Zeynep Aktaş

2022 yılının yükselen yıldızı borsa oldu. BIST 100 Endeksi yüzde 196 değer kazanırken dolar yüzde 39.5 arttı. Euro’daki değer artışı ise yüzde 32.5 oldu. Yıl sonunda 7.416 TL’ye kadar yükselen Cumhuriyet altını 2022’de yüzde 40 değer kazandı. 2023’te ise beklentiler seçim öncesi borsa, seçim sonrası altının öne çıkması yönünde.

Piyasalar 2022 yılına Rusya-Ukrayna savaşının gölgesinde başlarken kısa süre sonra savaşın olumsuz etkisinden çıkmayı başardı. Ülkemizde faizlerde gözlenen kademeli düşüş borsaya yönelimi teşvik etti. Dolar 2022’ye 13,40 TL’den başlarken yüzde 39,5 artışla yılın son günü 18,70 TL seviyelerinde işlem gördü. Euro kuru 15,11’den başladığı yılı 20,02’den tamamladı. Yüzde 32,5 oranında yükseldi. BIST 100 Endeksi 1.857’den başladığı yılı 5.509’dan tamamladı. Yüzde 196 oranında yükseldi. Cumhuriyet altını ise 5.295 liradan 7.416 liraya yükseldi. Yüzde 40 oranında değer kazandı.

2022’nin ana teması küresel bazda enflasyon ve savaş

Yıllık performanslarıyla üç hisse grubu öne çıktı. Bunlar Halka Arz Endeksi, Kurumsal Yönetim Endeksi ve Sürdürülebilirlik Endeksi kapsamındaki hisseler

Borsa İstanbul’da BIST 100 Endeksi 5.454 seviyesinde haftayı kapattı. Endeks altı aydır aralıksız yükseliyor. Yılbaşından bu yana çıkışı yüzde 193 oldu. Endeks yüzde 100’ün üzerinde bir yükselişi en son 1999 yılında gerçekleştirmişti. Enflasyonun yüksek olduğu 1990’lı yıllar borsa endeksinde de getirilerin hayli yüksek gerçekleştiği seneler oldu. Gelişmeler önümüzdeki 2023 yılında enflasyonun bu yılının altında gerçekleşeceği yönünde. Beklenti 2023’te bu yıl oluşan enflasyonun yarısı seviyelerinde bir gerçekleşmenin olması yönünde. Söz konusu beklentinin gerçekleşmesi halindeyse borsada oluşacak getirilerin aynı performansla devam etmeyeceği anlamına gelecektir. Hisse bazında farklılıklar yaşansa da borsanın daha sakin ve yer yer kârların realize olduğu bir sürecin gözlenmesi pek de şaşırtıcı olmayacaktır.

Kuşkusuz

Borsaya yatırımcı ilgisi sürüyor. Yeni yılla birlikte motivasyon yıl sonu kârları ve temettüler olacak. Arada kâr satışları gelse de beklentiler borsaya ilgiyi canlı tutuyor. Faizin tek hanede olması yönelimi destekleyen en önemli unsurlardan.

Pay senedi piyasasına yeni yatırımcı gelmeye devam ediyor. Yatırımcı sayısı 3,5 milyona çıktı. Eylül 2022’de 2 milyon 679 bin olan yatırımcı sayısı ekim ayında 2 milyon 844 bine çıkarken kasımda 3 milyon 338 bin oldu. Aralık ayına gelindiğindeyse bu sayı 3 milyon 523 bine yükseldi. Borsada oluşan yüksek primler, reel getiri arayışındaki yatırımcıları borsaya yöneltiyor.

Borsanın iniş çıkışlarında ekonomiye yönelik genel politikaların önemli bir etkisi olmakta. Faiz politikası, enflasyon, devletin yatırım ve teşvikleri gibi farklı faktörler borsayı yakından ilgilendiriyor. Faizin düşürülmesi yönündeki istikrarlı politika geçtiğimiz eylülde ivme kazanırken yatırımların borsaya yönelmesine de önemli bir etkisi bulunuyor. Faizin tek haneye inmesi ise adeta itici güç niteliği taşıyor.

2022 yılının şubat ayından bu yana Borsa İstanbul’da şirketlerin piyasa değeri 157 milyar dolardan 305 milyar dolara çıktı. Dolar bazında yüzde 93 oranında artış yaşandı. Likit ve büyük şirketlerde gerçekleşen çıkış piyasa değerlerine de olumlu yansıdı.

Borsa İstanbul’da büyük rallilerden biri yaşanırken endeks üzerinde ağırlığı yüksek hisselerdeki çıkışlar borsa endeksini yukarı taşıyor. BIST 100 Endeksi 5.005 puana çıktı. İşlem hacmi 122,4 milyar TL, dolar 18,64, euro 19,64 lira, gösterge faiz 10,19 seviyesinde bulunuyor. Altının onsu 1.794 dolar. Son 2 ayda 650 bin yatırımcı borsaya geldi. Borsadaki yatırımcıların yarısı 20-45 yaş aralığında bulunuyor.

Hizmet sektörü taşıdı

Borsadaki yükselişte ana etken hizmet sektörü hisselerinde yaşanan çıkış oldu. Özellikle havayolu ve enerji şirketlerinde gözlenen yükselişler toplam piyasa değerine olumlu yönde yansıdı. Ulaştırma sektörü hisseleri yılbaşından bu yana ortalama yüzde 527 ve enerji sektörü hisseleri ortalama yüzde 390 prim yaptı.

Kurumsal yatırımcılar

BIST 100

Borsa İstanbul temmuz ayında başladığı yükselişine devam ediyor. 20 haftadır yaşanan yükselişte borsa sadece dört hafta ekside kapattı. 16 hafta boyunca yükseldi. Peki, endeks çıkışına devam edecek mi?

Borsa İstanbul’da, faizin tek haneye inmesiyle birlikte ralli devam ediyor. Yatırımcılar yeni getiri hikayelerini duydukça borsaya daha fazla yöneliyor. Öyle ki sokağa çıktığınızda, vapura bindiğinizde, metroda hisse isimleri duyuyorsunuz. Üstelik herkes birbirine bir uzman edasında önerilerde bulunuyor. Tavsiyeler veriyor. Bunun nedeni borsada yılbaşından bu yana hisse senetlerinde oluşan yüksek getiriler. BIST 100 hisselerinin yılbaşından bu yana ortalama getirisi yüzde 167 oldu. BIST 30 hisselerindeki getiriler de ortalama yüzde 162 seviyesinde bulunurken kimi Borsa 30 hisselerinde değer artışları yüzde 627’leri buldu.

Hisselerde resesyon etkisi 

Küresel bazda yüksek enflasyonun ve resesyonun yaşandığı süreç hisse senetlerinin getirilerine de yansıdı. Türkiye’nin ihracat yapan büyük sanayi kuruluşları yılbaşından bu yana getiri sağlamalarına

Borsa İstanbul’da BIST 100 Endeksi 4.874 seviyesinde. Endeks yılbaşından bu yana yüzde 162 yükseldi. Döviz mevduatlarında çözülme gözleniyor. Merkez Bankası faizi tek haneye çekti. TL’ye dönüşüm oranı zayıf kalan bankalara getirilen komisyon artışı liralaşmayı hızlandırabilir.

Borsaya yönelim her geçen gün artıyor. Alternatif getirilerin zayıf kalması paranın borsaya yönelmesinde etkili oluyor. Yüksek primler hisse senetlerini ilgi odağı haline getiriyor.

Veriler borsanın alternatiflerindeki daralmayı daha net gösteriyor. Son iki haftada yaşanan parite ve fiyat etkisinden arındırılmış döviz tevdiat hesabı (DTH) 6,7 milyar dolar azaldı. TL mevduat faizlerinde artış görülmeye başlanması ve borsada yaşanan yükseliş, paranın yeni adreslere
yönelmesine neden oluyor.

Döviz kurlarındaki yatay seyir Kur Korumalı Mevduatlara ilginin azalmasına yol açıyor. BDDK’nın haftalık olarak açıkladığı kur korumalı mevduat (KKM) hesaplarının 18 Kasım ile biten haftasında KKM stoku ilk kez 9,5 milyar TL azaldı.

TCMB’nin TL’ye

Borsada pandemi sonrası emeklilik fonları ile yatırım fonları portföylerindeki hisse senedi miktarını artırdı. Yabancı payı gerilerken boşluğu yerliler doldurdu. Yatırımcılar aşırı iyimserlik taşıyan kısa süreli kazanç beklentisinden uzak durmalı.

Borsa İstanbul’da pandemi sonrasında yatırım fonları portföylerindeki yüzde 4 olan hisse oranlarını yüzde 17,4’e çıkardı. Emeklilik fonları da benzer şekilde portföylerindeki hisse senedi paylarını yüzde 13,1’den yüzde 19,5’e yükseltti. Geride kalan sürede fonların portföylerindeki hisse oranı yaklaşık 20 puan artış kaydetti. Fonların borsada paylarını artırdığı süreçte yabancılar ise satış yaptı. Geçen süre zarfında yabancı payları yüzde 60’tan yüzde 29,35’e geriledi. Borsada yerlilerin payı ise Ocak 2020 ile Kasım 2022 arasında yüzde 39’dan yüzde 70’e çıktı. Yabancı çıkışının yerini yerli kurumsal ve bireysel yatırımcılar aldı. Halihazırda borsaya yönelik bireysel yatırımcı ilgisi sürüyor. Ancak yeni gelenler kısa sürede yüksek

Borsa İstanbul’da 503 şirket işlem görüyor. Dokuz aylık mali tablolarını açıklayan 454 şirketten sadece 39’u zarar etti. 336 şirket kârını artırırken, 43’ü zarardan kâra geçti. 454 şirketin kâr büyümesi yüzde 240 oldu.

Borsada işlem gören şirketlerin dokuz aylık finansal sonuçları ortaya çıktı. Paylaşılan sonuçlar 2022 yılının seyrini de ortaya koyuyor. Şirketlerin kârlılıklarına bakıldığında 2022 performanslarında kayda değer bir ivme artışı gerçekleştiği gözleniyor. Kuşkusuz bunda yurt içi talebin güçlü şekilde devam etmesi etkili oldu.

Şirketlerin kârlılıklarını büyütmede sektörel bazda farklı etkenlerin rol aldığını söylemek yanlış olmayacaktır. Faiz oranlarının düşük tutulması yönündeki politika birikim sahiplerini mevduat yerine alternatif yatırım araçlarına yönlendirirken kimi tasarruf sahibinin de ertelenen ihtiyaçlarını giderme yoluna gitmesi ekonomiyi canlı tutarken firmaların gelirlerine olumlu yönde katkı sundu. Aynı şekilde turizm sektöründe