Geleceği koparma!
Bilimsel çalışmalar, önlem alınmaması hâlinde yakın gelecekte 1 milyon türün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğuna işaret ediyor. O türlerden bazıları da Türkiye’ye has çiçekli bitkiler. Ülkemizdeki birçok çiçek, koruma altında ve koparılması yasak.
Biyoçeşitlilik ülkelerin en önemli mirası. Türkiye, konumu itibarıyla eşsiz bir biyolojik çeşitliliğe sahip. Türler bakımından dünyanın en şanslı ülkelerinden biriyiz. Bitki türlerinin yüzde 32’si, yani yaklaşık 3 bin 700 tür dünyada sadece Türkiye’de yetişiyor. Neredeyse bir kıta kadar biyoçeşitlilik barınıyor ülkemizde ve türlerin önemli bir bölümü, sadece bizim coğrafyamıza has.
Ancak tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de birçok tür ‘yok oluş’ riskiyle karşı karşıya. Bunun en önemli nedeni kentleşme baskısı ve iklim değişikliği. Bilimsel çalışmalar, önlem alınmaması hâlinde yakın gelecekte 1 milyon türün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğuna işaret ediyor. O türlerden bazıları da Türkiye’ye has çiçekli bitkiler. Nesli tehlike altında olduğu için ‘Kırmızı listede’ yer alan bu bitkiler, hem uluslararası sözleşmeler hem de kanunlarla koruma altında. Mesela baharla birlikte Spil Dağı Milli Parkı’nda çiçek açan Kardelenler. Çevre Kanunu uyarınca, kardelenleri doğal üreme alanlarından kopararak uzaklaştıranlara 557 bin 212 TL ceza verilmesi öngörülüyor. Bu ceza sadece kardelenler için geçerli değil. Ülkemizdeki birçok çiçek, koruma altında ve koparılması yasak.
Ters Lale
Kanunla korunan çiçek türlerinden bir diğeri de; “Ağlayan Gelin” olarak bilinen ve nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan Ters Lale. Yüksek rakımlı bölgelerde bahar aylarında görsel şölen sunan Ters Lale’nin gen merkezi Hakkari. Bir efsaneye göre, geçmişte Hakkari’de yaşayan Asuriler, Ters Lale’ye her sabah göbeğinden su yayması nedeniyle (Hz.İsa’nın çarmıha gerilmesi nedeniyle ağlayan Meryem Ana’nın gözyaşları ile yetiştiği inancıyla) “Ağlayan Lale“ adını vermişlerdir. Bu yüzden Ters Laleler kutsal çiçek olarak da anılır. Yayılış alanı dar ve popülasyonu sınırlı olduğu için doğadan toplanması ya da habitatlarının tahrip edilmesi, bitkinin geleceğini tehlikeye atabilir.
Kum zambağı
Kum zambağı, nergisgiller familyasına ait, kıyı kumullarında yetişen soğanlı bir bitki türü. Tüm Akdeniz ülkelerinde ve Karadeniz’in güney kıyılarında yetişiyor. Çiçeklenme zamanı ağustos ve ekim ayları arasında olan türün nesli tehlike altında. Türkiye’de bulunan zambakların ülke dışına çıkarılması yasak. Türe yönelik en önemli tehdit, kıyı bölgelerinde hızla yayılan yazlık konutlar ve yaşam alanları olan kumulların yok olması.
Sevgi Çiçeği
Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) kriterlerine göre “Çok Tehlikede” kategorisinde yer alan Sevgi Çiçeği, Dünya’da sadece Türkiye’de yetişiyor. Ankara’nın Gölbaşı ilçesindeki Mogan Gölü çevresinde rastlanan bu nadir tür, nisan-temmuz ayları arasında çiçek açıyor ve yaprakları ışığa göre farklı renklerde parlıyor. Bern Sözleşmesi’ne göre de kesin koruma altında olan bitki, ‘Coğrafi işaretle’ korunan ilk endemik tür.
Tüylü Çan Çiçeği
Türkiye’de endemizm oranı en yüksek cinsler arasında yer alan Tüylü Çan Çiçeği, mayıs ayında çiçeklerini açmaya başlıyor. Çoğunlukla Dilek Yarım Adası Milli Parkı ve Kuşadası Körfezi’nin kuzey kesimlerindeki kayalıklarda görülen bu Tüylü Çan Çiçeği’nin, mevcut yaşam alanları korunamadığı takdirde, yakın gelecekte ‘Nesli Tükenmiş’ (EX) türler arasına girebileceğinden endişe ediliyor.
Phaselis Burçağı
Phaselis burçağı, sadece Türkiye’de değil, keşfedildiği Phaselis Antik Kenti’ne has bir bitki. Boyu 1 metreye kadar uzayabilen bu baklagil türünün meyveleri, insanlar ve hayvanlar için zehirli. Çiçekleri pembemsi ve açık morumsu renkte olan bu hassas tür, mayıs ayında çiçekleniyor. Bu türün de koparılması diğer tehlike altındaki türlerde olduğu gibi yasak.