“İstanbul depremi bir milli güvenlik meselesidir…” Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un dün söylediği en kritik cümle buydu ama aşağıdaki cümle de en az ilki kadar önemliydi: İstanbul için her saniye değerli... 16 milyon İstanbullunun canının ve geleceğinin söz konusu olduğu bir yerde siyasete ve polemiğe yer yoktur. İstanbul’da yaşamayı hak eden milyonlara karşı hep birlikte el ele vermenin zamanıdır.
Kurum’un bu sözlerinin muhatabı deprem dönüşümünden doğrudan sorumlu İstanbul Büyükşehir Belediyesi… Artık herkes siyaseti bir kenara bırakıp, İstanbul için harekete geçmek zorunda. Allah korusun Anadolu yıkılırsa İstanbul ve çevresi onu yeniden ayağa kaldırır. Ama yıkılan İstanbul olursa işimiz çok ama çok zor olur. Bu can sıkıcı girişin ardından sorular ve rakamlarla devam edelim. .Belki durumun vahametini o zaman daha iyi anlarız..
■ İstanbul’da kaç riskli yapı var?
İl genelinde 7,5 milyon yapının bulunduğu İstanbul’da riskli yapı sayısı 1,5 milyon. Bunların yüzde 30’u hemen, acilen, hiç vakit geçirmeden dönüştürülmek zorunda. Yani çok yüksek riskli grubunda. Başka bir ifadeyle 600 bin bina her an çökme riskiyle karşı karşıya.
■ Şu ana kadar kaç bina depreme karşı dönüştürüldü?
2012 yılından bu yana İstanbul’da 923 bin bölümün dönüşümü tamamlandı. Yaklaşık 208 bin 915 bağımsız bölümün dönüşüm süreci devam ediyor.
■ Bu çalışmalar kim tarafından yapılıyor?
İstanbul’da 2023 rakamlarına göre sahada devam eden kentsel dönüşüm çalışmalarının yüzde 65’ini (126 bin 578 adet) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yürütüyor. Özel sektör eliyle yürütülen kentsel dönüşüm çalışmalarının genel toplam içindeki oranı yüzde 34 (67 bin 5 adet). İstanbul Büyükşehir Belediyesi ise kentsel dönüşüm çalışmalarının yüzde 1’ini ( 2 bin 015 bağımsız bölüm) üstlenmiş durumda.
■ Vatandaş evini kendisi dönüştürmek isterse ne yapacak?
Bakanlığın İstanbul’un tüm ilçelerini kapsayan “Yarısı Bizden” kampanyası kapsamında evini dönüştürmek isteyen vatandaşlara hibe, kredi ve taşınma yardımını kapsayan destek ödemeleri yapılıyor.
Kampanya kapsamında vatandaşlara 100 bin TL taşınma yardımı, 700 bin TL hibe ve 2 sene geri ödemesiz 700 bin TL kredi imkanını kapsayan 1,5 milyon TL’lik destek sağlanıyor. Yine Yarısı Bizden Kampanyası kapsamında alan bazlı büyük dönüşümlerde ise 700 bin TL’lik hibe desteği sağlanıyor. İnşaatları TOKİ ya da Emlak Konut üstleniyor. Hibe tutarı bina maliyetinden düşürülüyor, arta kalan borç ise yine uzun vadeli uygun ödeme koşullarıyla taksitlendiriliyor. İstanbul’da 21 bin ev ve iş yerinin Yarısı Bizden ile dönüşümü devam ediyor.
■ İstanbul’da devam eden sosyal konut projeleri var mı?
250 bin konutluk Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut projesi kapsamında İstanbul’da 50 bin sosyal konutun inşası ile ilgili çalışmalar sürüyor. TOKİ ihaleleri tamamladı, Arnavutköy Baklalı mevkisinde 28 bin 100 konutun inşasını başlattı. Yaklaşık 5 aylık süreçte 3 bin 900 konutun inşası tamamlanma aşamasına geldi. Bu konutlar yıl sonuna kadar teslim edilmiş olacak. Kalan 24 bin 100 konutun inşası sürüyor. 50 bin konutun tamamlanmasıyla 200 bin kişi deprem riskinden kurtarılıp güvenli barınma imkanına kavuşturulmuş olacak.
SONUÇ: Türkiye’nin yüzölçümünün yüzde 66’sı deprem bölgesi. Nüfusun yüzde 70’i bu bölgelerde yaşıyor. İstanbul ve çevresi Türkiye’nin kalbi, lokomotifi. Bu ülke bedeli ne olursa olsun depremle mücadeleyi başarmak zorunda. Yoksa yarın çok geç olacak…
