Cem Kılıç

Önümüzdeki günlerde Meclis gündemine gelecek Torba Kanun sonrası işverenlerin sigorta işlemlerinin kolaylaşması sağlanacak. Bunun yanında, idari para cezalarının bir bölümünde de indirim olacak. Diğer yandan, muhasebeciler defterini tuttukları işverenlerin sigorta işlemlerindeki aksaklık durumunda yaptırımlardan sorumlu tutulacak.

İşverenler, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) uyguladığı idari para cezalarından şikayet eder. Yaptırımların caydırıcı olması için ceza miktarlarının yüksek olması gerekir. Hukuken orantılılık ilkesinin uygulanması da çok önemli. Torba Kanun sonrası işverenin dikkatsizliği sonucu karşılaştığı idari para cezaları için orantılılık çerçevesinde yaptırım uygulanacak.

İşçisinin prime esas kazancını, yani brüt ücretini SGK’ya 5 TL eksik bildiren bir işverene SGK 329,4 TL idari para cezası uyguluyor. Bu durumda, o ay ödenen ücreti yanlış hesaplayan ve SGK’ya eksik bildiren işveren, 329,4 TL idari para cezası ödemiş oluyor.

Orantılı ceza dönemi

Torba Kanun sonrası bu konuda değişikliğe gidilecek. İşveren işçisinin ücretini ne kadar eksik bildirmişse, idari para cezası da o kadar olacak. Dolayısıyla, iki işçisinin ücretinde eksik bildirim yapan işveren 5 TL için 658,8

Genel sağlık sigortasında köklü değişiklikler yapılacak. Prim ayda 49.4 TL’ye sabitlenecek. En düşükten prim ödeyende bile 16.4 TL indirim olacak. 49.4 TL’ye özel hastaneden sağlık hizmeti almanın yolu açılacak.



Hükümet sağlıkta ‘devrim’ gibi bir yeniliğe hazırlanıyor. Genel sağlık sigortası (GSS) 1 Ocak 2012’de hayata geçince Türkiye’de ikamet eden herkes sağlık güvencesine kavuşmuştu. Ancak aradan geçen 4 yılda sistemin bazı problemleri açığa çıktı.
Gelir testine girmeyenlere borç birikmesi, yurtdışında yaşayan ancak ikameti Türkiye’de kalanların borçlu duruma gelmesi ve liseden üniversiteye geçişlerde sorun yaşanması üzerine geçici çözümlerle sorunlar aşılmaya çalışıldı.
Şimdi, önümüzdeki günlerde Meclis gündemine gelecek torba kanunla genel sağlık sigortasında köklü değişiklikler yapılacak ve sorunlar kalıcı olarak çözülecek.

25-30 yıl çalışıp emekli aylığı almaya hak kazanan emeklilerin önemli bir bölümü maalesef çalışmaya devam ediyor. Aylık bağlama oranlarındaki düşüş nedeniyle azalan emekli aylıkları yüzünden emeklilik sonrası çalışma artmaya başladı. Diğer yandan, çocukların eğitim hayatlarının devam etmesi nedeniyle evin geçimi de emeklilerimize kalıyor. Hal böyle olunca, pek çok emekli emeklilik sonrası çalışmaya devam ediyor. Peki, emekli olduktan sonra çalışmaya devam eden kişiler işlerinden ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilirler mi ve çalışan emeklinin emekli aylığı artar mı?

1 Ekim 2008 sonrası sigortalılar...

İlk kez 1 Ekim 2008 sonrasında sigortalı olmuş kişiler emekli olduktan sonra çalışmaya 4/a’lı, yani eski adıyla SSK’lı olarak çalışmaya devam etmek isterlerse SGDP ödeyemezler. Bu kişiler, aylıklarını kestirip bütün sigorta kollarına prim ödeyerek çalışmak durumundadırlar. Dolayısıyla, ilk kez 1 Ekim 2008 sonrasında sigortalı olmuş kişiler emekli olduklarında SGDP ödeyerek çalışma imkanı elde edemeyecekler. Bu kişiler aylıklarını kestirip çalışmak zorunda kalacaklar.

Tazminatta farklı durumlar var

SSK’lı olan emekliler, emekli olmaları nedeniyle işverenlerinden kıdem tazminatlarını

Türkiye yıllarca Avrupa’ya işçi göçü verdi, Almanya başta olmak üzere çok sayıda ülkeye, Türk işçileri çalışmak için akın etti. 1961 yılında Almanya ile imzalanan Türk İşgücü Anlaşması sayesinde başlangıçta 2 bin 500 Türk Almanya’ya çalışmak için giderken, bugün artık üçüncü nesli de içinde barındıran yaklaşık 2 milyon 700 bin Türk sadece Almanya’da yaşıyor. Tüm Avrupa ülkelerinde 3.5 - 4 milyon civarında vatandaşımız bulunuyor.

Türkiye yıllarca göç veren ülke iken şimdi göç hedefleri açısından ‘hedef ülke’ konumuna geldi. Çalışma Bakanlığı’nın verilerine göre, 2015 yılı itibariyle 165 farklı ülkenin vatandaşı ülkemizde çalışmak için başvuru yapmış.
Türkiye’de çalışmak için başvuran yabancıların sayısındaki artış hükümetleri bu konuda yeni bir düzenleme yapmaya yöneltti. 63 ve 64. Hükümet dönemlerinde başlayan yeni yasa çalışması 65. Hükümet döneminde sonlanacak gibi duruyor. Nitekim yasa tasarısı Meclis’e yakında gönderilecek.

2012’de iş sağlığı ve güvenliği alanını düzenlemek üzere yürürlüğe konulan mevzuata rağmen, Türkiye’de yaşanan iş kazaları bitmek bilmiyor.

Özellikle ölümle sonuçlanan iş kazaları sonrasında işçinin geride kalan yakınları hem büyük bir acı yaşıyorlar, hem de gelir kaybı ile karşı karşıya kalıyorlar. İş kazası sonucu hayatını kaybeden işçinin maddi desteği ile hayatını sürdüren yakınları işverenden tazminat talep edebiliyor. Bu tazminatın adı, destekten yoksun kalma tazminatı.

Destekten yoksun kalma tazminatı, iş kazası sonucunda hayatını kaybeden işçinin maddi desteği ile hayatını sürdüren kişilerin ölüm sonrası söz konusu destekten yoksun kalmaları nedeniyle talep ettikleri tazminattır. Aile bireyleri dava açarak ilgili firmadan destekten yoksun kalma tazminatı isteyebilirler. İşveren iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini gerektiği şekilde almadığı için bu tazminatı ödemek zorunda.

Peki kimler alabiliyor?

İşçinin sağlığında fiilen ve devamlı olarak işçinin yardımı ile geçimini sürdüren ve işçinin maddi bakımdan koruduğu kişiler, örneğin işçinin annesi, babası, kardeşi, eşi ve çocukları destekten yoksun kalma tazminatı talebinde bulunabilir.

İşçinin mirasçısı olmayan ancak sağlığında

Ramazan ayına girdik. Özellikle ramazanın yaz aylarına rastlamasıyla oruçlu olunan süre uzuyor. Bu dönemde oruç tutan çalışanların en çok merak ettikleri konulardan biri de ara dinlenmelerinin birleştirilip birleştirilemeyeceği ve erken paydos etmenin mümkün olup olmadığı. Bunun yanında, ramazanda işyerinin kapatılması ve yıllık izinlerin toplu kullandırılması söz konusu olabiliyor.

Erken paydos durumu

İş Kanunu ile belirlenmiş ara dinlenmeleri çalışma süresine göre değişir. Buna göre, günlük çalışma süresi 4 saat veya daha kısa olan işçilere 15 dakika, 4 saatten fazla 7.5 saatten düşük olan işçilere 30 dakika, 7.5 saatten fazla olan işçilere ise 60 dakika ara dinlenmesi verilmek durumunda. Ramazan ayında oruç tutan işçiler ara dinlenmesinde çay, kahve veya sigara içemeyecek ve yemek de yiyemeyecek. Dolayısıyla, işçiler işe ara dinlenmesi kadar geç gelip gelemeyeceklerini veya işten ara dinlenmesi kadar erken çıkıp çıkamayacaklarını merak ediyorlar. Yani, sabah 08:30’da başlanıp akşam 18:30’da bitirilen bir vardiyada çalışan işçi, toplam 1 saat olan ara dinlenmesini işten 17:30’da ayrılarak iftara evine yetişmek için kullanmak isteyebilir.

İşveren isterse...

Ancak ara dinlenmesinin

Taksi şoförleri hukuki açıdan üç farklı konumda bulunuyor. Bunlardan ilki kendisine ait takside çalışan taksi şoförleri. İkincisi taksi sahibi ile dönüşümlü ve taksi sahibine bağımlı olarak çalışan ve sayıları üçten az olan şoförler. Üçüncüsü ise üçten fazla şoförün çalıştığı taksi işletmesinde çalışan şoförler. İlk grup bağımsız çalışan taksicileri ifade ederken, ikinci ve üçüncü grup bağımlı çalışan taksicileri kapsama alıyor. İkinci ve üçüncü grubun kendi içinde ayrılmasının nedeni ise ikinci grup Borçlar Kanunu’na tabi iken, üçüncü grup İş Kanunu’na tabi oluyor. Dolayısıyla, bu üç gruba uygulanacak çalışma kuralları da farklılaşıyor.

Bir takside 3 şoför varsa

Bir takside çalışan sayısı 3 ve daha az ise Yeni Türk Borçlar Kanunu hükümleri uygulanıyor. Taksi sahibi, şoföre sözleşmede belirlenen ücreti; sözleşmede hüküm bulunmayan hâllerde ise asgari ücretten az olmamak üzere emsal ücreti ödemekle yükümlü. Bu kişilerin ücreti en geç ayda bir ödenmesi gerekiyor.

Taksi şoförünün çalışma süresi haftalık kırk beş saati geçiyorsa işveren, fazla çalışma için taksi şoförüne normal çalışma ücretini en az yüzde elli fazlasıyla ödemek zorunda. İşveren, işçinin rızasıyla uygun bir zamanda

30 yıldan daha fazla hizmeti olup ikramiyesini 30 yıl üzerinden alan memur emeklilerine ikramiye farkı ödenmesiyle ilgili kanun tasarısı Meclis’e sevk edildi. Tasarı hayata geçince, 7 Ocak 2015 öncesi emekli olmuş ve ikramiyesini 30 yıl üzerinden almış emeklilere, gerçek hizmet süreleri üzerinden ödenmesi gereken ikramiye farkı ödenmeye başlanacak.

Memur emeklilerinin ikramiyelerinin, 30 yılla sınırlandırılması ile ilgili hüküm, Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilmiş ve karar 7 Ocak 2015 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Dolayısıyla, 7 Ocak 2015 sonrası emekli olmuş memurlara, emekli ikramiyeleri “hizmet süreleri ne kadarsa, bu süre üzerinden” ödendi. Ancak bu tarihten önce emekli olanlara, hizmet süresi ne olursa olsun “30 yıl üzerinden ödeme” yapıldığından, fark ödemesi gerekli oldu. Tasarı hayata geçince, sadece 7 Ocak 2015 öncesi emekli olanlara fark ödemesi yapılacak. Bu tarihten sonra emekli olan memurlarsa, fark alamayacak.
Anayasa Mahkemesi, memurların ikramiyesindeki “30 yıl sınırı” ibaresini, emekli ikramiyelerinin bir lütuf olmadığı ve sosyal güvenlik hakkı kapsamında değerlendirilmesi gerektiği görüşüyle iptal etti. Mahkeme sosyal güvenlik hakkı kapsamındaki