ABD, Avrupa ve Rusya neye hazırlanıyor? Trump, başarı için 3 temel hedefe kilitlendi
Ukrayna-Rusya arasında devam eden savaş son günlerde Avrupa'da da gerilimi had safhaya çıkardı. AB liderlerinden 'Avrupa Ordusu' mesajları gelirken Rusya, Ukrayna'ya asker gönderilmesi durumunu savaşa doğrudan katılım olarak değerlendirdi. Peki Avrupa, ABD ve Rusya neye hazırlanıyor? ABD olmadan Avrupa'nın Rusya'ya karşı etkisi nasıl olur? İşte detaylar...
Milliyet.com.tr / Avrupalı liderler Münih, Paris ve Londra'nın ardından Brüksel'de de 'acil' olarak toplantı yaptı. Trump ile Zelenskiy arasında Beyaz Saray'da 28 Şubat'ta yaşanan tartışmanın ardından düzenlenen zirvede Avrupa Birliği, Ukrayna'nın askeri alan da dahil olmak üzere desteklenmesine olan bağlılığını yineledi.
Almanya'da başbakan olması beklenen CDU lideri Friedrich Merz, ABD'nin Avrupa'dan nükleer kalkanını çekmesi durumunda, Almanya'nın İngiltere ve Fransa'nın nükleer caydırıcılığına güvenebileceğini belirtti. Fransa Cumhurbaşkanı Macron ise ülkesinin Avrupa güvenliğinde özel bir rolü olduğunu vurgulayarak, ordu bütçesini iki katına çıkaracağını açıkladı.
Washington merkezli Nükleer Tehdit Girişimi'ne göre; Fransa'nın yaklaşık 290, İngiltere'nin ise 250'den az nükleer savaş başlığı bulunurken, ABD'nin 1700'den fazla konuşlandırılmış başlığı olduğu ifade ediliyor. Avrupa'nın, ABD'nin sağladığı nükleer güvenlik garantisine alternatif bir yapı oluşturma arayışı sürerken, Fransa ve İngiltere'nin kapasitelerinin Rusya'nın nükleer envanterine kıyasla sınırlı olduğu belirtiliyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Avrupa'nın, Rusya'ya karşı koyabilecek büyüklükte bir Ukrayna ordusu oluşturulmasını desteklediğini belirterek, Avrupa güvenliğinin Washington veya Moskova yerine Avrupa'da şekillenmesi gerektiğini vurguladı. Rusya Devlet Başkanı Putin ise ülkesinin istikrarlı bir barışa ihtiyaç duyduğunu ancak mücadeleden vazgeçmeyeceklerini ifade etti.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Macron’un Avrupa güvenliği için Fransız nükleer kapasitesini kullanma planlarını Rusya için bir tehdit olarak gördüklerini söyledi. Ayrıca, Avrupa’nın Ukrayna’da askeri birlik bulundurmasının NATO’nun savaşa doğrudan katılması anlamına geleceğini belirtti.
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ise Ukrayna'nın NATO üyesi olmadan ittifakın üye ülkeler için öngördüğü güvenlik kapsamı altına alınmasını önerdi.
Trump'ın da AB'nin kuruluş amacına ilişkin, "Bakın, dürüst olalım, Avrupa Birliği, ABD'yi mahvetmek için kuruldu. Amacı buydu ve bu konuda iyi iş çıkardılar. Ama şimdi ben başkanım, misilleme yapamazlar." şeklinde açıklamaları oldu.
Avrupa Birliği liderleri, Ukrayna ve güvenlik konularını görüşmek üzere olağanüstü zirvede bir araya geldi. AB Konseyi Başkanı Antonio Costa Başkanlığında Brüksel’de düzenlenen toplantıya Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy de katıldı.
TRUMP, DÜNYA KURGUSUNU DEĞİŞTİRDİ
Peki Avrupa, Rusya ve ABD neye hazırlanıyor? ABD olmadan Avrupa'nın Rusya'ya karşı etkisi nasıl olur? İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Canan Tercan, Milliyet.com.tr'ye değerlendirdi.
Dr. Tercan'ın açıklamaları şöyle; Biden’ın küresel politikalarına entegre olan dünya, Ocak ayında Trump’ın başkanlık koltuğuna geçmesi ile birlikte bir rotaya evrildi. Başkan Trump dönemini anlatırken önce Başkan Biden’ın liderliğindeki düzeni bir hatırlayalım...
Başkan Biden’ın küresel dünyasında, ABD’nin dünya genelinde silahlı birliklerin yaygın ve müdahaleye açık olması, eşcinsel politikalara maddi, sosyal ve politik destek sağlanması ve çevre odaklı yüksek maliyetli küresel düzenin tesisi ve NATO ile BM gibi kurumların güçlü ve güvenilir olması gibi politikalar yer alıyordu.
Başkan Trump’ın yeniden lider olması ise dünya kurgusunu değiştirdi. Profesyonel devlet başkanı ve başarılı iş adamı olan Başkan Trump’ın deneyimlerinin neticesinde; alt yapısı çok kuvvetli hazırlanmış Makyavelist ve merkantilist politik bir yapı ile yepyeni bir dünya düzeni uygulamaya konuldu.
ABD Başkanı Donald Trump
TRUMP, 3 TEMEL HEDEFE KİLİTLENDİ
Makyavelist yani kazanmak için her türlü manipülasyonu yapabilen liderlik; merkantilist ise ülke ekonomisi için ihracatı arttırmak, ithalatı azaltmak ve farklı ülkelerden çok düşük maliyetli ya da maliyetsiz kıymeti varlık elde etmeye yönelik, milliyetçi bir ekonomi politikası benimsemektedir.
Hedefine kilitlenmiş başkanın başarı için 3 temel gücü eline geçirmesi gerekmektedir; ekonomik, sosyal ve teknolojik güç. Bunun için ilgili lobileri yanına almıştır. En güçlü sosyal yapılar dini gruplardır. Deneyimli siyasetçi Trump birbirini tekfir eden 3 karşıt Hristiyan grup; Evangalistler, Modern Katolikler ve Gelenekselci Katoliklerin hepsinin desteğini alarak kendini İsa’nın temsilcisi olarak göstermiştir. Bunu Beyaz Saray’daki ayinler ve hükümetinden yapılan Hristiyanlık vurgusu ile iyice yerleştirmiş ve dahası ilk başkanlık döneminden farklı olarak eşine karşı sevgi ve ilgi dolu yaklaşımı ile bunu iyice pekiştirmiştir. Gazze politikaları ile de zengin ve Yahudi ve Siyonist lobileri yanına çekmiştir.
İş adamları ve teknoloji devlerine ise bürokratlardan çok daha fazla önem vererek yanına almış atanmış bürokratik elitlerin üstünü çizmiştir. Hatta ilk senato toplantısında kendisine danışmanlık yapan birimleri denetleyen iş insanı Elon Musk’ı toplantıya dahil etmiş ve kabinesine şunları söylemiştir: “Elon Musk’tan rahatsız olan varsa şimdi söylesin ve onu kabineden geri gelmemek üzere çıkaralım.
ÜLKELERLE TEK TEK ANLAŞMALAR YAPARAK AB'Yİ ZAYIFLATMAK İSTİYOR
Şimdi bu Makyavelist ve Merkantilist Başkan Trump’ın gözünden dünyayı inceleyelim. Trump, ABD’yi öncelemek ve ekonomik kalkınma için kurgulanmış bir dünya planlamaktadır. Makyavelist politikada dost yoktur. Trump’ın dış politikasında Avrupa, geleneksel müttefik konumundan ziyade ekonomik bir rakiptir. Trump, Avrupa Birliği’ni (AB) “ABD’ye karşı ekonomik bir konsorsiyum” olarak nitelendirmiş ve Avrupa Birliği’nin Amerikan ürünlerine koyduğu vergileri de eleştirmiştir. Bunlar Trump’ın Avrupa’yı stratejik bir ortak yerine ekonomik bir meydan okuyucu olarak gördüğünü göstermektedir. Trump güçlü bir Avrupa görmek yerine kendini besleyen ve ona itaat eden bir Avrupa istemektedir. Bunun için AB’yi bir bütün olarak görmek yerine, tek tek ülkelerle anlaşmalar yaparak AB’yi zayıflatmak istemektedir.
Diğer yandan Trump, AB ülkelerinin NATO için savunma bütçelerinde artışı talep etmiştir. Zira NATO’nun yıllık bütçesinin %22'si ABD tarafından karşılanmaktadır ve AB‘yi NATO korumaktadır. Bu ise yeni bir tartışma konusunu açmaktadır şöyle ki; ABD’li vatandaşların vergilerinin Amerika yatırımları yerine, NATO vesilesi ile AB savunmasına aktarılması karşısında, AB ülkeleri savunmaya ayırmadıkları bütçeler ile vatandaşlarına sağlık ve sosyal alanda daha iyi bir yaşam sağlayabilmeleri paradoksudur.
Polonya Cumhurbaşkanı Andrej Duda ve NATO Genel Sekreteri Mark Rutte
İKİ KUTUPLU DÜNYANIN SONU
Dahası, Trump’ın düzeninde Rusya ile ilişkiler farklı bir boyuttadır. İkinci Dünya Savaşı’yla başlayan iki kutuplu dünya sona ermektedir. ABD müttefiklik rotasını Rusya’ya çevirmiştir. Çünkü, Çin’e ve İran’a karşı Rusya’ya yakınlaşmak ve iş birliği yapmak, pek çok konuda Amerika’nın menfaatine uygundur. Çin, Hindistan ve Rusya dolar karşısında kendi ortak paralarını kurgularken bu duruma engel olabilmek için Rusya ile müttefik olmak ve BRİCS birlikteliğine karşı Hindistan gibi Rusya’yı da yanında tutmak jeopolitik gelişmeler için önemlidir.
Ayrıca, rakip gördüğü AB ülkeleri, Almanya ve Fransa’nın özellikle Çin ve Rusya ile ekonomik bağlarını güçlendirmesi, ABD’yi rahatsız etmektedir. Trump, bu ülkeleri ve AB’yi ABD’ye daha bağımlı hale getirmek için, ekonomik ve askeri bir baskı unsuru olarak Rusya’yı kullanmaktadır. Ayrıca, Avrupa’da liderliğe oynayan Fransa’nın, Afrika’daki etki alanını zayıflatan Rusya AB’yi zayıflatmada ABD için iyi bir müttefik olabilir.
Bunların yanında, ABD’nin NATO’dan çekilmesi, ya da AB ülkelerinin savunma sanayi yatırımlarını arttırmaları koşulu ile NATO birlikteliğine devam etmesi gündemdedir. Her iki durumda da silahlanmaya bütçe ayıracak olan AB ülkelerinin ABD’den savunma yatırımı için silah alımı söz da konusudur. Tüm bu gelişmeler güncel AB, ABD ve Rusya üçgenini şekillendirmektedir. Tüm bunların yanında AB için ABD vazgeçilemez bir müttefik konumundadır. Dolayısı ile her durumda ilişkileri iyi tutma eğilimindedir çünkü AB savunma ve güvenlik konusunda ABD’ye ve NATO’ya bağımlıdır.
ABD, AVRUPA VE RUSYA NEYE HAZIRLANIYOR?
3 farklı coğrafyayı tek tek ele alalım. Rusya ya baktığımızda 2014 yılında Ukrayna ilhakı ile başlayan, SSCB coğrafyasını yeniden elde etmeye yönelik, planının başlama sürecini görüyoruz. Rusya’nın hedefi yıllar önce kaybettiği toprakları geri almak. Ukrayna’nın kıymetli toprak parçalarının bir kısmını aldı aldı ancak Ukrayna ile uygun koşullarda barış yapabileceğini de belirtiyor. Rusya’nın Ukrayna’dan sonraki hedefleri Baltık ülkeleri ile SSCB coğrafyasının yanında Suriye ve Libya üzerinden Afrika yer alıyor. Buradaki Fransa destekli yönetimlere karşı duran yerel gruplara destek verdiği de biliniyor.
Avrupa Devlet ve Hükûmet Başkanları Konseyi Başkanı António Costa, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen
ABD’ye gelince, ABD’nin 'Büyük ABD' hayalini Trump ile harekete geçirmesi tüm dünyaya özellikle AB ve Ukrayna’ya sürpriz oldu. AB bunu beklemiyordu ve bir anda en önemli müttefikinin saf değiştirmesi ile kendini ekonomik ve savunma konularında krizde buldu. Münih, Paris, ABD ve Londra’da art arda yapılan görüşmeler paniği ortaya serdi. AB kendi içine dönerek savunma alanında yatırımlarını arttırmaya ve tekrar bir bütün olarak hareket etmeye niyetli bunu yaparken de İngiltere’ye rağmen ABD ile de arayı düzelterek tekrar müttefik olmayı da planlıyor ve buna ihtiyacı da var.
Bunun yanında, Ukrayna savaşının en büyük faturası AB ülkelerine kesildi. Enerji krizi ve ekonomik sorunlar ile birlikte siyasi krizler de baş gösterdi ve pek çok liderler koltuklarından oldular. Güç dengeleri kaydı, çok kültürlülük ve eşitlik yanlılarının yerine, faşist ve radikal sağcı akımlar güçlendi. ABD’nin Avrupa’yı yalnız bırakması ve Rusya ile birliktelik yapmasının gündemde olması şu andaki konjektürde AB’yi oldukça zora sokuyor.
3 DÜNYA SAVAŞI SENARYOSU
3. Dünya savaşı hakkında kesin bir şey söylemek mümkün değil ancak günümüzde büyük ülkeler bizzat birbirleri ile savaşmak yerine vekalet savaşlarını kullanıyorlar. Vekalet savaşları için öncelikli olarak Ortadoğu ülkeleri ve Ukrayna’nın seçildiği bir dönemdeyiz ileride bu eksen güney Asya’ya ve Afrika’ya da kayabilir. Bunların yanında ambargolar, vergiler ve yaptırımlar zaten ülkeleri boyun eğmeye zorluyor.
Fiili olarak savaşmak ve asker ve silah sevkiyatı yapmak hem iç politikada seçmen kitlesine karşı ülkeyi zor durumda bırakabiliyor hem de maliyeti oldukça yüksek. Bu konuya iyi bir örnek Irak Savaşı’dır. ABD’li annelerin Irak’ta asker olan evlatları için yaptıkları eylemler seçim sandıklarına yansımıştı hatırlarsanız.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron
MACRON’UN NÜKLEER ÇIKIŞLARI NE ANLAMA GELİYOR?
Avrupa’nın güvenliği için Macron’un nükleer silahlanma üzerine açıklama yapması manidardır ama ciddiyeti sorgulanır. Evet silahlanma ve savunma sanayine yatırım AB ülkelerinin gündeminde ilk sırada yer alıyor şu anda ancak nükleer silahlanma açıklaması çeşitli kararlar alınmadan ve belli anlaşmalar yapılmadan medyaya yapılacak açıklamalardan değildir. Genellikle nükleer silahlanma ile ilgili açıklamalar, devletlerin üst düzey toplantılarında ele alındıktan sonra kamuoyuna duyurulur. Bu tür kritik konular, stratejik planlamalar ve diplomatik hassasiyetler nedeniyle önce hükümetler arasında görüşülür, ardından liderler veya yetkililer tarafından medya önünde açıklamalar yapılır. Kaldı ki asker kapasitesi oldukça düşük ve savunma yatırımları için yeterli bütçeyi sağlayamayan ülkelerin nükleer silahlanmadan önce bu alanlara eğilmeleri beklenir.
DİPLOMATİK BİR MANEVRA
Ancak bazı durumlarda, liderler kamuoyu baskısı oluşturmak, müttefiklere veya rakiplere mesaj vermek amacıyla doğrudan medya üzerinden de açıklamalar yapabilir. Macron’un açıklaması gibi beyanlar, öncesinde Avrupa içinde tartışılmış olsa da, resmi ve bağlayıcı bir anlaşmaya dayanmayan, stratejik bir mesajlardandır. Bu, diplomatik bir manevradır ve devletlere gözdağı vermek ya da müttefikleri konsolide etmek için yapılmıştır.
İngiltere Dışişleri Bakanlığının tarihi Lancaster House yerleşkesinde düzenlenen ve ana gündem maddesi Ukrayna'da kalıcı barış ve Avrupa güvenliği olan zirveye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da katıldı.
TÜRKİYE’NİN ROLÜ
Türkiye’nin askeri kapasitesi ve savunma sanayii, Avrupa’nın güvenliği için stratejik bir öneme sahiptir. Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), NATO’nun en büyük ikinci ordusudur ve dünyanın en büyük 11'inci ordusudur. Türk ordusunun mevcut insan gücü 41 milyon 875 bin , askeri hizmete hazır olanların sayısı 35 milyon 175 bindir. Danimarka ordusunun 22.000 kişi olduğu düşünülürse ülkemizin askeri varlığının büyüklüğü daha iyi anlaşılır.
AB’NİN TÜRKİYE’NİN MÜTTEFİKLİĞİNE İHTİYACI VAR
Bunun yanında, Türk ordusunun PKK ile çatışma sürecinde aktif olması, daima askeri yapıyı dinamik tutmuş, askeri yatırım ve teknolojileri de geliştirmiştir. Örneğin, askeri dron üretimi ile dünyada önemli noktaya gelen ülkemiz, 2021 yılından itibari ile Çin’i geride bırakarak dünyada birinci sıraya yerleşmiş ve pek çok ülkeye ihracat da yapmıştır. Dolayısı ile Türkiye askeri olarak güçlü bir müttefiktir. Böylesi karmaşık bir dönemde AB’nin Türkiye’nin müttefikliğine ihtiyacı vardır. Bunun içindir ki, Şubat ayında; Suudi Arabistan’da ABD ve Rusya Ukrayna Savaşı üzerine görüşürken, eş zamanlı olarak Paris’te AB ülkeleri de Ukrayna geleceği için karar almak üzere toplanmıştır. Ancak Ukrayna tüm bu gelişmeler karşısında Türkiye’ye gelerek Cumhurbaşkanımız Erdoğan’dan destek istemiştir. Bu çok kritik bir hamledir. Bir tarafta AB ülkeler topluluğu bir tarafta Suudi Arabistan’da Rusya- ABD birlikteliğine karşın, bir topluluğu değil tek bir ülkeyi Türkiye’yi kendisini savunacak güçte ve güvenilecek müttefiklikte görmüştür. Bu son derece önemli kritik ve ciddi bir göstergedir.
