ABD haritacılıktan da vazgeçti mi?

ABD’nin Ankara’daki yeni Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Thomas Barrack, “Sykes-Picot, Suriye’yi ve daha geniş bir bölgeyi barış için değil, emperyal kazanç için böldü. Bunu bir daha yapmayacağız” dedi. Medyamızda bir sevinç, bir mutluluk! “Bu sözleri bir diplomatın ağzından tarihsel bir özeleştiri olarak yorumlayabiliriz” diyen yorumcular mı, ABD’nin Suriye siyasetindeki bu “büyük değişiklik” ile Türkiye’nin ve Suriye’nin yanında yer aldığı çıkarsamaları mı? 

İlk atandığında, büyükelçinin, 1900 yılında (bugün Lübnan’da kalmış olan) Zahle’den ABD’ye göç eden Maruni Katoliklerden büyükbaba ve büyükannesi dolayasıyla “Osmanlı torunu” olduğunu öne sürenlerimiz bile olmuştu. Ama iyi oldu, bu sözleri sayesinde Sykes-Picot Anlaşması’nı duymayan kalmadı. 

Babası esnaf, annesi sekreter olan Kaliforniyalı Tom Barrack, Trump gibi multi-milyarder bir emlakçıdır. Hukuk okumuştur ama Arap zenginlerine, Amerika’da ve başka ülkelerde emlak alıp satarak zengin olmuştur. Bu sayede, Cumhuriyetçi Parti ileri gelenleri ve Trump’la iyi ilişkiler kurmuş; 2017’de Trump’ın devir-teslim sürecini yönetmişti. Trump’ın Müslüman göçmenleri yasaklama ve Meksika sınırına duvar önerileri hakkında, gazetelere “Yapmaz, o iyi insandır!” demiş; daha sonra bir kitapta “Trump deli değil, sadece aptal!” dediği yazılmıştı. Tabii, sayın Büyükelçi, bu sözleri reddetti. 

Türkiye’ye geçen hafta ikinci kez ziyarette bulunan Suriye Cumhurbaşkanı Ahmet Şara ile görüştükten sonra sosyal medyada şimdi artık iyice meşhur olan Sykes-Picot Anlaşması ile ilgili görüşlerini paylaşan Büyükelçi, “Bir asır önce Batı, haritalarla, yetkiler tayin ederek ve kendi çizdikleri sınırlarla (Orta Doğu halklarına) yabancı yönetimler dayattı” demiş, batının bu bölgeyi barış için değil, emperyal kazançları için böldüğünü, bu hatanın nesillere mal olduğunu ifade etmiş, “Bir daha yapmayacağız” ifadesine yer vermişti. 

Samimiyet iyidir; hele bir ülkenin büyükelçisinin açık sözlü görünüyor olması çok memnuniyet vericidir. Öyle görünüyor ki Tom Bey, Osmanlı torunu olmasa bile bölgeden birçok özelliği almış bir kişi! Skyes-Picot mesajından iki gün sonra da şöyle bir tweet attı: “Orta Doğu bir ziyafet gibidir; ya misafir listesindesinizdir ya da menüde. Misafir listesinden düşmek kolaydır, ancak menüden çıkmak zordur.” 

Eh, aldık mesajı! Ya Trump ile yan yana durup, davetliler arasında olacağız; ya da bizi yiyeceksiniz! Ama sayın büyükelçiye bu mesajıyla ilgili bir noktayı hatırlatmakta yarar var. Onun gibi eski bir sözü tekrar edebilirsem, ben de diyeceğim ki: “You attract more flies with honey than vinegar.” Bu eski İngiliz sözü, hem “Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır,” hem de “Keskin sirke küpüne zarar!” diye karşılanıyor bizim dilimizde. Neyse bunu bir kenara bırakalım. 

Önce, Büyükelçi’nin alicenaplıkla, ülkesi dahil bütün batının üzerine aldığı “hata”, sadece İngiliz Emperyalizmine aittir. İngiltere ve Fransa, Avrupa’yı “Yahudi Vebasından” kurtarmak üzere, onları Filistin’e göndermek istemişler; Sultan II. Abdülhamid’in bunu reddetmesi üzerine de Osmanlı’yı ortadan kaldırmaya ve topraklarını aralarında paylaşmaya karar vermişlerdi. 

Büyükelçinin memleketi Bekâ Vadisi de dahil Vilayet-i Şam, Albay Mark Sykes tarafından, 1915’teki gizli anlaşmayla, İngiltere’ye alınmış; Bağdat Vilayeti Fransız hukukçu Denis Georges Picot’ya “itelenmişti.” Ancak bu arada Irak çöllerinde petrol bulunmuş; İngiltere bunu Fransa ve anlaşmaya taraf olan İtalya ve Rusya’ya haber vermeden, anlaşmayı değiştirmiş, petrol bölgesini kendisi almış, Lübnan ve Suriye’yi Fransa’ya bırakmıştı. 

Sonra iki büyük savaşta birbirinin boğazına sarılan Avrupa’yı ABD iki kez kurtarmış ve 1943 Tahran Konferansı’nda bölgenin tapu işleri de başlarda çok gönülsüz olan ABD’ye geçmişti. 

ABD Büyükelçisi “Tekrar harita çizmeyeceğiz” diyor ama gerçek tam öyle değil. Amerika’nın bölge haritası hazır bile! Bir sonraki yazıda devam edelim.