2. Kentsel Dönüşüm Zirvesi gerçekleşti

“Yerinde Dönüşüm Yaşanabilir Kentler” temasıyla düzenlenen “2. Kentsel Dönüşüm Zirvesi 2014" geniş içeriği ile yoğun ilgiye sahne olurken katılımcılar, gerek kamu gerek ilgili sektör ve gerekse halkın yaşanan ilk örneklerden ders almaya başladığını görmekten memnuniyet duyduklarını dile getiridler.

Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ), Piri Reis Harita Gayrimenkul ve CBS Derneği işbirliği ile düzenlenen “2. Kentsel Dönüşüm Zirvesi 2014”, 13-14 Aralık tarihleri arasında Yıldız Teknik Üniversitesi Oditoryumu’nda gerçekleştirildi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, MEF Üniversitesi, Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği ve Harita Mühendisleri İşadamları Derneği’nin destekçileri arasında yer aldığı zirveye, 400'ün üzerinde dinleyici katıldı.

Ufuk açıcı ve gayet faydalı

Açış konuşmalarını Piri Reis Harita, Gayrimenkul ve CBS Derneği Onursal Başkanı Halil İbrahim Okudan, YTÜ Rektörü Prof. Dr. İsmail Yüksek ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Mustafa Öztürk’ün yaptığı zirvede gerek panelistler gerek izleyiciler, konunun her yönünün ele alınmasının ufuk açıcı olduğuna dikkat çekerken sunumlardan azami ölçüde faydalandıklarını dile getirdiler. Ayrıca sosyal, kültürel, çevre gibi boyutlarının eksik kaldığı ilk projelerden dersler alınmaya başladığını görmekten de memnuniyet duyulduğu belirtildi.

Sosyal boyutundan medyaya, geliştirdiği sektörlerden akıllı kentlere, yatırımdan örnek uygulamalara kadar her konu masaya yatırıldı

Kentsel dönüşümün mevcut durum tespitini değerlendirmek, kentsel dönüşümün uygulandığı ve uygulanacağı şehirler için fikirler geliştirmek ve sorunların çözümü için fikir alış-veriş imkanı sağlamayı hedefleyen zirve; "Mevcut Durum Değerlendirmesi”, “Sosyal ve Medya Boyutu”, “Gelişen Farklı Sektörler”, ”Akıllı Yapılar ve Enerji Verimliliği”, “Yatırım ve Finans Boyutu” ile “Yerel Yönetim Uygulama Örnekleri” başlığını taşıyan oturumlarında, geniş konuşmacı yelpazesiyle dikkat çekti.

İki gün boyunca devam eden 2.Kentsel Dönüşüm Zirvesi, kamu ve özel sektör temsilcilerini, inşaat ve finans sektörü yöneticilerini, Türkiye’de kentsel dönüşümü başarı ile uygulayan belediye başkanları ve akademisyenler ile medya mensuplarını bir araya getirdi.

Sunumlardan notlar

Yerinde dönüşüm hedefi için kamu kurumları öncü olmalı

Piri Reis Harita, Gayrimenkul ve CBS Derneği Onursal Başkanı Halil İbrahim Okudan: "Kentsel Dönüşüm Yasası, şehirlerimizin kurtarılması, daha yaşanabilir şehirler için bir nimet olmuştur. Yerinde dönüşümü destekliyorum. Bunu gerçekleştirmek için kamu kurumları öncülük yapmalı."

Bir araya gelip konuşmayı öğrenmek zorundayız

YTÜ Rektörü Prof. Dr. İsmail Yüksek: "Bilim, eğitim ve bilgilendirme çalışmalarıyla yaşanabilir ortamlar oluşturmayı amaçlıyoruz. Bir araya gelip konuşmayı ve anlaşmayı öğrenmek zorundayız."

Temelinde insan olan dönüşümü teşvik eden yeni yasalar pek yakında...

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Mustafa Öztürk: "Kentsel dönüşümün temelinde insan var. Yeşil alanı, sosyal donatısı olmayan projelere kentsel dönüşüm projesi demiyoruz bu nedenle. Daha dün (12 Aralık), yoğun olarak Roman vatandaşlarımızın meskun olduğu Sakarya Erenler için gerçekleştirdiğimiz ihalede, Roman kültürünü, yaşam biçimini dikkate alacak projeler istedik. Kat sayısından renkler ve ilgi alanlarını içeren soyal donatılara kadar her detayı kapsıyordu ihale. Ayrıca, enerji verimliliği, sürdürülebilir enerji, sera gazı duyarlılığını sağlayıcı çalışmalar amaçlıyoruz. Bu maksatla; ısı, su, ses vs yalıtımına ilişkin ciddi teşvikler vermeyi hedefleyen bir yasa çalışmamız var. Ayrıca yıkılan binaların atıkları için anlaşıp bunların kullanımını sağlayacak çalışmalar içindeyiz. Yıkım işlerini yapanları standarda bağlamak ve bu işlerde çevre, insan, mal güvenliğini sağlamak üzere Yıkım Müteahhitliği diye bir meslek oluşturacak yönetmelik çalışmaları yapıyoruz. 3 ay önce belediyelerden riskli ve rezerv alanlarını belirlemelerini istedik. Devlet olarak kentsel dönüşüm talep eden halkımıza %4 faiz desteği, vergi indirimi, kira yardımı yapıyor, yatırımcılar için finans imkanlarını artırıp emsal artışını asgaride tutmaya çalışıyoruz. Yeni aldığımız bir kararla bundan sonra kira yardımı işlerini belediyelere devretmiş bulunuyoruz."

İyi niyetliyiz ve ders alıyoruz

Yüksek Mimar Mehmet Şimşek Deniz: "İslam tarihinin ilk kentsel dönüşümcüsü ve şehir planlamacısı Hz.Muhammed'dir (SAV). Su kuyuları ile evler arasına standart mesafeler koymuş, komşusunun ışığını, manzarasını engelleyen yapılaşmaya karşı durmuştur. Cumhuriyet döneminde şehirleşme ve kentsel dönüşüm çalışmaları yapılsa da 2012'de çıkanı onlardan ayıran; onların reaksiyonerken bunun aksiyoner yani inisiyatifi ele alan bir yaklaşımının bulunması. Elbette hatalar, kusurlar oluyor ancak gelinen noktada kamudan da sektörlerden de, yeni projelerde, bunlardan ders çıkarıldığına ilişkin geri bildirimler almak sevindirici. Demek ki iyi niyetliyiz ve hep birlikte öğreniyoruz. Ancak bu son yasada bir revizyon ihtiyacı var. Özellikle gurbetçi ve gayrimüslimlere tebligat hususundaki sorunları çözmemiz lazım."

İnsanları kaynaştıran yatay projeler üreteceğiz

TOKİ Başkan Yardımcısı Dr. Ahmet Şahin: "İnsanların kaynaştığı, farklı gelir gruplarının ve esnafın bir arada yaşadığı, dayanışmayı öne çıkaran, tarihsel, kültürel, yerel dokunun korunduğu, yatay projeler üreteceğiz bundan sonra."

2023'e kadar 6 milyon konut

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Alt Yapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Tahsin Badem: "2023'e kadar 1 milyonun biraz üstünde yapının dönüşümünü hedefliyoruz. İvme artışı yaşanırsa 4 milyonu aşacak bu rakam ve 6 milyona ulaşabilecek. Bunları sağlamak için projelerde etkin rol üstlenen belediyelere destek verecek, yeni düzenlemelerle ilgilileri teşvik edecek, riskli alanlardaki projelere ağırlık vereceğiz."

Dönüşüm alanlarındaki rant için vakıf tarzı bir yapı kurabilir, milli yeşil sertifika oluşturabiliriz

Ege Gayrimenkul Yatırım Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Nihat Kandaloğlu: "Dönüşümü sosyal ağırlıklı yapmak için Osmanlı'daki vakıf sistemine benzer bir uygulama yapabilir, ilgili bölgelerdeki rantı bölgesel vakıflara devredebiliriz. Ayrıca enerji verimliliği, sürdürülebilirilik, karbon salınımı vb hususlar mühendislik aracılığıyla çözüme kavuşturulmalı. Yerli bir yeşil sertifika ihdas etmeli ve yeşil sertifika alınmasını zorunlu hale getirmeliyiz. Merkezi ısıtma, havalandırma, çöp ve çöp gazı gibi hususlar için dünyadaki örneklerden, mesela Abu Dabi Masdar City, Londra King's Cross, Berlin Enerji Eylem Planı vs'den yararlanabiliriz. Adalar'da fayton yerine elektrikli araçlar kullanabiliriz."

Fütüristlere, milli veri bankasına, kent felsefesine, ahlaka ihtiyacımız var,

Gazeteci-Yazar Abdurrahman Dilipak: "Kültür olarak hukuk yoluyla sorun çözebilen bir millet değiliz ne yazık ki. Konumuz bu olduğu için söylüyorum, kentsel dönüşümle ilgili sorularınız ve sorunlarınız varsa, mesela Tahkim, mesela Tüketici Mahkemeleri vs ile çözebilirsiniz. Bilgi Edinme Kanunu gibi kanunlardan faydalanabilirsiniz. Haklarımızı öğrenip takip etmeliyiz. Biz kanunlar için değil kanunlar bizim için var. Günü kurtarmayı düşünüyoruz. Oysa ütopalarımız olmalı. Aydın değil münevver, burjuva değil havasımız olmalı. Fütüristlere ihtiyacımız var. Yoksa kişi ve vakalarla mücadeleyi sürdürür, yeni bir medeniyetin kurucuları olamayız. 19.YY kavramlarıyla 21.YY'ye varamayız. Geleceğin inşası için felsefe, kent felsefesi kurmamız lazım. Kentlerin alamet-i farikaları olmalı. Efradını cami ağyarını mani (gerekliyi içerip gereksizi dışarda bırakan) bir kent felsefesi için ahlakımız, felsefemiz olmalı. Estetiğimiz olmalı. İstanbul'da deprem tehlikesine yönelik çözümlere Kocaeli ve Sakarya'yı da dahil etmeliyiz. Bilgi veri bankamız, milli veri üssümüz yok, kurmalıyız. Siber kentler için çalışmalar yapmalıyız. Rüzgar sesi, rüzgar koridorları, kokular, şehre giren partiküllerin analizi, tozlaşma, gürültü gibi şehirler için önemli konuları göz önünde bulundurmalıyız. Tiyatro yapmak yetmez, hangi oyunlar oynanacağı da önemli. İnsanlara ilişkin, veri halinde; başarı, mutluluk katsayıları, eğitim durumları, sosyo-kültürel ihtiyaçları içeren çalışmalar yapılmalı. Siber kent, verileri dijital ortama aktarmaktan ibaret değildir. Sosyal medya üzerinde sosyal veri ağları kurabiliriz. Yarının teknolojilerini takip edip üretip ona uygun hayatlar, sistemler kurmalıyız. Sanal kent simülasyonlarına ihtiyacımız var. Nereye yağmur yağarsa nerede ne kadar hasar oluşur vs'yi gösteren simülasyonlar üretebiliriz. Sosyal matrixlerle yürüyen e-devlet sistemine ihtiyacımız var. Yeraltı haritaları sadece MTA'yı değil halkı da dolayısıyla belediyeleri de ilgilendiriyor. Park yapılan bir yerin altındaki radon gazı miktarı çocuk gelişimini olumsuz etkiliyor biliyor musunuz? Endemik türler, en verimli türler, yeni türler hakkında çalışmalar yapmalıyız. Kentlerde humuslu toprakları, doğal hayatı hangi projelerle nasıl etkilediğimiz düşünmek zorundayız."

10 ilke

Kentsel Vizyon Platformu Şehir Planlamacısı Miray Özkan Eren: "Kentsel dönüşümle ilgili yaptığımız çalışmalarda 10 ilkemiz var: Asgari yer değiştirme, kayıp tazmin mekanizmalarının ihdası, katılım karar süreçleri ile belirsizlikleri yok etme, iş ve gelir yaratma, hassas/dezavantajlı grupları da önemseyen yaşam odaklı katılımcı mahalle tasarımları üretme, afet risklerine duyarlı güvenli proje alanı oluşturma, ekonomik-sosyal ve mekansal bütünleşme, uzman desteğiyle bilgilendirme, mahallelinin etkinliğini arttırma."

Projeler ağır ilerliyor

Beykoz Belediyesi Danışmanı Metin Torun: "Başlayan projeler çok ağır ilerliyor özellikle İstanbul'da. Daha çok boş alanlardaki işler yürüyor. Yaşam mahallerindekiler sürekli engellere takılıyor. Hız insan-çevre-tarih-doğa güvenliği için gerekli. Ama insanca yaşam için gerekli asgari şartları ve estetik değerleri de taşıyan binalar ve ortamlara ihtiyacımızı ötelemeden hızlı davranmak zorundayız."

Bütünsel bakıp master planlar yapmalıyız

Red Gayrimenkul Geliştime Yönetim Kurulu Üyesi Serdar Serdaroğlu: "Kentsel dönüşüm için bütünsel bir yaklaşımımız olmalı. Altyapı ile entegrasyon, arz-talep dengesi, finansman, sürdürülebilirlik, bütçe planlama, bakanlık-belediyelerle ilişkiler, büyükşehir ve küçük belediyeler arası ilişkiler, çevre, tarih-doğa, sosyal ihtiyaçları kapsayan master planlara ihtiyaç var. Bu şekilde oluşturulup 3 boyutlu hale getirilen master planlar uluslararası fuar ve toplantılarda tanıtılıp görücüye çıkarılarak uluslararası finans bulunabilir."

20 yılda 465 milyar dolar lazım, tek finans modeliyle olmaz

Soyak Holding İş Geliştirme Takım Lideri Gülcemal Alhanlıoğlu: "Türkiye'de mevcut 18 milyon konutun 14 milyonu afet riski altında. Kentsel Dönüşüm Yasaı kapsamında 20 yılda 6.7 milyon konut yenilenecek. Her yıl 334 bin konut yıkılıp yapılacak yani. Bunun için yılda 23, 20 yılda 465 milyar dolara ihtiyaç var. Pek çok finans modeli mevcut bu sorunu çözmek için. Ancak önemli olan husus şu ki; her model her yerde geçerli ve efektif olamayabilir. Her proje için farklı model uygulanabilmeli. Mekansal Palanlama Yönetmeliği çok önemli bir açığı gidermiş olsa da içeriğinde kentsel dönüşüme ilişkin tanımların bulunmadığına özellikle dikkat çekmek isteriz."

Gayrimenkul, Müteahhitlik, Emlak, ayrıca kente zarar verme yasaları çıkarılıp İhtisas Mahkemeleri kurulmalı

Gayrimenkul Hukuku Enstitüsü Başkanı Av. Ali Yüksel: "6306 Sayılı Yasa'nın önemi; ülkemizdeki yapı stoğunu yasallaştırması. Estetik ve tasarımı hayatımıza sokuyor oluşu, artı değerleri. Bu yasa, öncelikle afet riskine yönelik olduğundan dönüşüm çalışmaları 10 yıl içinde tamamlanmalı. Aksi takdirde olağanlaşıp önemi unutulacaktır.. Arsa payı ile ilgili ihtilaflar, hızı düşüren sorunların başında. İlgili davaların sonuçlandırılması için 3-6 ay sınırı konmalı. Riskli bina tesbiti konularında kötü niyet var. Bunu çözmek için şehir merkezlerinde yıkım işleri daha kesin kurallara bağlanabilir. 2/3'e katılmayanlar için prosedürler düzenlenmeli. Dezavantajlı, hassas grupları gözeten yasalar ve destekler olmalı. Kaçak yapılaşma bölgelerinde ada bazında yenileme yapılmalı. Tarihi yerleşim birimlerinde ada bazında yenilemeye müsaade edilmemeli. Rezerv alanı uygulamalarına şeffalık getirilmeli. 2B sayesinde pek çok rezerv alan kazanıldı. Bu alanlar hak kaybı olanlara devredilmeli. Ayrıca belediye meclis üyelerini de kapsayan bir Kente Zarar Verme Suçu ihdas edilmeli. Müteahhitler için Bakanlık ya da SPK, özkaynak ya da itibar karnesi düzenlemeli ki standart dışı firmalar oluşmasın. Özel Gayrimenkul Yasası çıkarılıp Gayrimenkul İhtisas Mahkemeleri kurulmalı. Müteaahhitler sanayici sayılmalı, hem onlar hem emlakçılar için yasa çıkarılmalı."

Mülkiyet tesbiti işlerini LİHKAB'lar yapmalı

LİHKABDER Başkanı Hülya Karslı: "Mülkiyet transferi, dönüşümün temel ögesidir. Mülkiyet tesbitinde LİHKAB'lardan daha etkin bir aktör olması mümkün değil. Dönüşüm sonrası mülkiyetin yeni durumu hususu da aynı şekilde LİHKAB'lar aracılığıyla belirlenmeli. Mülkiyet haritaları yapılmalı ve bunların 3 boyutlu olmasına dikkat edilmeli."

Bakanlık firmalara daha fazla destek sağlamalı

İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Hepşen: "İnşaat sektörünün GSYİH'ye katkısı %5-6. Bu, imalat sanayisinden sonra milli gelire en büyük katkı demek. Bakanlığın bireylere sağladığı katkıları inşaat firmalarına da sunması kentsel dönüşümün sağlıklı ve hızlı yüürmesini sağlayacalktır."

Henüz İDMK başvurusu yok oysa...

SPK Uzmanı Erkan Özgüç: "GYO'lar ve İDMK/ipoteğe dayalı menkul kıymetler uygulamaları kentsel dönüşümde çok faydalı finans modelleri olabilir. GYO'lar kuruldu ancak henüz İDMK başvurusu yok."

Özel bir yatırım fonuna ihtiyaç var

TDUB Yönetim Kurulu Başkanı Bekir Yener Yıldırım: "465 milyar dolar ihtiyacımızı, geleneksel finans yöntemleriyle karşılamamız imkansız. Yabancı yatırımlara, fonlara ihtiyacımız var. Bunu sağlamak için kentsel dönüşüme uygun özel bir yatırım fonu kurmak zorundayız."

Kentsel dönüşümden alınırsa felaket olur

PWC Gayrimenkul Sektörü Lideri Ersun Bayraktaroğlu: "Rant Vergisi diye bir çalışma yapıldığını duyuyoruz. 6306 Sayılı yasa çerçevesinde yapılacak işlere rant vergisi uygulanması felaket olur."

Sosyolojik, psikolojik, zamanla mekanın, mekanla ruhun içiçe geçtiği bir süreç

Esenler Belediye Başkanı M.Tevfik Göksu: "Paris, Barselona ve Buenos Aires'te yapılmakta olandan farklı olarak Türkiye'deki kentsel dönüşüm öncelikle can güvenliği maksadını taşıyor. Ayrıca bizde ev sahibi olmak çok önemli bir toplumsal talep. Dolayısıyla sosyolojik, psikolojik, zamanla mekanın, mekanla ruhun içiçe geçtiği bir süreç bizimki. Hayati bir operasyon olarak görüyoruz biz belediyeler kentsel dönüşümü. Bu kadar hassas konularda en ufak bir çarpıtma, yalan insanların kafasında belirsizlik ve güvensizlik yaratıyor. Belediyeler olarak emanetini üstlendiğimiz insanların can ve mal güvenliğini sağlarken çevre, tarih, estetik gibi değerleri de önemsiyoruz."

Faizsiz modelimiz ödül aldı

Aktifbank Genel Müdürü Önder Halisdemir: "Tarlabaşı ve İFM gibi projelerde sunduğumuz faizsiz yapılandırılmış finans modelleriyle geçen yıl Avrupa'dan ödül aldık. Projelerimiz kapsamında küçük esnafı geliştirip mesela bakkaları, fatura ödenebilen, bilet alınabilen yerler haline getirdik."

Kentsel dönüşüm rant için katlanılacak bir süreç değil

Gaziosmanpaşa Belediye Başkanı Hasan Tahsin Usta: "Kentsel dönüşüm hiçbir belediye için rant değildir, olamaz da. Rant için bunun gibi çetrefil bir işle kimse ilgilenmez emin olun. Zor olduğu kadar zorunlu, çünkü insanlarımızın canı, malı, çevre, tarih gibi değerlerin korunmasını içeriyor."

Kentsel dönüşüm en iyi imar uygulama aracı

Meram Belediye Başkanı Fatma Toru: "Kentsel dönüşüm en iyi imar uygulama aracıdır. Göreve geldiğimiz 8 ay içinde 1 milyon m2 dolayında alanı kapsayan bir dönüşümü planlarıyla hazırlayıp kimine başladık. Bunların bir kısmı tarihi ve kültürel değerlerin korunmasını amaçlıyor. Mümkün olduğunca yerinde dönüşüm yapmayı hedefledik. Taşınmayı asgaride tuttuk. Toplamda 43 milyon m2'lik bir dönüşüm yapmayı hedefliyoruz. Kiracıların olduğu yerde dönüşüm yapmak daha kolay oluyor."

Kimler yoktu ki?

Geniş içeriğiyle dikkat çeken programda; belediyeler, kamu kurumları, gayrimenkul ve inşaat sektörlerinin gerek firma gerek STK'lerinin mensupları, araştırmacılar, akademisyenler, finans kurum ve kuruluşları ile medya temsilcileri dikkat çekti.

İşte konuşmacılar arasından öne çıkanlar: Esenler Belediye Başkanı M.Tevfik Göksu, Gaziosmanpaşa Belediye Başkanı Hasan Tahsin Usta, Konya Meram Belediye Başkanı Fatma Toru, Bursa Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Bayram Vardar, Bayrampaşa Belediye Başkanı Atila Aydıner, Sivas Belediyesi Başkan Yardımcısı Muaz Uzun, TOKİ Başkan Yardımcısı Dr. Ahmet Şahin, Tapu Kadastro Genel Müdür Yardımcısı Gökhan Kanal, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Alt Yapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Tahsin Badem, Yüksek Mimar Mehmet Şimşek Deniz, İspark Genel Müdürü Mehmet Çevik, Aktifbank Genel Müdürü Önder Halisdemir, İstanbul Çevre ve Şehircilik İl Müdür Yardımcısı Hande Yalçıntaş, Ege Gayrimenkul Yatırım Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Nihat Kandaloğlu, Kentsel Vizyon Platformu’ndan Sıla Akalp ve Miray Özkan Eren, Gazeteci-Yazar Abdurrahman Dilipak, Habertürk Ankara Temsilcisi Veyis Ateş, Beykoz Belediyesi Danışmanı Metin Torun, GYODER Yönetim Kurulu Üyesi Haluk Sur, Soyak Holding İş Geliştirme Takım Lideri Gülcemal Alhanlıoğlu, Red Gayrimenkul Geliştime Yönetim Kurulu Üyesi Serdar Serdaroğlu, Gayrimenkul Hukuku Enstitüsü Başkanı Av. Ali Yüksel, Lihkabder Başkanı Hülya Karslı, Denge Değerleme Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Arslan, İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Hepşen, TDUB Yönetim Kurulu Başkanı Bekir Yener Yıldırım, Sermaye Piyasası Uzmanı Erkan Özgüç, Aktifbank Finansman Başkanı Onur Aksoy ve PWC Gayrimenkul Sektörü Lideri Ersun Bayraktaroğlu.