Plastik dağına yasak gerek!
Çevreyi kirletmenin bedeli sadece 25 kuruş! Her plastik poşetin, bize zararlı atık olarak geri döndüğünün farkında bile değiliz. Plastik atık depolama tesislerinde çıkan yangınlar da cabası! Tek kullanımlık plastikleri hayatımızdan çıkarmak en doğrusu. Yasak konulmasa bile başarabiliriz!
Yarın Dünya Plastik Poşet Kullanmama Günü. Plastik poşetlerle imtihanımızda 5 yılı geride bıraktık. Kat ettiğimiz mesafe başlangıç için iyi olsa da, tek kullanımlık plastiklerin doğada yarattığı tahribatı önlemede hâlâ oldukça gerideyiz. Poşet bedelinin zamanla çok düşük kalması ve diğer tek kullanımlık plastiklere ilişkin düzenleme yapılmaması en büyük eksiğimiz.
Türkiye’de plastik poşetler 2019 yılından bu yana ücretli. Marketlerden alışveriş sonrası poşet aldığımızda, karşılığında 25 kuruş ödüyoruz. Uygulamanın başlamasından bu yana poşet kullanımının yüzde 65 oranında azaldığı açıklansa da, özellikle semt pazarlarında poşetler hala ücretsiz bir şekilde el değiştiriyor. Bu durum, tek kullanımlık plastik kirliliğinde ciddi payı olan poşetlerin doğada yarattığı tahribatın sürmesine neden oluyor. Doğada çözünmeden yıllarca kalabilen plastik poşetler, ormanlık alanlardan göllere hemen her yerde doğal hayatı yok ediyor.
Caydırıcılıktan uzak
Aslında plastik kirliliğiyle mücadelede daha keskin düzenlemelere ihtiyacımız var. Mesela Avrupa Birliği, 2 yıl önce tek kullanımlık plastik çatal, bıçak, pipet, tabak, kulak çubuğu gibi ürünleri tümden yasakladı. Şimdi de ambalajlamada kullanılan kâğıt ve plastiklere ilişkin yeni yasaklar gündemde. İngiltere tek kullanımlık plastiklere ilişkin yasağı yılbaşında yasalaştırdı. Asya ve Afrika’da da birçok ülke, sert düzenlemelerle plastik poşetlerin kullanımını sınırlandırıyor. Bizdeyse “Sıfır Atık” hedefiyle başlayan ücretli poşet uygulamasında rakam, 5 yıldır 25 kuruş. Çoğu insanın para üstü olarak geri bile almadığı bedel nedeniyle plastik poşet düzenlemesinin artık caydırıcılıktan uzak hale geldiğini belirten Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, tek kullanımlık plastiklerin kullanımında ciddi bir artış yaşandığı görüşünde.
Kasıtlı yangınlar
Plastiğin bilinenin aksine büyük oranda geri dönüştürülemediğini hatırlatan Doç. Gündoğdu, geri dönüşüm tesislerinde art arda yaşanan yangınların bu tip geri dönüştürülemez plastiklerin imhası için gerçekleştiğine şöyle dikkati çekiyor: “Bu yıl şimdiye kadar plastik atıkların depolandığı 63 tesiste yangın çıktı. Geçen yıl 125, 2021’de de 122 tesiste yangın meydana geldi. Bu tesisler sürekli böyle şüpheli alevlerle karşı karşıya. Ve her nedense tesislerin atık depolama bölgelerinde yangınlar meydana geliyor ve ana binaya sıçramıyor. Kasıt ihtimali ciddi şekilde sorgulanmalı. Geri dönüşüme girmesi mümkün olmayan atıklar bir yangınla ortadan kaldırılıyor. Usulüne uygun bertarafı ise maddi açıdan külfetli. Ama olan yine bize oluyor. Yanan malzemedeki ağır metaller, klor, kurşun ya da cıva gibi zehirler havaya karışıp çevrede yaşayanların sağlığını tehdit ediyor. Bu atık dumanının yere çökmesi durumunda tarım arazileri ve su kaynaklarında geri döndürülemez tahribat oluşuyor. Bazı kalıcı organik kirleticiler son derece kanserojen ve bulaştığı her yerde birikim yapabiliyor. Zaten plastik kirliliğiyle geri dönüşümle baş etmek mümkün değil! Yeşil bir kandırmaca bu! Yapılması gereken plastik kullanımını etkin düzenlemelerle azaltmak. Tek kullanımlık plastiklere hemen yasak getirmeli ve bu yasağı etkili bir şekilde uygulamalıyız.”
Geri dönüşüm miti
Plastik çöpleri geri dönüşüm kutusuna atmakla plastik kirliliğinden kurtulamayacağımızın farkına varmalıyız. Plastiğin kirli serüvenini sadece geri dönüşümle sonlandırmak mümkün değil. Hatta geri dönüşüm miti, kullan at kültürünün daha da yerleşmesine hizmet edebiliyor. Günlük hayatta kullandığımız tek kullanımlık plastikleri hayatımızdan çıkarmak, atabileceğimiz en doğru adım. Bunun için herhangi bir yasağı beklemeye de gerek yok. Çevre için doğru seçimi kendi irademizle yapabiliriz. Sonuçta pipet olmadan da içecekleri içebiliyoruz.