Cem Kılıç

Soru: Bizler iş güvenliği uzmanı olarak çalışıyoruz. Mühendislik fakültelerini bitirdik, avantajlı diye bu işe girdik, ancak son dönemde işlerimizi yapamaz olduk. Torba Yasada iş güvenliği uzmanlarıyla ilgili maddeler varmış, bizim için yasa neler getiriyor, iş güvencemiz sağlanacak mı?

Cevap: Soma maden kazasından sonra geçen bir yıl içinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda birtakım düzenlemeler yapıldı. En son geçen hafta Meclis’te kabul edilen yasada iş güvenliğini ilgilendiren çok sayıda madde var.
Yeni yasada iş güvenliği uzmanlarının sorumluluklarıyla ilgili düzenlemeler dikkat çekici. Uzmanlar en çok işverenin bordrolusu olmaktan şikâyetçiler. Aksaklıkları nasıl rapor edeceklerini bilemiyorlar. İşverenini şikâyet eden uzmanlar işlerinden olmaktan korkuyor.
Yeni düzenlemeyle uzman ve hekimler için sorumluluk sınırları çiziliyor. Yasaya göre; işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili eksiklik ve aksaklıkları işverene yazılı olarak bildirecek, eksiklik ve aksaklıkların düzeltilmesinden, tedbir ve tavsiyelerin yerine getirilmesinden işveren sorumlu olacak.
Yeni yasaya göre, işyerinde işi acil durdurmayı gerektiren bir eksiklik olması

Dünyada gelir eşitsizlik-leri artmaya devam ediyor. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) verilerine göre; nüfusun en zengin yüzde 10’luk kesimi toplam gelirden yüzde 30 ila 40’lık pay alırken, en yoksul yüzde 10’luk kesimin toplam gelirden aldığı pay sadece yüzde 2 ila 7 arasında kalıyor.
Son 20 yılda Kanada, ABD, Avustralya, Yeni Zelanda ve Avrupa’da gelir eşitsizliği arttı.
Hindistan ve Çin dahil Asya’da ve Afrika’nın bazı bölgelerinde artıyor. Latin Amerika’nın büyük bölümünde ve bazı Afrika ülkelerinde ise eşitsizlik azalmış. Ancak Güney Afrika’dan sonra dünyanın en eşitsiz bölgesi hâlâ Latin Amerika.

Güçlü kurum gerek
“İşgücü Piyasası, Kurumlar ve Eşitsizlik” başlıklı yeni ILO yayınına göre, gelir eşitsizlikleriyle mücadelede ülkelerin işgücü piyasası kurumlarını güçlendirmeleri şart.
Bunun yanında toplu pazarlık, asgari ücret, iş sözleşmesinin türü ve çalışma zamanının düzenlemesine ilişkin mevzuata ilişkin yasal düzenlemelerin daha geniş tanımlanması gerekiyor.

Mart ayında yönet-melikte yapılan değişiklikle kanser hastalarının malullük aylığı konusundaki mağduriyeti giderilmiş oldu. Yönetmelik öncesi, kanser hastaları teşhis tarihinden itibaren malul sayılıyorlardı. Fakat malulluk aylığı ile ilgili bilgisi olmayan kişiler teşhis tarihinden hemen sonra değil, ne zaman bu bilgiye ulaşırlarsa o zaman SGK’ya başvuru yapıyor ve dolayısıyla 18 ay boyunca değil, başvuru yaptıktan sonra kalan süre için malul sayılıyorlardı. Yönetmelikle kanser hastalarının malul sayıldığı tarih teşhis tarihi değil, sağlık kurulu raporunun alındığı tarih olarak değiştirildi. Böylece kanser hastalarının bilgisizlik nedeniyle malullük aylığından daha kısa süre yararlanması önlenmiş oldu.
Kanser hastalarının malullük konusunda ayrı değerlendirilmesi söz konusu. “İyi diferansiye tiroid kanserleri ve derinin bazal hücreli kanseri” dışındaki kanser hastaları maluliyet talep tarihinden önceki bir yıl içinde tanı almak kaydıyla, talebe istinaden düzenlenmiş sağlık kurulu raporu tarihinden itibaren 18 ay süresince malul kabul ediliyor. Ayrıca bu kişiler 18 ay sonunda hastalık durumuna göre maluliyet yönünden tekrar değerlendiriliyor. Dolayısıyla sağlık kurulu raporu

Soru: Bağ-Kur’luyum. Küçük bir dükkânım var. SGK’dan yazı geldi. 4 bin 500 TL borç çıkarmışlar. Kendi sigorta primimi, yanımda çalışan sigortalımdan düşük ödediğim için bu borç çıkarılmış. Ne yapmalıyım?

CEVAP: Esnaf, sanatkâr, ticaretle uğraşanlara SGK’nın çıkardığı prim ve cezalar, çalıştırdıkları sigortalılara ödedikleri ücretlerden kaynaklanıyor. Bağ-Kur’lu esnafın, yanında çalıştırdığı sigortalı (4-a) için SGK’ya bildirdiği tutar, kendi priminden fazlaysa sorun çıkıyor. SGK esnafa, “İşçin için SGK’ya bildirdiğin prime esas kazanç, kendi Bağ-Kur priminden fazla olamaz” diyor ve aradaki prim farkını, primlerin gecikme cezası ve gecikme zammını Bağ-Kur’lu işverenden istiyor.
Sosyal Güvenlik Reformu, Bağ-Kur sisteminde önemli değişiklikler getirdi. En önemli değişiklik esnaf, sanatkâr, ticaretle uğraşanlar için basamak sisteminin kaldırılmasıydı. Ekim 2008 öncesinde, Bağ-Kur’lu vatandaş 24 basamaklı sistemde, bulunduğu basamak üzerinden primlerini ödüyordu. Uygulama, Ekim 2008’dan sonra kalktı ve yeni dönemde, Bağ-Kur’luların primleri ücret/kazanç beyanına göre ödenmeye başlandı. Bağ-Kur’lulara asgari ücret ile asgari ücretin 6.5 katı arasında değişen, kendi

Geçen hafta Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun açıkladığı istihdam ve teşvik paketi özellikle işsizliğin yeniden yükselme eğiliminde olduğu bu dönemde Türkiye ekonomisi açısından olumlu sonuçlar doğurabilir. Özellikle yeni yatırımlar açısından 1. ve 2. bölgede de sigorta primleri işveren hissesinin 2 yıl boyunca devlet tarafından karşılanacak olması da önemli. Ayrıca işbaşı eğitim programı kapsamında eğitim alan işsizlerin istihdam edilecekleri sektöre göre 3.5 veya 4 yıl süreyle yine işveren tarafından prim ödenmeden istihdam edilecek olması da işverenlerin yüzünü güldürecektir.

Toplum yararına
Bakanlar Kurulu kararıyla, işsizlik sigortası fonundaki paranın “işgücünün istihdam edilebilirliğini artırmak, çalışanların vasıflarını yükselterek işsizlik riskini azaltmak ve teknolojik gelişmeler nedeniyle işsiz kalması beklenenlerin başka alanlara yönlendirilmesini sağlamak, istihdamı artırıcı ve koruyucu tedbirler almak ve uygulamak, işe yerleştirme ve danışmanlık hizmetleri temin etmek, işgücü piyasası araştırma ve planlama çalışmaları yapmak amacıyla” kullanılabilecek yüzdesi 2015 yılı için yüzde 30’dan yüzde 42’ye yükseltildi.
Diğer yandan bu miktarın toplum yararına

Sosyal güvenlik destek primi (SGDP), emekli olanların yeniden çalışmaya başlamaları halinde SGK’ya ödemek zorunda oldukları prim anlamına geliyor.
Ekim 2008 sonrası ilk defa sigortalı olup yaşlılık aylığı almaya hak kazananlardan tarımsal faaliyette bulunanlar hariç emeklilik sonrası çalışmaya başlayanların emekli aylıkları kesiliyor. Bu kişiler SGDP ödeyerek hem çalışıp, hem emekli maaşlarını alma hakkına sahip değiller. Diğer yandan bu durumdaki kişiler eğer kendi nam ve hesaplarına çalışmaya başlarlarsa yüzde 15 oranında SGDP ödeyerek emekli aylıklarını almaya devam edebiliyor.
Ekim 2008 öncesi sigortalı olanlar, ne zaman ve hangi statüde emekli olurlarsa olsunlar, yeniden 4/a’lı olarak çalışmaya başlamaları halinde emekli aylıklarını kaybetmiyor. Bu kişiler yüzde 32 oranında SGDP ödeyerek emekli aylıklarını almaya devam edebilir.
Ekim 2008 öncesi emekli olanlar yeniden 4/b’li olarak çalışmaya başlarlarsa, yani kendiişlerini kurup esnaf ya da tüccar olurlarsa yüzde 15 oranında SGDP ödemek durumunda. Emekli olduktan sonra devlette herhangi bir pozisyonda çalışmaya başlayanların ise SGDP ödemeleri söz konusu değil. Bu kişilerin emekli aylıkları memur olduklarında

Ay içerisinde aynı kişi tarafından 10 günden az çalıştırılmakla beraber, farklı evlerde çalıştığı süre 10 günü geçen kişiler ne yazık ki yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı sigorta kolundan yararlanabilecek. Bu kişiler emeklilik için kendi primlerini ödemek durumunda kalacak. Ay içerisinde 3 farklı eve haftada bir temizliğe giden kişi toplamda 12 gün çalıştırılmış olacak fakat SGK tarafından yalnızca aynı kişi tarafından çalıştırılması gerektiği için ay içerisinde 10 günden az çalıştırılmış muamelesi görecek. 10 günden fazla çalışıyor olmasına rağmen bu çalışması aynı kişi hizmetinde olmadığı için yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı sigorta kolundan yararlanabilecek ve emeklilik için ayda 390 TL ödemesi gerekecek.

10 günden az çalışanlar GSS primlerini kendileri ödeyecek

Aynı kişi tarafından ay içerisinde 10 günden az çalıştırılan kişiler bu çalışmaları dolayısıyla sağlık hizmetlerinden yararlanamayacak. Bu kişilerin sağlık hizmetlerinden yararlanmaları için GSS primi ödemeleri gerekecek. Diğer yandan, eşi üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanan bir kişi ay içerisinde 10 günden az çalıştırılmış olsa da eşi üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanacak.

10 günden

1 Nisan itibarıyla gündelikçilerin sigortalanması konusunda yeni düzenleme hayata geçti. Konuyla ilgili tebliğ çarşamba günü Resmi Gazete’de yayımlandı. Dolayısıyla, çarşamba gününden itibaren 1 gün, 1 saat bile olsa ev hizmetleri kapsamında işçi çalıştıran herkes bu kişileri sigortalatmak zorunda. Peki, sigortalılık konusundaki işlemler nasıl yapılacak?

Sigorta bildirimi çalışılan ay içinde yapılmalı...
Ay içerisinde 10 günden az gündelikçi çalıştıran kişiler bu kişilere ilişkin bildirimleri gündelikçi çalıştırdıkları ay sonuna kadar yapabilirler. Ancak iş kazası yaşanması durumunda gündelikçinin mağdur olmasını engellemek adına bu bildirimin hemen yapılmasında fayda var.
Diğer yandan, bu şekilde iş kazasına maruz kalan gündelikçiye ilişkin bildirim www.turkiye.gov.tr adresinde yer alan “e-hizmetler” menüsünün altındaki “ev hizmetleri” kısmı seçilerek “iş kazası bildirim” bölümünden yapılabilecek. Bu bildirimin yapılması ile gündelikçinin yardımlardan yararlanması mümkün hale gelecek.

10 günden az çalışmada sigorta primleri nasıl hesaplanacak?
SGK gündelikçilerin sigortalanması konusunda 10 gün sınırını belirlemiş durumda. 10 günün altında çalışan gündelikçiler