Yapa zekâya karşı yeni koalisyon

İngiltere’de yaratıcı sektörler, içinde müzikten gazetelere, sanat kurumlarından, çevrimiçi içerik üreticilerine geniş bir kitlenin yer aldığı yeni bir mücadeleye hazırlanıyor.

İngiltere yaratıcı sektörü yılda 100 milyar sterlin büyüklüğünde bir değer üretiyor. Yapay zekâ şirketleri de bu üretilen değeri tek kuruş vermeden kullanmaktalar hâlihazırda. Elbette bu durum şu an İngiltere’ye özel değil. Dünyanın henüz hiçbir yerinde yapay zekâ teknolojisi üreten dev şirketler ve içerikleri yaratanlar arasında yapılmış doğru dürüst bir telif anlaşması yok. Büyük teknoloji şirketleri insanların alın teriyle, emekle, zamanla ürettikleri yaratıcı alana vahşi batıya hücum eden ve gördüğü yeri burası benim diyerek çitle çeviren öncüler gibi saldırıyor. Bilgi denizini kullanmanın bir bedeli var ama bu bedeli ödeyen yok.

Bugüne kadar yaratıcı sektörlerin temsilcileri çeşitli şekillerde bu sıkıntılarını dile getirseler de somut bir kazanım elde edemediler. Bu defa daha büyük ve güçlü bir yapı altında mücadele kararı aldılar, en azından İngiltere’de bu mücadele başlıyor.

2022’de Muhafazakâr Hükümet’in çıkardığı ve teknoloji şirketlerine internetteki bilgiyi ücretsiz kullanma imkânı sağlayan yasa değişiyor. Mevcut İşçi Partisi Hükümeti’nin yaklaşımı bir parça daha olumlu.

Bu koalisyonun adı “Creative Rights in AI Coalition” (Yapay Zekâda Yaratıcı Haklar Koalisyonu). Müzik, medya, yayıncılık başta olmak üzere çeşitli içerik üretici kurum ve kuruluşlar bu mücadelenin parçası. Financial Times’tan Guardian’a, Getty’den AP’ye, müzikle ilgili telif kuruluşlarından sinema ve televizyona uzun bir liste var. Web sitesinde detayları bulacaksınız.

Bu koalisyon, yapay zekâ kullanan sistemlerin yaratıcı bilgiyi (müzik, film, kitap, haber ve dahası) kullanımını teliflendirmeyi amaçlıyor. Kamuoyunun da desteğinin bu yönde olduğu belirtiliyor.

Yapılan kamuoyu araştırmalarında yapay zekâ üreticileri sizce telif ödemeli mi sorusuna yüzde 72 oranında evet yanıtı alındığını belirtiyor.

Hükümet tarafından atılacak ilk adım, telif ödeme zorunluluğu getirmese de izin alma zorunluluğu getirilmesi. Bunun ödemelerden önceki adım olduğu belirtiliyor. Şu anda yapay zekâ üreten şirketler ne izin alıyorlar, ne de ödeme yapıyorlar.

Hükümetler dünya çapında yapay zekâ geliştirici şirketler için cazibe merkezi olmak adına bilgi kullanımında telif muafiyeti getirme eğiliminde. Ancak bu uygulamayla kaybedilen para teknoloji şirketlerinin sağlayacağı ekonomik büyümeden daha az değil. Öte yandan paranın büyüklüğünden bağımsız olarak emeğin ücretlendirilmesi yaratıcı sektörlerin ayakta kalabilmesi için hayati bir öneme sahip.

Müziğin ve filmlerin korsana düştüğü dönemler geride kaldı. Stream platformları, teknolojik gelişme ve detaylı telif mekanizmaları bu alandaki eserlerin yeniden değerlenmesini sağladı. Muhtelif dengesizlikler ve problemler olsa da büyük bir eşik aşıldı. Şu an bütün yaratıcı sektörler, gazetecilik de dahil çok önemli bir eşikte. Bu eşik, yaratıcıların yapay zekâ kullanımından pay alacağı şekilde aşılabilir ya da yapay zekânın gelişmesi adına bütün yaratıcı sektörler kaderine terk edilebilir. Yaratıcı meslekler tarihinde en önemli eşiklerden birindeyiz.

Ne dinlesek?

Skapova ve solist Yahya Abuz “Gidenler Var – Kalanlardan” adlı yeni bir şarkıyı yayına verdi.

Aga B’den “Gani” ve Murda’nın “Sevgi” adlı single’ı her hafta yayınlanan onlarca rap şarkısı arasında dikkat çekti.

Soul sevenler yaklaşsın, Sault, “Pray For Me” adlı bir şarkı koymuş internete, yoksa Sault’u daha duymadınız mı?

Ne izlesek?

28 yaşında kariyerinin zirvesindeyken hayata veda Avicii’nin yaşadıklarına odaklanan “I’m Tim” belgeseli aile fotoğrafları ve filmleri, yakınlarının, aile ve arkadaşlarının tanıklıklarıyla oldukça kişisel ve içeriden bir hikâye anlatıyor.

Bunları biliyor muydunuz?

Massive Attack’in yeteri kadar çevreci bulmadığı Coachella’da, Neil Young’ın yeteri kadar bağımsız bulmadığı Glastonbury’de çalmayı tekliflere rağmen reddettiğini, Young’ın açıklamasında Glastonbury’nin resmi partneri olan BBC’ye veryansın ettiğini, bu kurumun kendilerinden müzikle ilgili olmayan ve hoşlanmadıkları taleplerde bulunduğunu anlattığını;

ABD’nin TikTok’u tamamen yasaklamasına 16 gün kaldığını;

Arkadaş bulma uygulamalarına olan ilginin azalmaya başladığını, yöneticilerin (tabii ki) yapay zekâyı devreye soktuğunu ve ruh eşinizi yapay zekâ destekli bir asistanın bulacağından medet umulduğunu; biliyor muydunuz?