Buzullar küresel ısınmadan nasıl etkileniyor? Tamamen savunmasız haldeler
10.09.2024 - 17:58 | Son Güncellenme:
Buzullar, gezegenimizin en büyük doğal koruyucularından biridir. Büyük buzullar, deniz seviyesini dengeleyerek dünya ikliminin düzenli ve dengeli kalmasına yardımcı olur. Peki, okyanus suyundaki küçük sıcaklık değişimleri, devasa buzulların büyüklüğünü etkileyebilir mi? Bu küçük değişiklikler gezegenimizin geleceği için ne anlama geliyor?
Batı Antarktika Buz Örtüsü gibi dev buzullar, gezegenimizin su dengesini korur ve iklim sistemimizin sağlıklı işleyişi için kritik öneme sahiptir. Ancak yapılan yeni araştırmalar, okyanus suyu sıcaklığındaki küçük ve önemsiz görülen değişimlerin bile Batı Antarktika Buz Örtüsü’nün büyüklüğünü etkileyebileceğini ortaya koyuyor. Hadi gelin, biraz daha detaylı inceleyelim.
KÜRESEL ISINMA KARŞISINDA TAMAMEN SAVUNMASIZ HALDE
Küresel ısınmanın olası etkilerini, nelere yol açabileceğini az çok biliyoruz. Ancak biraz bahsetmek gerekirse, küresel gezegenimizin en hassas bölgelerinden biri olan kutup bölgelerindeki buzullar üzerinde derin etkiler yaratıyor. Özellikle Batı Antarktika Buz Örtüsü, deniz seviyesinin altındaki ana kara üzerinde bulunduğundan, küresel ısınma karşısında oldukça savunmasız.
BATI ANTARKTİKA BUZ ÖRTÜSÜ ERİYEBİLİR
Bilim insanları, bu devasa buz kütlesinin erimesinin, dünya genelinde deniz seviyelerinin büyük bir şekilde yükselmesine neden olabileceğini belirtiyor. Batı Antarktika Buz Örtüsünün tamamen erimesi durumunda ise küresel deniz seviyelerinin yaklaşık 5,3 metre yükselebileceği öngörülüyor. Bu devasa yükseliş, kıyı bölgelerinde büyük değişimlere ve ciddi olumsuz etkileri olan iklimsel değişimlere yol açabilir. Batı Antarktika'nın Siple Coast bölgesindeki Ross Buz Sahanlığı, buzulun okyanusa doğru kayışını yavaşlatan bir doğal destek işlevi görüyor. Büyük Buz Bariyeri olarak da bilinen bu sahanlık, buzun okyanusa doğru hareketini frenleyerek, buz akışının hızını azaltıyor ve böylece Batı Antarktika Buz Örtüsünün erimesini kısmen engelliyor. Ancak, bu doğal bariyerin zayıflaması durumunda öngörülen senaryo gerçekleşebilir.
ROSS BUZ SAHANLIĞI: BUZULLARIN KORUYUCUSU
Antarktika'nın birçok bölgesinde buz örtüsü hızla küçülürken, Ross Buz Sahanlığı bu değişimlerin dışında kalıyor. Bu istisnai durumun arkasında ise buz sahanlığının altındaki okyanus sularının görece soğuk olması yatıyor.
ESKİDEN DAHA KÜÇÜKTÜ
Batı Antarktika Buz Örtüsü üzerinde yapılan araştırmalar ve jeolojik kayıtlar gösteriyor ki, bu devasa buzul kütlesi zaman içinde büyük bir değişime göstermiştir. Yaklaşık 8 bin 200 ila 4 bin 200 yıl önce, bu devasa buzul kütlesinin bugünkünden çok daha küçük boyutlarda olmakla birlikte, son binm700 yıl içinde, buz örtüsü büyük bir genişleme göstererek bugünkü sınırlarına ulaşmış. Bu değişimin arkasındaki nedenleri araştırmak için ise bilim insanları çeşitli bilgisayar simülasyonları ile titiz araştırmalar gerçekleştiriyorlar.Bu değişimin arka planındaki ana etkenin ise okyanus suyu sıcaklıklarındaki değişimlerin etkili olduğu düşünülüyor. Ross Buz Sahanlığı tabi ki, bu süreçte önemli bir rol oynuyor. Okyanustaki soğuk su, buz sahanlığına doğru hareket ederken deniz buzu oluşturarak, buzulların korunmasına yardımcı oluyor. Bu buzlar, altında bulunan soğuk ve yoğun su ile sıcak okyanus akıntılarının buzul tabakalarını erimesini engelliyor.
0,5 DERECELİK ARTIŞ BİLE BUZUL OLUŞUMUNU YAVAŞLATIYOR!
Bilgisayar simülasyonları ile yapılan araştırmalar sonucunda sadece 0,5 derecelik bir sıcaklık artışının buzul oluşumunu önemli ölçüde yavaşlatabildiği sonucuna ulaşıldı. Bu durum buzulların altındaki tuzlu suyun sıcak okyanus akıntılarına karşı bir savunma hattı oluşturmasını zorlaştırıyor. Bu savunma zayıfladığında ise buzullar daha hızlı eriyebilir.Ayrıca araştırmalar, Antarktika buzullarının binlerce yıl önce Orta Holosen Dönemi’nde önce küçülüp sonra tekrar genişlemesinde yalnızca iklimin değil, yer kabuğunun hareketlerinin de etkili olduğunu ortaya koydu. Dünya’nın kabuğu sürekli olarak hareket ediyor ve bu hareketler, buzulların boyutunu ve hareketini de etkileyebiliyor.Bu tür araştırmalar, gerek küresel ısınmaya bağlı olarak, gerekse de farklı etkene bağlı olarak buzullarda meydana gelebilecek değişimleri anlama, deniz seviyesinin yükselmesi durumunda neler olabileceğini ön görmek açısından büyük önem taşıyor.
