Bilinçsiz ilaç kullanımı iltihabı ‘uyutur’

PROF. DR. BİRKAN ÖZKAN Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı - Diş ağrısı hepimizin hayatında en az bir kere karşılaştığı, dayanılması güç bir durumdur. Ancak çoğumuz bu ağrıyı hızla hafifletmek için hemen ağrı kesici veya antibiyotiğe başvururuz. Bu tür ilaçlar, geçici bir rahatlama sağlıyor gibi görünse de aslında altta yatan sorunu çözmediği gibi daha ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.  

Hayati risk oluşturur 

Diş ağrısı veya iltihap gibi durumlarda, bilinçsizce alınan ağrı kesici ve antibiyotikler, sorunu kısa süreli olarak ‘uyutur’. Ancak asıl tehlike burada başlar. İltihap kaynağı tedavi edilmeden sadece belirtileri hafifletildiğinden, iltihap daha da derinlere yayılabilir. Bu durum, iltihabın vücutta kontrolsüz şekilde ilerlemesine neden olarak hayati risk oluşturur. Bilinçsiz antibiyotik kullanımı, hafif rahatlık oluşturduğu ve ağrıyı da kısmen aldığı için, her şeyin çözüldüğü gibi bir yanılgıya sebep olur, bu yalnızca geçici bir çözümdür. Gerçek tedavi ise enfeksiyonun kökenine inilerek uzman bir müdahaleyle birlikte gerekirse ilaç desteğiyle mümkündür. 

Bakteriler güçleniyor 

Diş iltihabı veya çene apsesinde hastalar hekime gitmek yerine, her enfeksiyonda evinde bulunan antibiyotiklerden 5-6 doz alıyor ve 2-3 gün boyunca kullanıyorlar, belirtileri hafif rahatlıyor ve ilacı yarım bırakıyor, sonrasında hekime gitmiyor. Bir süre sonra diş iltihabı yeniden oluştuğunda, bu bilinçsiz antibiyotik kullanım şekli hasta tarafından bir çok kez tekrarlanıyor. Hasta, bu iltihaba sebep olan bakterinin, bilinçsiz dozda kullanılan antibiyotiğe direnç gösterdiğini göz ardı ediyor ve bir süre sonra yüklü doz antibiyotik alsa bile iltihabın çözülemediği durumlar gelişiyor. Bilinçsiz antibiyotik kullanımıyla, enfeksiyona neden olan vücuttaki bakteri süreçten güçlenerek çıkıyor. 

Akciğere yayılabilir  

Diş apsesi veya çene enfeksiyonları, sadece diş ve çene bölgesini etkileyen basit bir sorun gibi görünebilir. Ancak bu enfeksiyonlar tüm vücuda yayılma potansiyeline sahiptir. Özellikle septisemik şok adı verilen bu enfeksiyon miktarının kanda belirli bir oranın çok üstüne çıkıp aşmasıyla kan yoluyla hızla yayılıp tüm vücudu tehdit eden bir durum gelişmektedir. Septisemik şok, kalp krizini tetikler ve hatta ölümcül sonuçlar doğurabilir. Bağışıklık sistemi düşük kişilerde, enfeksiyon baş ve boyun bölgesinden akciğerlere kadar yayılabilir, solunum güçlükleri ortaya çıkabilir ve bu durum uyku apnesine de dönüşebilir. Bazı durumlarda diş iltihapları boyun bölgesinden yutak arka duvarından aşağıya yayılarak karın bölgesine oradan da ürogenital enfeksiyonlara bile sebep olabilir. Diş apsesi gibi bir enfeksiyonun vücuda bu denli yayılabileceğini çoğumuz bilmeyiz ama ne yazık ki bu yayılma, çok ciddi geri dönüşümsüz sorunlara yol açabilir. 

Bilinçsiz antibiyotik kullanımı, iltihaplı bölgede kısa süreli geçici bir rahatlama sağlamakla birlikte; aynı zamanda antibiyotiklere karşı direnç gelişmesine yol açar. Günümüzde 5. kuşak antibiyotikler bile bazı bakteriler üzerinde etkisiz hâle gelmeye başlamıştır. Bu durum, gelecekte çok daha ciddi sağlık sorunları doğurabilir ve tedavi seçeneklerini sınırlandırabilir. Antibiyotiklerin bu denli direnç kazanması, her şeyden önce yanlış ve gereksiz ve düzensiz antibiyotik kullanımının bir sonucudur. Bu nedenle, bilinçsiz ilaç kullanımının sadece geçici bir çözüm sağladığını, esas sorunun ise diş hekimi muayenesi ve tedavi gerektirdiğini akılda tutmak hayati önem taşır. 

Çene kemiğini eritir 

Çoğu hasta, bilinçsiz antibiyotik kullanımıyla iltihabı bastırdığını düşünür.  Bu tür bir antibiyotik kullanma şeklinde geçici bir rahatlama sağlanır ancak asıl tehlike diş iltihabının çene kemiğine yayılarak çene kemik erimesine yol açabilmesidir. Çene kemiği içine sinsice yerleşen diş iltihabı, orada büyüyerek kemik dokusuna zarar verir. Bu durum, çene kemiğinde kırılma riskini dahi ortaya çıkarabilir. 

İltihaplı dişe nasıl müdahale edilmeli?

İltihaplı diş veya çene apsesi sadece düzensiz antibiyotikle geçiştirilmeye çalışıldığında, enfeksiyonun kontrol altına alınması giderek zorlaşır. Böyle durumlarda diş iltihabı veya çene apsesi, cerrahi olarak boşaltılması ve ardından antibiyotikle desteklenmesi gerekebilir. Diş apsesi veya iltihaplarında çoğu kez birden fazla aşamalı tedavi gerekir ve bu tedavi süreci diş hekiminiz ya da çene cerrahınız tarafından yönetilmelidir. İlaçların çoğunlukla kendi başlarına tedavi edici olmadığı unutulmamalıdır. Aksi takdirde, çene kemiği erimesi ve nefes alma zorlukları gibi sorunlar baş gösterebilir hatta enfeksiyon, hayati organları etkileyip sepsis gibi durumlara yol açabilir. Bu nedenle, iltihaplı bir diş veya çene apsesi söz konusu olduğunda, diş hekimine başvurmak en sağlıklı tercih olacaktır.

Dayanılması güç ağrılarda diş hekimine ulaşana kadar ağrı kesici alınabilir ancak mümkünse muayene öncesinde kullanılmaması, hekimin tam bir teşhis yapması açısından doğru yönlendirici olur. Diş hekiminin, bu aşamada ağrının ve iltihabın asıl odak noktasını belirlemesi doğru teşhis ve tedavi planlaması yapması açısından oldukça kritiktir.