Kanser tedavisinde 2 Türk’ün başarısı

Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Özgür Kocatürk ve ABD Georgia Teknoloji Enstitüsü’nden Prof. Dr Levent Değertekin, Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) teknolojisinin kanserli dokuların tespitinde kullanılabilmesi için yeni bir sensör geliştirdi.
Patentleri de alınan sensör sayesinde artık MRG esnasında vücut içindeki metal parçalar görüntülenebiliyor ve bunların aşırı ısınmasının da önüne geçilebiliyor. Doktor tarafından kullanılan kataterin üzerine bir kılıfla kolayca yerleştirilebilen bu sensörlerin daha da geliştirilmesi için ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri’nden (NIH) Boğaziçi’nde kullanılmak üzere yaklaşık 1 milyon 600 bin TL’lik (221 bin 600 ABD Doları) destek de alındı.

‘Net şekilde görülüyor’

Kocatürk, ilk prototipleri hazırlanan projeyi şöyle anlattı:

“Radyolojide kanserli dokunun tespitinde X Işını Tabanlı Bilgisayarlı Tomografi teknolojisi kullanılıyor. Biyopsi işlemi sırasında da genellikle ultrason görüntüleme yöntemi tercih ediliyor. Bu teknolojide vücuttaki yumuşak doku ve kanserli bölge görünmüyor. Bu nedenle doktorlar biyopsi esnasında birçok kez, kanserli dokuya denk gelmek için örnek almak zorunda kalıyor. Çünkü tam yerini görüntüleyemiyorlar. Örneğin prostatta bir şüphe varsa ultason görüntüleme cihazlarında kanserli doku görünmediği için birçok kez biyopsi iğnesini kullanılması gerekiyor.

Bu uygulama, organda kanser varsa bunu tespit etme şansınızı artırıyor. Ancak hem doku zarar görebiliyor hem de kanseri diğer dokulara da yayma riski ortaya çıkıyor. Öte yandan biyopsi işlemi Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) altında yapılırsa yumuşak dokuyu ve dolayısıyla kanserli bölümü net bir şekilde görme şansı veriyor. Bugüne kadar MRG’nin girişimsel radyolojide kullanılamamasının iki temel nedeni vardı. Birincisi kılavuz tel, kateter gibi cihazların MRG altında görüntülenememesi, ikincisi ise medikal cihazların içerisindeki yapıların radyo frekans dalgaları ile etkileşime girerek aşırı ısınmasına bağlı olarak oluşan hasta güvenlik problemleri.”

Sensör böyle çalışıyor

“Geliştirildiğimiz akusto-optik tabanlı sensör basit bir şekilde şöyle çalışıyor: Sensör, üzerindeki mikro anten sayesinde aldığı yüksek frekanslı radyo sinyalini akustik dalgalara çeviriyor. Bu sayede sensör boyutunda oluşan mikron altı değişiklikler fiber optik kablo ile taşınan lazer ışını ile tespit edilerek sonrasında tekrar elektrik sinyaline dönüşüyor. Böylelikle kullanılan medikal cihazların MRG altındaki konumunu belirlemek için taşınması gereken radyo sinyalleri uzun ve ısınma riski taşıyan kablolar yerine, fiber optik kablolar ile MR cihazına iletilerek görüntülenme sağlanıyor.

Prof. Dr Levent Değertekin ile birlikte geliştirdiğimiz akusto-optik tabanlı sensörü özel bir kılıfın içine koyduk. Doktorlar bu kılıfı ameliyathane ortamında operasyona bağlı olarak kullanmayı hedefledikleri medikal cihazın üzerine kolayca yerleştirebiliyor. Bu kılıfın prototipleri hazır, iki ayrı uluslararası patentlerimizi aldık. Önümüzdeki dönemde ABD’de hayvanlar üzerinde testleri yapılacak. Süreç ilerlediğinde klinikte kullanım için gerekli olan FDA onayı için başvurular gerçekleşecek.”

‘222 bin dolar bize ayrıldı’

“Projemiz, ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri tarafından öncelikli olarak ABD üniversitelerine ve araştırma merkezlerine verilen 1 milyon 296 bin dolarlık ‘R01’ proje desteği almayı başardı. Bu teknolojinin önemli bir bölümü Boğaziçi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Enstitüsü’nde bulunan Biyotasarım Laboratuvarı’nda gerçekleşeceği için yaklaşık 222 bin dolar bize ayrıldı.

Bu kaynak sayesinde yeni nesil medikal cihaz teknolojileri ülkemizde gelişirken, pek çok lisansüstü programına kayıtlı öğrencimizde bursiyer olarak projeye dahil olma fırsatı elde edecek. Bu nedenle yarattığı etki açısından da çok memnunum.”