Fuardaki Cam Adam

İzmir Enternasyonal Fuarı, yarın yeniden ziyaretçileriyle buluşacak. İlki, 1927 yılında, günümüzde Mithatpaşa Endüstri Meslek Lisesi olarak bildiğimiz İzmir Sanatlar Mektebi’nde düzenlenen 9 Eylül Sergisi’yle İzmir’e merhaba diyen Fuar, bu yıl kapılarını 88. kez ziyaretçilerine açacak.
Zaman içinde Türkiye’nin dünyaya açılan kapısı haline gelen İzmir Enternasyonal Fuarı’nın temelini oluşturan bu ilk sergiyi bile 80 bin kişi ziyaret etmiş. Tabii ki internetin yayılmasından sonra her şey değişti. Ama internet öncesinde dünyanın Türkiye’yi, Türkiye’nin de dünyadaki son yenilikleri tanıdığı en önemli platform, İzmir Enternasyonal Fuarı’ydı.
Her yıl ülke pavyonlarında sergilenen son teknoloji sıra dışı ürünler, yüz binleri İzmir Fuarı’na çekiyordu. 1938 yılında düzenlenen İzmir Enternasyonal Fuarı’nda da tüm dünyada ‘Cam Adam’ olarak tanınan, sıra dışı, Alman teknolojisi bir ürün vardı... Sıra dışıydı ki, sadece Cam Adam’ın sergilenmesi için özel bir pavyon hazırlanmıştı.
Yüzyıl başından itibaren sağlık ve hijyen alanında toplum bilincinin artırılması amacıyla Batı dünyasında kitlesel eğitim çalışmaları yapılıyor, müzeler ve sergiler açılıyordu.
İşte, Cam Adam bu amaçla hazırlanmıştı. İskelet sistemi, organlar ve tüm damarların net olarak görülebildiği özel, şeffaf bir maddeden yapılan Cam Adam, büyük ilgi gördüğü Berlin, Dresden, Paris ile İstanbul’da Galatasaray Lisesi’nde sergilendikten sonra, 1938 Fuarı’nda sergilenmek üzere İzmir’e geldi.
Koleksiyoncu ve yazar Aybala Yentürk, Cam Adam hakkında detaylı bir çalışma yapmış ve hazırladığı makale haber ve bilgi sitesi kentyasam.com’da yayımlanmış. Yentürk’ün makalesinde Cam Adam’ın özel bir ışıklandırma sisteminin bulunduğundan ve her uzvun farklı renkteki bir ışıkla aydınlatılabildiğinden söz ediliyor.
Cam Adam, 1930’lu yılların dünyasında mucizevi bir eser gibi algılanmış olmalı ki, Cumhuriyet gazetesi 18 Nisan 1937 tarihli nüshasında o tarihlerde Paris’te sergilenecek olan Cam Adam’ı, “Dünyanın yedi harikasından biri sayılmaya layık ve yirminci asra şeref veren bir Alman eseridir. Bu eseri vücuda getiren meşhur Alman teknisyeni, ona bugünkü mükemmeliyetini verebilmek için tam altı sene fasılasız çalışmıştır.
1935 senesi ilkbaharında Berlin Hıfzıssıhha Sergisi’nde teşhir edilen Cam Adam, yüz binlerce seyirci celbetmiş ve o tarihten sonra bütün dünyaya şöhret salmıştır” tümceleriyle anlatmış.

‘Mucizevi sanat eseri’

Dönemin Belediye Başkanı Behçet Uz’un büyük emekleriyle İzmir’e getirilen Cam Adam, 1938 Fuarı süresince Kültürpark’ta o günlerde yeni inşa edilen ve günümüzde Tarih ve Sanat Müzesi olarak kullanılan Ziraat Müzesi binasında sergilendi.
Elbette daha önce Galatasaray Lisesi’nde sergilenmişti ama efsane Cam Adam, ülke çapındaki ziyaretçi akınını göz önüne alırsak, 1938 İzmir Fuarı sayesinde neredeyse tüm Türkiye’yle tanışmış oldu.
1930’lu yılların ‘mucizevi sanat eseri’ Cam Adam’la ilgili daha ayrıntılı bilgi için Aybala Yentürk’ün makalesini okumanızı tavsiye ederim.
88. İzmir Enternasyonal Fuarımız bereketli olsun...