yüzde 86-88’i anne olduktan sonra da çalışmaya devam etmek istiyor.
- Çalışan kadınların yüzde 36,4’ü iş ve aile yaşamı arasında çatışma yaşıyor.
- Çalışan kadınların yüzde 21’i ev işleri ve çocuk bakımı tüm zamanlarını aldığı için işten ayrılıyor.
- Anne olduktan sonra işten ayrılanların gerekçeleri: yüzde 32’si çocuğa bakacak kimse olmadığı için, yüzde 10,5’i çocuk bakım masrafları yüksek olduğu için.
- Çalışma hayatından ayrılan kadınların yüzde 32,2’si esnek çalışma, çocuk bakımı desteği, izinlerin artması, ev işlerinde yardımcı olunması durumlarında çalışmaya devam edebileceğini ifade ediyor.
- Yoğun çalışma hayatı nedeniyle evlenmekte/anne olmakta geciken kadın oranı yüzde 19,7, ailesi ile yeteri kadar ilgilenemeyen kadın oranı yüzde 28,4 (Toplam: yüzde 48,1).

İşsizlik sigortası uygulanmaya başladığı günden bu yana verdikleri ve vermedikleriyle sürekli tartışılıyor. Hayata geçirildiğinde “çalışanların rüyası gerçek oldu” şeklinde yorumlanan işsizlik sigortasının, işsizler lehine çok da olumlu sonuçlar doğurduğunu söylemek güç. İşsizlik sigortasından yararlanmak, katı kriterler nedeniyle zor.

Üst sınır var
İşsizlik sigortasına, çalışanların prime esas kazançları üzerinden yüzde 1 oranında prim ödeniyor. Dolayısıyla ücreti yüksek olan çalışandan yüksek, ücreti düşük olan çalışandan düşük prim alınıyor. Ancak konu işsizlik sigortasından yararlanmaya geldiğinde, işsizlik parası yüksek ücret alan çalışanın aldığı son ücret üzerinden hesaplanmıyor. Çünkü işsizlik parasında üst limit var. Ücreti ne kadar yüksek olursa olsun işsiz kalan kişi işsizlik sigortasından en fazla 747.43 TL para alabiliyor. Dolayısıyla ücreti 2 bin 500 TL olan kişi de, aynı işsizlik parasını alıyor, 5 bin TL olan da...

Ödenek sınırı değişmeli

SORU: 1999 yılının 11. ayında sigorta girişim var. Bugüne kadar 3800 gün primim birikti. Şu an çalıştığım atölyeden kıdemim alıp, ayrılmak istiyorum, işveren tazminatımı verir mi?
Ahmet Ünlü

CEVAP: 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim günü koşullarının sağlanması durumunda kıdem tazminatı alabilir yazısıyla işverene başvurduğunuzda kıdem tazminatına hak kazanılıyor. Ancak burada çok önemli bir tarih var. 8 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olanların 15 yıl sigorta ve 3600 günle kıdem tazminatı alarak işinden ayrılma hakkı bulunmuyor. Şu an için kıdem tazminatını alamazsınız. Ancak; emekli olmak için aranan şartlardan yaş dışındakileri sağlayanlar, kıdem tazminatı alarak işinden ayrılabiliyor. Bu durumda siz de iki şekilde kıdem tazminatı alıp işten ayrılabilirsiniz:
7000 güne tamlayacağınız tarihte veya gün daha prim ödeyerek priminizi 4500 güne tamamlamanız şartıyla, Kasım 2024 tarihinde 25 yıllık sigorta sürenizi tamamlayarak.

25 yıl önceden Bağ-Kur başlamaz

SORU: Annem kendi mahallemizde 25 yıldır bazen sigorta bazen de emlak işleri yaptı. Kendi adına vergi kaydı var, yani esnaf. Ancak bugüne kadar sosyal güvenlik adına hiçbir şey yapmadı. Ne sigorta ne de Bağ