Cem Kılıç

Dünya nüfusunun yarısını oluşturan kadınlar, erkeklere göre pek çok açıdan dezavantajlı olmaya devam ediyor. Dünya Ekonomik Forumu’nun yayımladığı 2013 Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu’na göre, tablo can sıkıcı.
Sözkonusu rapor, küresel cinsiyet eşitsizliklerini kıyaslayabilmek açısından kapsamlı bir çerçeve sunuyor. Araştırma kapsamındaki ülkelerde kadın erkek eşitliği açısından herhangi bir ilerleme gerçekleşip gerçekleşmediğini görebilmek de mümkün.
DEF küresel cinsiyet uçurumu endeksiyle, kadınlar ve erkekler arasındaki farklılıkları; ekonomik katılım ve fırsat eşitliği, eğitim düzeyi, sağlık ve yaşam, siyasi katılım kategorilerinde inceliyor.
En önemli gösterge; “ekonomik katılım ve fırsat eşitliği.” Bu endeks, çalışma hayatına katılım, ilerleme ve ücret faklılıkları esas alınarak oluşturuluyor. Örneğin; kadınlar ve erkekler arasındaki ilerleme farklılıkları için kanun yapıcılar, üst düzey yöneticiler ve müdürler ile profesyonel mesleklerde çalışan kadınların aynı kategorideki erkeklere oranlarına bakılıyor.
Cinsiyet eşitliğinde en iyi konumda olan ülkeler İzlanda, Finlandiya, Norveç ve İsveç gibi kuzey ülkeleri. Bu ülkelerin liste başı olması tesadüfi değil.

SORU: Eşim yakında doğum yapacak, doğum iznindeyken işveren mi ücretini ödeyecek yoksa devletten mi alacağız? Ahmet Can

CEVAP: Kadın sigortalılara doğumdan önce 8 hafta (çoğul gebelikte 10 hafta), doğum sonrasında 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta (çoğul gebelikte 18 hafta) izin veriliyor. Sigortalı kadının doktor raporu alınması kaydıyla doğuma üç hafta kalana kadar çalışması da mümkün. Bu durumda, doğum öncesinde kullanılmayan 5 haftalık izin daha sonraya yani doğum sonrasına eklenir. Böylece doğum sonrası 8 hafta olan izin 13 hafta olur.
Geçici ödenek var...
Sigortalı kadın, doğum izni süresince SGK’dan geçici iş göremezlik ödeneği almaya hak kazanır. Ancak bu ödeneği alabilmek için doğum tarihinden önceki bir yıl içinde en az 90 gün prim ödemiş olmak, yani sigortalı çalışma koşulu var.
Bu noktada hemen belirtelim, önümüzdeki aylarda Meclis’e sevk edilecek yasa tasarısıyla doğum izni 16 haftadan 18 haftaya çıkıyor.
Bir günlük geçici iş göremezlik ödeneği; doğum tarihinden önceki 12 ayın, son üç ay içindeki prime esas kazanç toplamının bu kazanca esas prim sayısına bölünmesi suretiyle bulunuyor. Sigortalılara yatarak tedavilerde ücretin yarısı, ayakta ise

Son yıllarda ülkemize gelip iş arayan, çalışan yabancı sayısında ciddi artış var. Yabancı çalışan istihdamı, özellikle ev hizmetlerinde çalışan komşu ülke vatandaşları ve Suriyeli göçmenler sebebiyle, son yıllarda ülkemiz işgücü piyasasında giderek önemi aratan konular arasına girdi.
Kanuni yollarla gelip, kayıt altında sigortalı olarak çalışan yabancı sayısında son yıllarda yükseliş yaşanıyor. Çalışma Bakanlığı’nın verilerine göre, çalışma izni verilenler arasında birinci sırayı Gürcüler alıyor. İkinci sırada ise Çinliler var.
Çalışma Bakanlığı’nın çocuk yaşlı bakımı ve ev hizmetlerinde çalışacak yabancılar için “çalışma izin” prosedürünü basitleştirmesi, izinlerin kolay çıkıyor olması ve sigortalanacak yabancı için sadece asgari ücret düzeyinden sigorta yapılması imkânının tanınması, bu hizmetlerde çalışan yabancı sayısındaki artışın önemli sebepleri arasında. Bu grupta en çok Gürcüler yer alıyor.

Ucuz işgücü geliyor
Gürcistan’dan gelenler için vize muafiyet süresinin üç ay olması onlar için büyük avantaj. Bu süre içerisinde çalışma izni için başvurabiliyorlar. Aileler de daha çok Gürcüleri tercih ediyorlar. Aynı hizmeti yapacak bir Türk vatandaşa göre yüzde 30

Sigortalı çalışanların genel sağlık sigortası primi işyerinde ödeniyor. Yani sigortalı çalışanlar devletin sağlık hizmetlerinden prim ödemeden yararlanabiliyorlar. Ancak işsiz kalınca işler değişiyor. İşveren prim ödemeyeceği için, işsizlerin sağlık hizmetlerinden yararlanmaları sadece bir süre için mümkün oluyor, sonrasında kendileri prim ödeyerek sağlıktan yararlanabiliyorlar.
SGK’ ya göre iş sözleşmesi feshedildikten 10 gün sonra sigortalılık niteliği sona eriyor. Yani işsizlikte ilk 10 gün SGK’ya göre sigortalı sayılıyor. Bu süre içerisinde sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyor.
Ayrıca, sigortalı adına işten ayrıldığı tarihten önceki son bir yıl içerisinde 90 gün sigorta primi yatırılmış ise bu kişiler 90 gün daha sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyor. Böylece işsiz kalan bir kişi 100 gün süreyle sağlık hizmetlerinden prim ödemeksizin yararlanabiliyor.

Gelir testini unutma
Bu süreler tamamlanınca işsiz kalanların gelir testine girerek, sağlıktan yararlanmak için gelir durumlarına göre prim ödeyip ödemeyeceklerini öğrenmeleri gerek. Ne var ki pek çok kişi, işsiz kaldığı süreler içerisinde bu testi yaptırmadığından her ay adlarına en yüksekten yani 245 TL’den

Bugünkü soru-cevap kısmını tamamen iş güvenliği ile ilgili konulara ayırdık. 1 Ocak 2014 tarihi işyerlerinin iş güvenliği tedbirlerini alması açısından çok önemli. İşyerlerinin büyük bir bölümü için yeni yükümlülükler geliyor. Bize ulaştırdığınız sorular içerisinde bu konuyla ilgili olanlar da son dönemde epey artış gösterdi.
SORU: Hangi işyerleri iş güvenliği uzmanı, doktor çalıştırmakla yükümlü? Bizim işyerinde 36 kişi çalışıyor, biz de artık bu kapsamda mıyız? Atilla Özer
CEVAP: Yeni yasaya göre kamu-özel ayrımı olmaksızın, çalışan sayısı fark etmeksizin tüm işyerleri, iş güvenliği uzmanı, hekim ve sağlık personeli çalıştırmak zorunda. Bu yükümlülüğün başlayacağı tarih ise işyerinin tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre belirleniyor. Tehlike sınıfları ve çalışan sayısı işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinden ne zaman hizmet almaya başlaması gerektiğini belirliyor. Buna göre;
- 50 ve üzeri çalışanı bulunan işyerleri 30 Aralık 2012’den,
- 50’den az çalışanı bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli işyerleri 1 Ocak 2014’ten,
- 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli işyerleri ile kamu kurumları ise 1 Temmuz 2016’dan itibaren iş sağlığı ve güvenliği

Dünya Ekonomik Forumu tarafından geçtiğimiz cuma günü yayınlanan “Küresel Gündeme İlişkin Görünüm 2014” raporu oldukça önemli bir çalışma. Bu raporda, benim ilgilendiğim alan içinde iki temel sorun var. Bunlardan ilki, eşitsizliğin küresel ekonomi için büyük tehdit oluşturduğu tespiti. Bir diğeri ise kalıcı yapısal işsizlik sorununun artış gösteriyor olması.
Rapora göre, dünya çapında artan gelir eşitsizliğinin başlıca sebepleri, pek çok ülkede kaliteli temel eğitime ve ortaöğretime erişimdeki yetersizlikler, halk sağlığını tehdit eden hastalıklar ve cinsiyet ayrımcılığı gibi sosyal eşitsizlikler.
Raporda ayrıca, nüfusunun büyük bölümü 30 yaş altındaki gençlerden oluşan gelişmekte olan pek çok ülkede, işsizliğin önümüzdeki on yıl içinde ciddi siyasi ve sosyal istikrarsızlıklar yaratabileceği yönündeki endişelere de yer veriliyor. Özellikle gelir farklılıklarının giderek büyümesi, işsizliğin yapısal ve kalıcı bir problem olmaya devam etmesi, benim de üzerinde durduğum önemli konular.

Sosyal yardımlar öne çıkıyor
Bu bağlamda gelir eşitsizliğine yönelik tedbirlere Türkiye’de daha fazla yer vermek gerektiği açık. Son yıllarda sosyal yardım ve koruma programları

Ulusal İstihdam Stratejisi, 2023’te işsizliğin yüzde 5’e indirilmesi, istihdam oranının ise yüzde 55’e çıkarılmasını hedefliyor. Strateji belgesi Yüksek Planlama Kurulu’nda, bir ay içerisinde Bakanlar Kurulu’nda imzaya açılacak.
4 temel politika
Ulusal İstihdam Strateji Belgesi dört temel politika ekseni üzerine inşa edildi:
* Eğitim-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesi.
* İşgücü piyasasında güvence ve esnekliğin sağlanması.
* Özel politika gerektiren grupların istihdamının artırılması.
* İstihdam-sosyal koruma ilişkisinin güçlendirilmesi.

Son yıllarda AVM’lerde yaşanan çok sayıda kazaya tanık olduk. Bu kazalardan bir kısmı maalesef ölümle sonuçlandı. Bu nedenle Çalışma Bakanlığı AVM’lerde iş güvenliği konusuna çok önem veriyor. Bakanlık müfettişleri şu sıralar AVM’lerde denetimlerine başlayacaklar. Yeni İş Güvenliği Yasasından kaynaklanan çok sayıda yükümlülük AVM yönetimlerince yerine getirilmek zorunda.
Yasa, alışveriş merkezlerinde, iş hanlarında, iş merkezlerinde risk değerlendirmesinin yapılmasını zorunlu tutuyor. Bu işin koordinasyonu da alışveriş merkezi yönetimine veriliyor. Sadece risk değerlendirmesi değil, aynı zamanda kanundan kaynaklanan tüm yükümlülüklerde de yönetimler birinci dereceden sorumlu.
Dolayısıyla alışveriş merkezleri yönetimi, alışveriş merkezinin genel risklerini kapsayan risk değerlendirmesini yaparak konuyla ilgili tüm kiracıları yani dükkân sahiplerini bilgilendirmeli. AVM Yönetimlerinin risk değerlendirmesini yapmayan işyerini Bakanlığa şikâyet etme hakkı da var.

Bir cezası var...
AVM’de yer alan işyerleri iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve yardımcı sağlık personeli istihdam etmeleri durumunda bu kişilerin görevlerini yerine getirmeleri için AVM yönetiminden yer talep