Uzakları yakın, yıldızları daha parlak gösteriyor! İşte cam dürbünler
06.09.2024 - 16:39 | Son Güncellenme:
Gökyüzünde parlayan yıldızları, uzaklarda tepesi karla kaplı dağları veya bir ağacın tepesine tünemiş o renkli kuşları daha yakından görmeyi hepimiz istemişizdir. Aslında, bu istek hiç de zor değil. Dürbünler sayesinde hepsini kolaylıkla yapabilirsiniz. Peki, dürbünler nasıl çalışır? En uygun dürbünü seçmek için nelere dikkat etmek gerekir?
Dürbün, uzak mesafelerdeki nesneleri daha büyük ve net görmemizi sağlayan optik araçtır. Farsça’da ‘dür’ uzak, ‘bin’ ise gören anlamına gelir. Bu iki kelimenin birleşimiyle oluşan ‘dürbün’, Türkçeye ise ‘uzakgörür’ olarak geçmiş ve uzakları net bir şekilde görebilmemizi sağlayan bu harika aracı tanımlamıştır.
MUCİDİ HAKKINDA NET BİLGİ YOK
Dürbünün gerçek mucidi hakkında kesin bir bilgi bulunmuyor. Ancak, 17’inci yüzyılda yayımlanan bazı kaynaklar, Hollandalı gözlükçü Hans Lippershey'in bu icadın sahibi olduğunu belirtiyor. Buna karşın, bazı araştırmacılar ise bu icadı, 1590 yılında Middelburg’da yaşayan başka bir gözlükçü olan Zacharias Janssen’e atfediyor. Rivayete göre, bir gün meçhul bir müşteri Hans Lippershey’den iki mercek satın alır ve onları göz hizasına getirip, birbirinden uzaklaştırarak kontrol eder. Bu hareket, gözlükçünün dikkatini çeker ve aynı denemeyi yaptığında, uzaktaki cisimlerin yakınlaştığını fark eder. Bu keşfin ardından ise Lippershey birkaç ay içinde ilk çift mercekli dürbünü geliştirip ve Prens Donaso’ya sunar.
GÖKYÜZÜNE AÇILAN KAPI: GALİLEO TELESKOPU
Bir cismin net bir şekilde görülebilmesi için belirli bir mesafe içinde bulunması gerekir. Bu mesafeye görme mesafesi denir. Göz, bu mesafeden daha uzakta kalan nesneleri doğal olarak ayırt edemez. Uzaklardaki cisimleri net bir şekilde görebilmek ve inceleyebilmek için ise önce teleskop, daha sonra dürbün gibi optik aletler icat edilmiştir. Lippershey ilk teleskop ve dürbünün mucidi olarak kabul ediliyor olsa da teleskopu gökyüzünü gözlemlemek için kullanan ve geliştiren ilk kişi Galileo oldu. İtalyan astronom Galileo, dürbünlerle ilgili bilgiler yayılmaya başladıktan sonra, uzak cisimleri daha yakından görmenin iki mercek yardımıyla mümkün olabileceğini keşfetti. Bu düşünceden yola çıkarak, kendi adını verdiği Galileo teleskopunu icat etti ve yıldızları gözlemlemeye başladı. İlk teleskobu, uzak nesneleri 4 kat daha büyük gösteriyordu. Ancak Galileo durmadı; geliştirmeler yaparak önce 7 kat, ardından 32 kat büyütme gücüne sahip bir teleskop yapmayı başardı. Bu yenilikçi teleskop, o dönemin astronomi dünyasında devrim niteliğinde bir adım oldu.
DÜRBÜNLER NASIL ÇALIŞIR?
Dürbünler, içindeki mercekler aracılığıyla uzak nesnelerde gelen ışığı toplar ve bu sayede uzak nesneleri büyütür. Bu mercekler sayesinde, gökyüzündeki yıldızlar veya doğadaki ayrıntılar daha büyük ve net bir şekilde görünür. Ayrıca, insan gözünün algılayamadığı radyo dalgaları, X ışınları, morötesi ve kızılötesi ışınlar gibi farklı ışınım türlerini toplayabilen teleskoplar da bulunmaktadır.
DÜRBÜN ALIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
İlk öncelik dürbünün büyütme gücü olması. Ne kadar uzak mesafeyi görebileceğinizi bu özellik belirler. Genellikle ‘x’ ile gösterilir (Örneğin, 8x). Büyütme gücü arttıkça, görüntü daha yakın görünür. Ardından ise açıklık öne çıkıyor, dürbünün objektif lensinin çapı ne kadar büyükse, görüntü o kadar net olur. Büyük lensler, daha fazla ışık alır ve daha parlak görüntüler sağlar. Genellikle göz ardı edilen bir diğer önemli kriter ise ağırlığıdır. Zira hafif dürbünler, taşıması ve kullanması daha kolaydır. Uzun süreli kullanımlar için hafif modeller tercih edilebilir.
