Cem Kılıç

Eylül ayında yürürlüğe giren Torba Yasa’ya göre devlet kendisi bir işveren olarak, her durumda, çalışan taşeron işçisinin kıdem tazminatını kendisi ödeyecek. Devlete ait işyerlerinde çalışan işçiler bundan böyle ‘tazminatım kalır mı?’ endişesi taşımayacak.
Ancak kıdem tazminatı sadece kamuda garanti. Özel sektör işverenlerinin ‘müteselsil sorumlulukları’ devam ediyor. Özel sektörde iş alan taşeron işveren, işçisinin kıdem tazminatını ödemezse, ancak mahkeme kararıyla asıl işverenden tazminat istenecek.
Torba Yasa diğer maddelerde taşeron çalışanlar açısından kamu - özel ayrımı yapmadı. Ücret, yıllık ücretli izin konularında asıl işveren sorumluluk üstlenecek. Asıl işverenler, alt işverenlerin ücret ödemelerini ayra bir kontrol edecek.
Bugüne kadar, ücretlerin ödendiğini gösteren tek bir makbuz veya banka hesap hareketine bakan asıl işverenler, bundan sonra detaylı bir ücret kontrolü yapacak.

Mesaiyi de takip edecekler

Asıl işveren, taşeron işçilerinin tüm ödemelerini detaylı olarak takip edecek. Çalışan hakları bakımından olumlu olan bu işlem asıl işverenlerin yüklerini artıracak.
Asıl işverenler, insan kaynakları birimindeki çalışan sayısını artırmalı.

Kamuda memur olabilmek son yıllarda iyice cazip hale gelmeye başladı. Özel sektörde ekonomik koşulların ortaya çıkardığı belirsizliğin iş güvencesini bir türlü sağlayamaması, ücret ve diğer hakların kamuya göre daha düşük olması, memur olmak isteyenlerin sayısının artmasına neden oluyor. Bu nedenle KPSS sınavlarına girenlerin sayısında ciddi artış var. Ayrıca kamuda daha fazla yer alabilmek adına belirli mesleklere daha fazla kadro verilmesi talepleri de son dönemde artış gösteriyor.
Devlet memurlarının sayısı Eylül 2014 verilerine göre 2 milyon 270 bin civarında. Devlette en çok eğitim-öğretim kadrosunda çalışan kamu görevlilerinin olduğu görülüyor. Milli Eğitim ve Yüksek Öğretim sistemimiz içerisinde yer alanların sayısı 820 bin kişi, yaklaşık memur sayısının üçte biri bu hizmet alanında. Eğitimi, genel idare ve sağlık alanında çalışanlar izliyor.

1 memura 29 kişi düşüyor
Genel kanının aksine memur sayımız ülke nüfusuyla kıyaslandığında yüksek değil. İş yükü olarak hesap edildiğinde, memurların Avrupa’daki emsallerinden iki kat daha fazla iş yüküyle karşı karşıya oldukları söylenebilir. OECD verilerine göre, bir kamu çalışanı Avusturya’da ortalama 18, Kanada’da ve

Soru: 1 yıl önce Almanya’da çalışmaya başlamam nedeniyle emekli aylığım kesildi. Dava açmadım ama yönetmeliğin değiştiğini duydum. Emekli aylığımı bağlatmak için ne yapmam gerekiyor?
CEVAP: SGK’nın bu uygulaması yani yurtdışında çalışmaya başlayan emeklilerin aylıklarını kesmesi, mahkemelerce haksız bulunarak iptal ediliyordu. Hazırlanan yeni genelgeyle yalnızca 1 Ekim 2008 sonrası ilk kez sigortalı olmuş ve emekli aylığı 5510 sayılı Kanuna göre bağlanan emekliler yurtdışında çalışmaya başlarlarsa emekli aylıklarını kaybedecek. Diğer emekliler yurtdışında çalışmaya başlasalar bile emekli aylıklarını almaya devam edebilecek.
Genelgeyle 1 Ekim 2008 öncesinde sigortalı olmuş ve kendilerine emekli aylıkları bağlı oldukları SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı Kanunu’na göre bağlanmış emekliler aylıklarını almayı sürdürerek yurtdışında çalışmaya devam edebilecek.
İlk kez 1 Ekim 2008 öncesi sigortalı olan fakat emekli aylıkları 1 Ekim 2008’den sonra bağlanmış emekliler de yurtdışında çalışmaya başlamaları halinde emekli aylıklarını kaybetmeyecek. 1 Ekim 2008 sonrası ilk kez sigortalı olan ve emekli aylığı 5510 sayılı Kanun uyarınca bağlanacak emekliler ise yurtdışında çalışmaya

Her dört gençten biri staj yaptıkları firmalarda işe başlıyor. Staj firmaya yaklaşmanın, CV’yi parlatmanın önemli bir yolu.
Madalyonun öbür yüzü ise farklı. İşverenler stajyerleri ucuz işçi görüyor. Hatta stajyerler için sigorta bile ödenmiyor
Genç nüfustaki işsizlik oranı son 3 aydır yükselişte. 15- 24 yaş grubunda her 5 gençten biri işsiz. Euro bölgesindeki daralma ile Irak ve Suriye’deki jeopolitik riskler sonucunda dış talepte ortaya çıkan düşüşün yanısıra iç talepte yaşanan durgunluk, işsizlikteki artış trendinin devam edeceğini gösteriyor. Türkiye ekonomisine ilişkin büyüme rakamları aşağıya doğru revize edilirken, işsizlik rakamları da yukarı yönlü güncellendi.
İşsizliğin yüksek eğitimli gençler arasında dahi yükselmesi, gençlerin işveren karşısında pazarlık gücünü giderek zayıflatıyor. Geçmişte isteğe bağlı yapılan stajlar, bugün iş kapısını açmada kilit rol oynuyor. Tüm dünyada ‘istisnai’ bir durum olan staj yoluyla istihdamın, ‘kural’ haline dönüşmesiyle ‘i nesli’ (staj nesli) kavramı ortaya çıktı. Gençler, profesyonel bir iş sahibi olabilmek için geçici, düzensiz, çoğunlukla çok düşük ücret ödenen ya da ödenmeyen stajları kabul ediyor.

Özgeçmişleri parlatma

1 Ekim 2008 sonrası sosyal güvenlik sisteminde çok önemli değişiklikler yaşandı. Bunlardan biri de isteğe bağlı sigortalılık konusundaydı. Buna göre bu tarihten önce kişi isterse SSK’lı, isterse Bağ-Kur’lu isterse Emekli Sandığı’na tabi olarak isteğe bağlı sigortalı olabiliyordu. Fakat sosyal güvenlik reformu sonrası isteğe bağlı sigortalılar 4/b’li yani Bağ-Kur’lu olarak değerlendiriliyorlar.
İsteğe bağlı sigortalıların Bağ-Kur’lu olarak değerlendirilmesi, emeklilik koşullarının daha zor olması nedeniyle, isteğe bağlı sigortalılık yaptıranların sayısının azalmasına neden oldu. 2008’de 235 bin kişi olan isteğe bağlı sigortalı sayısı, 2014 yılının Haziran ayında 133 bine geriledi. Cebinden prim ödeyerek sigortalı olan kişilerin emeklilik için 9.000 gün prim ödemesi zorunluluğu ve emekli olacakları zaman bağlanacak aylığın görece sigortalı (SSK) ve memurlara göre düşük olması bu azalmanın temel nedeni.

Taksiciler, dolmuşçular dikkat!
Ay içerisinde çalışma günleri 10 günden az olan, ticari taksi ve dolmuş şoförleri ve değnekçiler de çalışmalarını 30 güne tamamlamak adına isteğe bağlı sigorta primi ödeyebiliyorlar. Bu durumdaki kişilerin ödediği primler ise 4/a’lı yani

Soru: Annesini ve babasını 1 Ekim 2008 sonrası kaybeden öksüz kız çocukları her iki aylığı birden alabilir mi?

Cevap: Anne ve babadan iki yetim aylığı birden bağlatabilmek için ölümler 1 Ekim 2008 ve sonrasında gerçekleşmişse tek koşul anne veya babadan birisinin emekli sandığına tabi olmasıdır. Eğer anne veya babadan ikisi de emekli sandığına tabi değilse 1 Ekim 2008 sonrası ölümlerde geride kalan kız çocuklarına iki yetim aylığı birden bağlanmaz.
1 Ekim 2008 sonrası vefat eden annenin ve babanın sosyal güvenlik statüsü fark etmeksizin geride kalan kız çocuklarına çalışmamaları ve SGK’dan aylık veya gelir almamaları şartıyla, yüksek olan aylığın tamamını, düşük olan aylığın ise yarısı birlikte bağlanıyor. Yani emekli olmayan ve sürekli iş göremezlik geliri almayan kız çocukları annesi veya babası üzerinden bağlanacak ölüm aylığının hangisi yüksekse o aylığı alıyor, düşük olan aylığın ise yarısını alabiliyor.
Örneğin, annesi SSK’lı babası Bağ-Kur’lu olan ve her ikisi de 1 Ekim 2008 ve sonrasında vefat etmiş olan kız çocuğu, evli değilse, sigortalı olarak çalışmıyorsa ve SGK’dan kendi çalışmaları karşılığı emekli aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri almıyorsa yüksek

İş sağlığı ve güvenliği konusunda asıl işveren - alt işveren ilişkisinin sıkıntılı olduğu pek çok nokta var. Asıl işverenin, alt işverenin işlerinden sorumlu olduğu hususlar, özellikle iş sağlığı ve güvenliği açısından öne çıkıyor. Alt işverenin risk değerlendirmesinin kontrolü, eksik noktalar konusunda uyarılması, çalışanlarına iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitim verip verilmediğinin tespiti, bu sorumluluklardan sadece birkaçı.
Ne var ki, yasalar gereği buna benzer sorumlulukların yüklendiği asıl işverenlerin, kimi zaman alt işverenlerden daha küçük firmalar olabildikleri görülüyor. Daha büyük ve daha fazla işçi çalıştıran taşeronların, yasalardaki sorumluluk silsilesi dolayısıyla pek çok yükümlülükten kurtulabildiği ve bütün yükün asıl işverene kaldığı çok sayıda örnek var.
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de taşeron sistemi, daha çok inşaat sektöründe.

Taşeron-işveren ayrımı
Asıl işveren, kendi uzmanlığındaki işi yaparken, inşaatta teknik uzmanlık gerektiren çevre düzenlemesi, demir, beton, iskele, asansör sistemi gibi işler için ayrı ayrı işverenlerle sözleşmeler imzalayabiliyor.
Asıl işveren ihale sonucu binanın teslimi, şantiye sahasının tamamının iş

İşsizlik fonundan 12.5 yılda 5 milyon işsize 7.1 milyar TL ödendi. Fonda 78.3 milyar TL var. Yani paranın 10’da biri işsizlere ödenmiş. Hükümet büyüme hedefini aşağı revize edince fona ihtiyaç duyacaklar artabilir

Orta Vadeli Plan’da (OVP) büyüme hedefi revize edilince, “Peki işsizlik ne olacak?” sorusu akılları daha fazla kurcalamaya başladı. Büyüme işsizliği engellemek ve istihdam yaratmak konusunda en iyi işleyen formül. Ancak büyüme hedefinde revizeye gidilmesi işsizlik korkusunu büyüttü. Böyle olunca da, işsizliğin sonuçlarını engellemek açısından işsizlik sigortası fonu bir kez daha gündeme geldi.
78.3 milyar TL kasada
OVP’nin hedefleri açısından işsizliğin önümüzdeki birkaç yılda artış eğiliminde olacağı beklenildiğinden, işsizlik sigortasının daha da önemli olacağı söylenebilir.
İşsizlik sigortasında eylül ayı itibarıyla 78.3 milyar TL para bulunuyor. Fondaki para son 4 yılda yüzde 40’dan fazla artmış durumda. Ne var ki bu dönemde işsizlik sigortasından yararlanan işsiz sayısının aynı oranda arttığını söyleyemiyoruz. Türkiye’nin dış ticaret açığı Ağustos 2014 itibarıyla 56 milyar Dolar. Yani kaba bir hesapla işsizlik fonunda biriken paranın neredeyse