Zeynep Aktaş

Borsadaki oynaklığın azalması kurumsal yerli yatırımcı tabanının güçlenmesine bağlı. Piyasalardaki sığ ve yüksek oynaklıklar yatırımcı mağduriyetlerini beraberinde getiriyor.

Borsa İstanbul’da yaşanan volatil hareketler gözlerin kurumsal yabancı ve yerli yatırımcılara dönmesine neden oldu. Yabancı yatırımcıların borsadaki payı yüzde 40.34 oranında ve azalmaya devam ediyor. Yabancıların Ocak 2020’de yüzde 60’larda olan payı sürekli düşüş kaydediyor. Buna bağlı olarak yabancıların ağırlıkta olduğu hisse senetlerinin fiyat hareketlerinde baskı devam ediyor. Özellikle Borsa 50 Endeksi'nde yer alan hisse senetlerinde yükselişler sınırlı kalmakta. Yabancı kurumsal yatırımcıların yerini ise yerli kurumsal yatırımcılar ve bireysel yatırımcılar dolduruyor.

Yerli kurumsal yatırımcıların borsadaki payı yükseliyor. Yatırım fonlarındaki hisse senedi oranı 2020 yılı başında yüzde 4 iken şimdilerde yüzde 12.56’ya çıkmış durumda. Emeklilik fonlarına bakıldığında hisse senedi oranı yüzde 13.24 seviyesinde bulunuyor. Yatırım fonlarının toplam büyüklüğü 309 milyar TL.

Borsada bireysel yatırımcılar algoritmaların neden olduğu türbülansta yol bulmaya çalışıyor. Gün içi yüksek hareket marjları ve oynaklıklara karşı temkinli olunmalı.

Borsa İstanbul’da olağandışı fiyat hareketleri yaşanıyor. Öyle ki salı günü gerçekleşen işlemlerde düşüşün yüzde 5'e ulaşmasının ardından Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi devreye girdi. Pay piyasasındaki tüm sıralarda işlemler geçici olarak durduruldu ve seans 1979 puandan kapandı. Borsada rutin kapanış yapılamadı.

Borsa endeksi perşembe günü ise 2065 puana kadar yükseldiyse de haftayı 2011 puandan tamamladı.
Bu haftanın baş aktörü ise algoritmik işlemler oldu. En basit tanımıyla algoritmik işlemleri alım satım işlemlerini insanlar yerine bilgisayarların vermesi olarak nitelendirebiliriz. Yapay zekanın devreye girdiği bu tür programlarda bilgisayarların hızlı karar verme süreci ile fiyatlarda dalgalanmalar daha sert olabilmekte. Bu durum işlem hacimlerinde ciddi artışlara yol açmakta. Veriler bu tür işlemlerin piyasada giderek arttığını gösteriyor.

Makineler karda

Algoritmik

Yılın ilk ayında borsada seçici sektörlerde canlanma var. Hava yollarına ilgi güçlendi. Metal ana ve maden sektörleri de yükselişte.

Borsada sektörel hareketlilik güçlü. Bunun başında da havayolu geliyor. Geçtiğimiz yıl aralık ayında havayolu ile seyahat eden yolcu sayısı 9.5 milyon oldu. Bir önceki yılın aralık ayında ise havayoluyla seyahat eden yolcu sayısı 5 milyon seviyesindeydi. Salgından en çok etkilenen ulaştırma sektörü güçleniyor.

Ulaştırma yükseldi

Havayolu trafiğinde yaşanan artış Borsa İstanbul’da hisse senetlerine de olumlu yönde yansıdı. Borsada ulaştırma sektörü yılın ilk iki haftasında yüzde 34 değer kazandı. Türk Hava Yolları yıla 20.02 TL’den başlarken 14 Ocak itibariyle 28.20 TL’ye yükseldi. Hissedeki prim yüzde 40,96 oldu. Pegasus hisseleri ise yüzde 24.07 prim yaptı.

Hisse seçiminde 5 önemli kriter

1- Şirketin kâr ve satışları artmalı, yatırım yapmalı.

Borsa 2022 yılına hizmet sektöründe yer alan hisselerindeki hızlı yükselişle başladı. BIST Hizmetler Endeksi yılın ilk haftasında yüzde 10 arttı. Koronavirüs kaygısının sürdüğü bir ortamda sektör hisseleri 2022’nin yükselen yıldızı olabilir mi?

Kur hareketleri, piyasa oynaklıkları ve yurt dışı gelişmeler yatırım kararlarını etkilerken ana trendlere odaklananlar koronavirüsle ilgili gelişmeleri takip ediyor. Neticede ilk günkü ağırlığı olmasa da pandemiyle ilgili süreç yatırım kararlarını etkilemeye devam ediyor.

Hizmet sektörü 2020 yılında Kovid-19 salgınının ortaya çıkmasından bu yana aldığı hasarı aşabilmiş değil. Sektör hisseleri geçtiğimiz yıl ortalama yüzde 11.79 artış kaydetti. Bu oran açıklanan yüzde 36.08 oranındaki enflasyonun gerisinde bulunuyor. Ancak 2022’ye bakıldığında hızlı bir başlangıç yaşandığını görüyoruz. Sektör hisseleri yılın ilk haftasında yüzde 10.54 değer kazandı.

Ulaştırma öne çıktı

Hizmet sektöründe ulaştırma hisseleri öncü konumda bulunuyor. Sektör hisseleri

2021 yılı sanayide ihracat ağırlıklı faaliyet yürüten şirketlerin sıçrama yılı oldu. Borsada BIST Sanayi Endeksi yüzde 45 yükseldi. Hizmet ve mali sektör hisselerinin performansları ise diğerlerine göre geride kaldı.

Sanayi sektörü pandemiye rağmen 2021 yılında büyümesini sürdürdü. Sektörde yer alan şirketlerin karları arttı. Dokuz aylık faaliyet döneminde yıllık bazda sanayi şirketlerinin toplam karı bir önceki yıla göre yüzde 279 arttı. Sanayi hisseleri 2021 yılında Borsa İstanbul’da yüzde 45 değer kazandı. Yatırımcılar yıl boyunca sanayi sektörü hisselerini izledi.

Borsa İstanbul’da yılın ilk üç çeyreği 1.589 ile 1.256 aralığındaki yatay bir bant içerisinde geçti. Kasım ayında BIST 100 Endeksi’nin 1.589 seviyesindeki güçlü direncini yukarı doğru kırması alımları güçlendirirken borsada TL bazında tarihi zirvelerin görülmesini sağladı.

Dolar kurunun 18,36 TL seviyelerine tırmanmasıyla birlikte ihracatçı şirketlere talep arttı.

Ekim ayının başından 1.398 seviyesinden başlayan

2021 hareketli bir yıl olsa da birikimler güvenli limanlara yöneldi. Dolar kuru yıllık yüzde 79.7 arttı. Cumhuriyet altını yüzde 69.09 değer kazanırken euro'daki yükseliş yüzde 66 oldu. Aynı sürede BIST 100 Endeksi yüzde 26 değerlendi.

Piyasalar 2021’i oldukça hareketli geçirdi. Faizlerin düşmesine paralel tasarruf sahiplerinin tercihinde enflasyondan korunma öncelikli bakış açısı oldu. Dolar 7.4 TL’den 18.36 TL’ye yükselen bir seyir izledi. Son 10 günündeki sert geri çekilmenin ardından yılı 13.37’den tamamladı. Tüm dünyayı etkileyen pandemi yeni varyantları ile sürdü. Arz yönlü ve tedarik zincirindeki sıkıntılar küresel piyasaları olduğu kadar yurtiçi piyasaları da etkiledi. 2022 yılında da enflasyonun yüksek seyretmesi ve birikim sahiplerinin enflasyondan koruyan enstrümanlara yönelmesi bekleniyor.

2022’nin riskleri neler?

1-) Küresel bazda yükselen enflasyon en büyük risk olarak kendini gösterecek. Bu durumun ülkelerin büyümelerini olumsuz yönde

Borsa İstanbul 17 Aralık’ta 2.406 ile test ettiği zirvesinin ardından 24 Aralık’ta 1.726’ya kadar geriledi. Bir haftada hisselerde yüzde 35’e varan kayıplar oluştu. Haftanın son işlem günü ise güçlü hisselerden yüzde 20’ye kadar tepki verenler olduğu gözlendi.

Borsada son bir haftada yüksek dalgalanmadan kaynaklı hisse senetleri çok sert iniş ve çıkışlar yaşadı. Bu süreç içerisinde BIST 100 Endeksi 2.406’ya çıktı. Sonrasında da 1.726 seviyesine kadar geriledi. Endeks haftanın son işlem gününü ise 1.891’den tamamladı.

Endeksin bu dalgalanması sırasında BIST 50 hisselerinde yüzde 22 ile yüzde 35 arasında kayıplar oluştu. Haftanın son gününde ise kapanış itibari ile güçlü hisselerde en düşük seviyeye göre yüzde 20’lere varan tepki çıkışları oluştu. Bu hareketleri incelediğimizde Ereğli Demir Çelik, Hektaş, Ford Otosan, Türk Hava Yolları, Sasa Polyester, Gübre Fabrikaları, Aselsan, Arçelik hisselerinde test ettikleri dip fiyatlarına göre yüzde

Piyasalar endeks hisseleriyle canlı. Demir çelik sektörü hisselerinden İskenderun Demir Çelik, Ereğli Demir Çelik ve Kardemir (D) yılbaşından bu yana yüzde 100’ün üzerinde getiri sağladı.

Piyasalar hareketli ve endekste ağırlığı en yüksek olan metal ana sektörü hisseleri yükselişleri ile yatırımcıların ilgisini çekiyor. Bu hisselerdeki yükseliş endeksi de olumlu etkiledi. BIST 100 Endeksi 2.084 seviyesine tırmandı. Endeks dolar bazında ise 127.3 seviyesinde. Demir çelik sektöründeki getiri yılbaşından bu yana yüzde 100’ün üzerine çıktı. İskenderun Demir Çelik yüzde 185 ile en yüksek primi yaparken onu yüzde 135 ile Ereğli Demir Çelik izledi. Kardemir (D)’nin yükseliş oranı ise yüzde 102 seviyesinde gerçekleşti.

Döviz kazancı olanlar

Endeksi sürükleyen hisselere baktığımızda döviz bazında kazancı olan şirketlerin öne çıktığını görüyoruz. Şişe Cam, İskenderun Demir Çelik, Enka İnşaat, Ereğli Demir Çelik dövizdeki artıştan en fazla etkilenecek