Cem Kılıç

‘Düzgün iş’ yaklaşık on yıldır çalışma yaşamında akademisyenlerin, sendikacıların, konuyla ilgili uzmanların gündeminde olan bir kavram. Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO), 1999 yılından bu yana, İngilizcesi ‘decent work’ olan düzgün işlerin ya da ‘insan onuruna yakışır işlerin’ yaygınlaştırılması mücadelesini veriyor. Peki, nedir bu düzgün iş? Elde edilen gelir ve içinde bulunulan çalışma koşulları bakımından insana değer veren, kanunlarla çalışanın korunduğu işler olarak ifade edilebilir. Yani kısaca insana değer veren koşulların olduğu işler düzgün işlerdir.

‘Düzgün iş’ nasıl olur?
ILO ve genel olarak çalışma yaşamının uzman kuruluşları, düzgün bir işinizin olup olmadığına dört kriter üzerinden karar veriyorlar.
- İstihdamda olmak, yani bir işinizin olması. Ancak sadece işinizin olması yetmiyor, işinizin asgari bir gelir güvencesi sağlaması.
- Sendikal haklarınızın tam olması.
- Sosyal güvenlik kapsamında olmak.
- Sosyal diyalog şartlarının ülkenizde var olması.

Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili olan Çalışma Bakanlığına bağlı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı 2014 yılı için denetim yapılacak sektör ve alanları belirledi.
2014 yılında denetimleri 1.100 kişilik bir müfettiş ekibi yapacak. Çalışma Bakanlığı bu denetimler öncesinde şu sıralar toplam 15 ilde işverenleri yapılacak denetimler konusunda bilgilendiriyor. Bu bilgilendirmeye rehberlik hizmeti adı verilmiş. Yani ceza yazmadan son bir kez daha uyulması gereken konular işverenlere anlatılıyor.
İlk olarak sosyal denetimler olarak adlandırılan, İş Kanunu’ndan kaynaklanan işyeri yükümlülükleri bakımından denetimler yapılacak. Bu denetimler kapsamında özellikle işyerlerinin çalışma sürelerine uyup uymadıkları, fazla çalışma yapan personele ilişkin haklar, ara dinlenmelerinin düzgün yapılıp yapılmadığı gibi konular bu yıl işyerlerinde sorgulanacak.
Lokanta ve hazır yemek imalatı yapan işyerleri, dinlenme tesisleri ilk denetime gidilecek işyerleri. Çalışma Bakanlığı hazırladığı denetim planında ayrıca gemi yapımı, deniz taşımacılığı ve ardiye ve antrepoculuk işkolunda faaliyet gösteren liman işyerleri, kargo hizmeti veren işyerleri, fizik tedavi ve rehabilitasyon

SORU: 1951’liyim. 79-86 arasında Karayolları’nda mühendis ünvanıyla Emekli Sandığı’na tabi 7 yıl hizmetim var. Sonra özel sektörde iş buldum ve ayrıldım. O döneme ilişkin ikramiyemi alabilir miyim? Salih Ogan

CEVAP: Anayasa Mahkemesi iki kere iptal etmişti ama son düzenleme ile memurluktan ayrılıp, SSK veya Bağ-Kur’dan hizmet birleştirmek suretiyle emekli olanların emekli ikramiyesi ödenme şartları, işçilerin ‘kıdem tazminatı’ ödenme şartlarına bağlandı. Ayrıca, 15 yıldan daha az hizmet süresi olan sizin gibi eski memurların emekli ikramiyesi almalarına mani olundu. Bu nedenle 7 yıllık memuriyet süreniz için emekli ikramiyesi alamazsınız.

Nasıl isteğe bağlı sigortalı olurum?

S ORU: İ steğe bağlı sigortalı olmak istiyorum, koşulları neler? Nereye başvuracağım? Can Yağcı

Çalışma Bakanlığı taşeron işçilerinin kadroya alınması konusunu sendikalar ve ekonomiden sorumlu bakanlarla masaya yatırdı. Bu ay içerisinde taşeron çalışanlarıyla ilgili hususlar öyle ya da böyle bir karara bağlanacak. Ekonomi yönetimi tüm taşeron çalışanlarının kadroya alınmasına sıcak bakmıyor. Kamuda personel maliyetlerinin zaten yüksek olduğunu, yeni kadroların yükü ağırlaştıracağını savunuyor.

Maliye engeline takılıyor
Çalışma Bakanlığı ise “taşeron yasasını” çıkarma konusunda ısrarlı. Kanun taşeron çalışanlarının mali hakları ve çalışma düzenlerine yeni kurallar gelecek. Örneğin taşeron çalışanlarının ücretleri emsal asıl işveren işçi ücretlerinden farklı olamayacak. Ancak kanun tasarısında bu çalışanların kadro talepleri yer bulmuyor. Bakanlıklar kendi aralarında anlaşırlarsa kadro işi başka bir kanunla düzenlenecek. Ekonomi yönetimi yaklaşık 600 bine yakın taşeron çalışanın kadroya alınmasına sıcak bakmıyor. Diğer yandan özelleştirme mağduru olarak ifade edilen 23 bin 4-C’li için durum farklı olabilir. Ayrıca karayollarında çalışan ve dava açıp kazanan taşeron işçiler için de kadro verilebilir.

Özlük hakları korunacak

Taşeron yasası çıkarsa, en çok kamuda

Hazırlıkları devam eden torba kanunda çalışanlara yönelik hangi düzenlemelerin olduğu konusu medyada birçok kez yer aldı. Prim affından, devlette 4/C’lilere kadroya kadar pek çok düzenlemenin yakında çıkacak bu kanunda kendisine yer bulduğu konuşuldu. Ancak en son toplanan Ekonomi Koordinasyon Kurulu’nda sigortalılar için sadece iki düzenlemenin son hazırlanan torba kanun tasarısına girmesi kesinleşti.
Geçtiğimiz hafta toplanan Ekonomi Koordinasyon Kurulu’nda ekonomi kurmaylarına uzun uzadıya anlatılan ve üzerinde mutabakata varılan SGK’nın esnafın prim borcuna yönelik düzenlemesi ve Genel Sağlık Sigortası’ndan yararlanmak için gelir testi yaptırması gerektiği halde yaptırmayanların sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesi konusu, torba kanuna girdi. Bu ay sonuna kadar veya şubat ayı başında kanun tasarısı Meclis’te olacak.

Esnafa prim kolaylığı
Torba Kanun tasarısında kendine yer bulan en önemli düzenleme esnafın prim borcuna yönelik. Esnafın Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) prim borcu her geçen gün birikiyor. Şu an için Bağ - Kur (4/b) primlerini ödeyemedikleri için serbest meslek sahiplerinin SGK’ya 21.8 milyar TL civarı borcu var. 2.9 milyon esnafın 1.5 milyonu bu

SORU: 2014 yılında işyerlerine iş güvenliği konusunda parasal yardım verileceği doğru mu? Bu desteği nasıl alacağız? Osman Yurtkur
CEVAP: Doğru, ancak bu destek sadece tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta olan işyerlerine geldi. 24 Aralık 2013’te İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik yayımlandı. Bundan böyle 10 kişiden daha az istihdamı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan özel sektör işyerleri, 6331 sayılı yasa çerçevesinde yerine getirmekle yükümlü oldukları önlemler konusunda devletten maddi destek alabilecek.
Yönetmeliğe göre, destekten yararlanma noktasında, SGK işyeri kayıtları esas alınacak, destekten yararlanacak işyerleri sigorta dosyasına göre belirlenecek. Destekten bu sınıflamada yer alan işyerlerinin işverenleri faydalanacak, çalışan sayısının tespitinde aşağıdaki koşullar aranacak:
- Aynı işverenin Türkiye genelinde tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan birden fazla sigortaya kayıtlı işyeri varsa, buralarda çalıştırılan toplam sigortalı (4/a) sayısı dikkate alınacak.
- Alt işverenlerce çalıştırılan sigortalılar toplam çalışan sayısına dahil edilir.
- Çeşitli nedenlerle ay içinde çalışması bulunmayan ve

Sosyal Güvenlik Kurumu son yıllarda teknolojiyi sağlık giderlerini ve kayıtdışı istihdamı azaltmak amacıyla çok etkin kullanıyor. Teknolojinin SGK’nın hizmetlerinde kullanılmaya başlanması ile hem kötü niyetli uygulamalar engelleniyor, hem de vatandaşa daha kaliteli hizmet sunulabiliyor. Bu sayede 2012 yılında SGK bütçesine 10 milyar TL katkı sağlanmış. 2013 yılı sonu itibarıyla bu rakamın 13 milyar TL civarında olması bekleniyor. Bu da demek oluyor ki, SGK’nın teknolojiyi daha etkin kullanımı sadece iki yıl içerisinde 23 milyar TL’lik bir tasarruf sağladı. Bu rakam ülke ekonomisi açısından son derece önemli. İlerleyen yıllarda teknolojinin kullanımının çeşitlenmesi ve yeni uygulamalar ile birlikte 33 milyar TL’lik tasarruf hedefleniyor.

‘Akıllı devlet...’
SGK teknoloji kullanımında ‘akıllı devlet mutlu vatandaş’ sloganını kullanıyor. Uygulamaların hızlı ve etkin sunulması bakımından ‘akıllı devlet’, hizmet alan ve sorularına cevap bulan vatandaş için de ‘mutlu vatandaş’ ifadeleri seçilmiş. Buradan anlaşıldığı gibi, SGK’nın amacı vatandaşların aldığı hizmetin kalitesini yükseltmek, hızlı hizmet sunmak ve vatandaşı doğru bilgilendirebilmek.

İşlemler mercek altında
S

Asgari ücret (Net 846 TL) bu hafta belirlendi ve bu rakamın geçinmeye yetip yetmeyeceği, asgari ücretle ayın sonunun nasıl getirileceği tartışmaları yine başladı. Ayrıca asgari ücretin belirlenme biçimine yönelik itirazlar da yeniden gündeme geldi.
Asgari ücret, bir ülkenin çalışanlarına verdiği önemi ve belli ölçüde ülkenin refah seviyesini yansıtıyor. Bunun yanı sıra bu ücret sadece asgari ücretle çalışanlar açısından değil, diğer tüm çalışanlar için de anlam ifade ediyor.
Nitekim asgari ücret düzeyinin çok düşük olduğu bir ülkede asgari ücretin üzerinde aylık alanların da kendilerini güvende hissetmeleri mümkün değil. Çünkü işverenler milyonlarca genç işsiz arasından asgari ücretle çalışmayı kabul edecek yeni işçileri bulup, kıdemli çalışanlarını işten çıkarabilir. Tüm bu nedenlerle asgari ücretin düzeyi ülkedeki tüm çalışanları ilgilendirdiği gibi, ülkenin refah seviyesi ve çalışanlara verdiği değerin de bir göstergesi.

Pazarlıkta son durum
Asgari ücret pazarlığı sendikaların güçlü olduğu ülkelerde anlam buluyor. Etkili ve güçlü sendikacılık ise, çalışanların önemli bir bölümünün sendika çatısı altında toplanmasıyla mümkün. Sendikal hareketin yeterince güçlü