Çiftçi yaş ortalaması yükseldi! Gençler tarımdan kaçıyor, çiftçiler yaşlanıyor; gıda arz güvenliği tehlikede

DUYGU ERDOĞAN / İSTANBUL - Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, kırsalda çiftçilerin yaş ortalamasının 59’a çıktığını açıkladı. Yaşlanan nüfus ve gençlerin tarımdan kopmasının gıda arz güvenliğinde çok ciddi bir sorunu işaret ettiğini belirten Bayraktar, gençleri yeniden tarıma döndürecek programların acil şekilde hayata geçirilmesi gerektiğini söyledi. Türkiye, görece tarımda diğer ülkelere göre daha genç bir 

çalışan nüfusuna sahip iken son yıllarda hızlı bir yaşlanma söz konusu. Bu sorunun arkasındaki temel etken ise gençlerin belli bir dönem ardından köylerinden ayrılarak büyük şehirlerde yaşama isteği olarak görülüyor. 

Tarımda çalışan nüfusun yaş ortalamasının her yıl kritik şekilde arttığına dikkat çeken Bayraktar, “Üreticilerimizin yüzde 82’sini erkek, yüzde 18’ini ise kadınlarımız oluşturuyor. 2024 yılı itibarıyla çiftçilerimizin yaş ortalaması 59’a yükseldi. Ülkemizdeki erkek çiftçilerin yaş ortalaması 58, kadın çiftçilerin yaş ortalaması ise 61’dir. Üreticilerimizin yüzde 35’i 65 yaşın üzerindeyken, yüzde 35’i ise 50-64 yaş aralığındadır. 18-32 yaş arası genç çiftçilerimizin oranı ise sadece yüzde 5’tir.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİRTicaret Bakanlığı açıkladı: Limon ihracatı durdurulduHaberi Görüntüle

Bu durum, gençlerimizin tarımdan ve kırsal yaşamdan hızla uzaklaştığını gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu. 

‘Ürün deseni değişiyor’

Yaş kaynaklı olarak tarımsal iş gücünün azalmasını üretimdeki en büyük risk olarak gösteren Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, halihazırda bitkisel ve hayvansal üretimde en çok yabancı işçilerin çalıştığını, ancak bunun bir çözüm olmadığını söyledi. Soylu, “Hayvancılık gibi çok zahmetli işlerde kayıp daha büyük ve telafisi de zor. Küçük ailelerin bunu sürdürmesi oldukça zor hale geldi. Teşvikler ‘hayvan temini’ dışında farklı sosyal alanlara da yönlendirilmeli” dedi.

Şehirlerde hayat pahalılığının daha belirgin hale geldiği bu dönemin gençlerin köylere göç etmesi konusunda ‘fırsat’ olarak değerlendirilebileceğini anlatan Soylu, “Aksi durumda bitki deseni bile hızla değişir. Çiftçiler teknolojinin verdiği imkanlarla daha az iş gücü olan bitkilerin ekimine yöneliyor. Bu, ülkemiz için gelecekte daha farklı sorunları beraberinde getirecek” diye konuştu.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİRYer: İstanbul Gaziosmanpaşa! Ev sahibi peşin ödemeyen kiracıya dava açtı: Mahkemeden dikkat çeken kararHaberi Görüntüle

Nüfus azalıyor

Türkiye’de ikamet eden nüfus, 31 Aralık 2024 tarihi itibarıyla bir önceki yıla göre 292 bin 567 kişi artarak 85 milyon 664 bin 944 kişi oldu. Bu dönemde belde ve köylerde yaşayanların oranı yüzde 7’den yüzde 6.6’ya düştü. 2024 yılında nüfus içinde belde ve köylerde yaşayanların toplam sayısı 5 milyon 658 bin olarak ölçüldü. Bu sayı 2023 yılında ise 5 milyon 973 bindi. Bölgelerde bir yıldaki göç, ölüm ve bağlı kayıpların oranı 315 bin kişi oldu. Bu yüksek orandaki en önemli pay, üretimde artan sorunlar ve bölgelerde eğitim, sağlık ve sosyal yaşam alanlarının varlığındaki azalmalar olarak gösteriliyor. 10 yıl önce 2014’te ise bölgelerdeki toplam nüfus 6 milyon 410 bin kişi idi. 10 yıllık kayıp ise 750 bin kişinin üzerine çıktı.

Tüm dünyada tarımda çalışan nüfus yaşlanırken, genç çiftçi sayısı giderek azalıyor. Özellikle gelişmiş ülkelerde, çiftçilerin üçte birinin 65 yaşın üzerinde olduğu hesaplanıyor. Avrupa ve ABD’nin de benzer tehlikede olduğu ve buna yönelik sistemlerin hayata geçirilmeye başladığı ifade ediliyor.

GENÇLER NEDEN ÇİFTÇİ OLMUYOR?

Dünyada pek çok ülkenin sorunu haline gelen ‘gençlerin tarımdan uzaklaşması’, uzmanlar tarafından şu nedenlerle açıklanıyor: “Çiftçilik birçok iş koluna göre daha oynak ve daha fazla kırılgan. Piyasa fiyatları kısa süre zarfında değişebilir ve bir hava tehlikesi birkaç saat içinde hasadı ve tüm planlarınızı bir anda rafa kaldırabilir. Diğer mesleklerde, maaşlar pazarlıkla yukarı çekilebilir, satış fiyatı belirlenebilir; çalışma koşulları isteğinize göre şekillenebilir ve gelecekle ilgili öngörülerde bulunulabilir. Tarım alanında ise ürünü hasat edip satana kadar gelirin ne olacağını bilememek, yani işin sadece size ve çalışanlarınızın performansına bağlı olmaması önemli sorunların başında geliyor. İklim krizi, su kısıtı ve maliyetlerdeki yükselişler de bu alana ilginin azalmasına yol açıyor.”

Sosyal yapıya dikkat çekildi

Genç nüfus için konunun uzmanlarının teşvik önerileri ise şöyle:

■ Tüm köylerde sosyal altyapı kurulmalı. İnternet ve iletişim imkanları, okul ve sağlık imkanları ulaştırılmalı.

■ Köyde yaşamak avantajlı hale gelmeli. Çeşitli vergi avantajları sağlanmalı.

■ Tarımın algısının iyileştirilmesi, ilkokuldan itibaren derslerde öne çıkarılmalı.

■ Tarımda çalışacak gençlerin SGK primleri devlet tarafından karşılanmalı.

■ Kırsal kalkınma desteklerinin yanında çiftçi gelirleri artırılmalı.

■ Tarıma dayalı sanayi güçlendirilmeli, yeni iş imkânları oluşturulmalı.

İlave teşvikler

Tarımsal Üretim Planlaması ve Yeni Destekleme Modeli’ne göre özellikle kadın ve gençlerin yeniden tarıma yönelmesi için her destekten ilave teşvik verilecek. TÜRKVET’e işletme kaydı olan, yaş sınırı olmaksızın tüm kadın yetiştiriciler ile yıl sonu itibarıyla 41 yaşından gün almamış erkek yetiştiriciler bu desteklerden yararlanabiliyor.

‘İşçi de bulunmuyor’

Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan ise, bu sorunların özellikle tarımda çalışan sorununu da beraberinde getirdiğini belirterek, “Çiftçi tarlada çalıştıracak işçi de bulamıyor. Üreticiler yaşlanıyor. Yani yeni ürün ve sistemlerin denenebilmesi için çok önemli teşvikler gerekiyor. Çok güzel teknolojiler var ama bunu kullanmak, üretimimize entegre etmek çiftçilerimiz için çok zor” dedi.