Ata’nın 61 silah arkadaşı burada

AYDIN HASAN / ANKARA - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 30 Ağustos Zafer Bayramı programında bu yıl Büyük Taarruz’un 100. Yılı nedeniyle ilk kez Devlet Mezarlığı ziyareti de yer aldı. Devlet Mezarlığı’nın Kurtuluş Savaşı’nın komutanları bölümünde, Milli Mücadele’nin 61 komutanının mezarları yer alıyor.

Devlet Büyükleri Anıt Mezarlığı için “Milli Mücadele’nin kahramanları ile devlet erkânının ebedi istirahatgahı” tanımı yapılıyor. Devlet Mezarlığı; Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanları ile Atatürk’ün en yakınındaki silah arkadaşları olan Kurtuluş Savaşı komutanlarının defnedilmesi için 1981 yılında 2549 sayılı yasa ile kuruldu. Celal Bayar, Süleyman Demirel ve Turgut Özal gibi cumhurbaşkanlarının özel anıt mezarları bir yana bırakıldığında Anıtkabir’den sonra devlet hiyerarşisi içinde ikinci resmi kabir olan Devlet Mezarlığı, 30 Ağustos 1988’de dönemin Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile dönemin Başbakanı Turgut Özal’ın da katıldığı resmi törenle açıldı. Devlet Mezarlığı’nın mimari projesini Yüksek Mühendis Mimar Özgür Ecevit, peyzaj projesini Yüksek Peyzaj Mimarı Ekrem Gürenli çizdi. Mezarlık alanı içerisinde bulunan, üç ayrı grup halinde hazırlanmış heykeller Rahmi Aksungur tarafından yapıldı.

Devlet erkânına özel bölüm

Mezarlığın, cumhurbaşkanları, meclis başkanları ve başbakanlar için 60 adet mezar yeri inşa edilen bölümünde; sadece Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Kenan Evren; Bülent Ecevit, Rahşan Ecevit; Ferruh Bozbeyli, Sabit Osman Avcı, Kemal Güven, İsmet Sezgin ve Yıldırım Akbulut’un kabirleri bulunuyor.

Kurtuluş Savaşı’nın komutanları bölümünde ise milli mücadelenin 61 komutanının mezarları yer alıyor. Bu komutanların hangilerinin buraya defnedileceği, 1988 yılında Genelkurmay Başkanlığı tarafından belirlendi. Naaşları ailelerinin istediği mezarlıkta olduğu için Mareşal Fevzi Çakmak, Ali Fuat Cebesoy ile Cevat Çobanlı’nın buradaki kabirleri sembolik nitelikte.

Kabri bulunan komutanlar

Devlet Mezarlığı’nda kabirleri bulunan kahraman komutanlar şöyle:

K. Albay Mehmet Nuri Conker, Albay Ahmet Fuat Bulca, K. Yarbay M. Nedim Hendek, Korgeneral Kâzım İnanç, Korgeneral Şükrü Naili Gökberk, Korgeneral Ali Hikmet Ayerdem, Korgeneral Kemalettin Sami, Korgeneral A.Naci Eldeniz, Korgeneral Nihat Anılmış, Korgeneral M.Kâzım Dirik, Korgeneral Nazmi Solok, Korgeneral Ahmet Naci Tınaz, Korgeneral Ahmet Derviş, Korgeneral M.Kenan Dalbaşar, Korgeneral Ömer Halis Bıyıktay, Tümgeneral Yusuf İzzet Met, Tümgeneral Refet Bele, Tümgeneral Şükrü Sakarya, Tümgeneral Selahattin Adil, Tümgeneral Kâzım Sevüktekin, Tümgeneral Osman Nuri Koptgel, Tümgeneral H.Nurettin Özsu, Tümgeneral M. Sabri Erçetin, Tümgeneral Mürsel Baku, Tümgeneral Halit Karsıalan, Albay Hacı Arif Örgüç, Albay Şerif Yaçağaz, K. Albay E. Servet Boral, Albay Ahmet Nuri Öztekin, K.Albay Mehmet Nazım, Albay Mümtaz Çeçen, Albay Reşat Çiyiltepe, Albay İbrahim Çolak, K. Albay M. Hulusi Conk, K. Albay Halit Akmansu, Tümgeneral Aşir Atlı, Tümgeneral Akif Erdemgil, Tümgeneral Sıtkı Üke, Tümgeneral M.Suphi Kala, Tümgeneral Cavit Erdel, Tümgeneral Alattin Koval, Tümgeneral Osman Zati Korol, Tümgeneral Ahmet Zeki Soydemir, Tümgeneral Nazif Kayacık, Tümgeneral M.Hayri Tarhan, Albay Münip Uzsoy, Albay Veysel Özgür, Mareşal Mustafa Fevzi Çakmak, Orgeneral Cevat Çobanlı, Orgeneral Yakup Şevki Subaşı, Orgeneral Fahrettin Altay, Orgeneral Kâzım Özalp, Orgeneral İzzettin Çalışlar, Orgeneral Kâzım Orbay, Orgeneral A.Nafiz Gürman, Orgeneral Salih Omurtak, Orgeneral Mustafa Muğlalı, Orgeneral Cemil Cahit Toydemir, Orgeneral Sabit Noyan, Korgeneral Kâzım Karabekir, Korgeneral Ali Fuat Cebesoy.

İKİ ANIT

Mezarlığın içinde iki anıt bulunyor. Birincisi sekizgen planlı ve otağ çadırı formundan esinlenerek inşa edilmiş bir anıt. İkincisi ise söz konusu anıtın altında bulunan anıt duvar. Duvarda kabri bulunan komutanlar ile devlet büyüklerinin adları yazıyor. Daha sonra bu mezarlığa defnedilecek cumhurbaşkanlarının da adlarının yazılacağı için anıt duvar henüz tamamlanmış bir görünüm içeriyor.