İsrail yine Gazze’ye saldırdı. Yine masum insanlar ölüyor. Sayılar yüzü geçti. İsrail devletinin bombaları, bir kere daha zaten açık hava hapishanesine dönüştürülmüş Gazze’de, yeni bir insan trajedisi yaratıyor. Umarım, İsrail kara harekatına başlamaz; 2008’de yaşadığımız, çoğunluğu çocuk ağırlıklı ölümleri, Gazze’de bir kere daha yaşamayız.
- Hamas
İsrail, kendini koruduğunu söylüyor, çünkü, ilk saldırı fitilini ateşleyen Hamas. Doğru; ilk füze Hamas tarafından ateşleniyor. İsrail topraklarına düşen, uzun menzilli bir füze de. Hamas niye böyle davranıyor? Niye ateşkesin bitimi anlamına gelen bu kararını alıyor?
Hamas’ınki anlaşılması zor bir karar. Uzmanlar arasında iki farklı görüş ortaya çıkıyor. Birinci görüş, İran-Hamas ilişkisine odaklanıyor ve Hamas’ın kararında, İran’ın rolü olduğunu söylüyor. İran, Hamas yoluyla, İsrail’in bugün Arap Baharı’nın Suriye’de geldiği kriz noktasında, nereye kadar gidebileceğini test etmeye çalışıyor. İkinci görüşse, İran referansına karşı çıkıyor ve İsrail’i test etme kararının Hamas’ın kendisi tarafından alındığını söylüyor. Arap Baharı sürecinde güçlendiğini düşünen Hamas, bu hamlesiyle, İsrail’in ne yapabileceğini ve bunun sınırlarını görmek istiyor.
Ben bu ikinci görüşe daha yakınım. Ama, ister birinci, ister ikinci görüş doğru olsun, Hamas’ın yaptığı, Gazze’yle Filistin halkıyla, ölen masum insanlarla ilgili bir hamle değil; tam da aksine, bir iktidar, bir güç testi hamlesi. Eleştirilmesi gereken bir hamle. Hamas’la ilişkilerimizde dikkatli olmalıyız.
Mısır ve 2. Obama dönemi
Peki, niye İsrail, Hamas’ın aslında cılız olan bu hamlesine, çok sert, sivil insanları öldürmeyi göze alarak yanıt veriyor? İsrail saldırısı, Mısır’daki değişimden sonra geliyor. Değişen Mısır, çok ince dengeler üzerine kurulmuş ve hızla istikrarsızlığa sürüklenebilecek bir siyasi yönetim yapısına sahip. Cumhurbaşkanı Mursi, çok zor bir işe, Mısır’ı yönetme işine soyunuyor. Dahası, Arap Baharının en önemli ülkesi olan Mısır’ın, Mursi yönetiminde, eskiden çok farklı olarak, İsrail’le değil; aksine, İsrail’in Ortadoğu politikasına karşı hareket edeceği de çok açık. İsrail’in Gazze saldırısı, yeni Mısır ve Mursi rejimine karşı bir manevra da.
Barack Hüseyin Obama, ikinci Amerikan Başkanlığı döneminde, Ortadoğu, İran ve Rusya politikasını diplomasiye ve yumuşak güce dayandırmak istiyor. Çünkü, Obama yönetiminde Amerikan dış politikasının yeni kilit bölgesi Pasifik. Tam da bu nedenle, Obama, ilk dış gezisi olarak, bugünlerde Pasifik ülkelerini ziyaret ediyor. Ortadoğu’da diplomasiye ağırlık vermiş ve dış politika odağını da Pasifik’e kaydırmış bir Obama yönetimi izleyeceğiz.
İsrail’se, Ortadoğu’da, başta İran olmak üzere, kendisinin çıkarlarına karşı olacak her oluşuma sert politika izleyen bir Amerika istiyor. Amerika’nın yeni kilit bölgesi olarak Pasifik’in seçilmesinde de mutlu değil. Bu bağlamda, İsrail’in zamanlama olarak, Obama’nın başkan seçildikten hemen sonra Gazze’ye saldırması, Obama’yı da köşeye sıkıştıran bir nitelikte. Obama’nın Gazze demeçleri de şimdilik kendisinin köşeye sıkıştığını gösteriyor.
- Türkiye
Gazze’de masum insanlar ölüyor; ama Hamas dahil, oynanan oyun, bölgesel ölçekte bir iktidar, bir güç mücadelesi. Türkiye Mısır ile birlikte hareket ediyor; bu doğru bir tercih. Ama Türkiye, Ortadoğu bölgesiyle, bölgesel aktörlerle ilişkisinde çok dikkatli olmalı. Atacağı adımları doğru atmalı, gelişmeleri doğru okumalı. Bu süreçte, çözüme ve uzlaşmaya katkı veren bir Türkiye görebileceğimiz gibi savrulan ve yalpalayan, söyledikleriyle gerçeklik arasında bağlantısızlık olan bir Türkiye de görebiliriz. Suriye krizinden ders alalım. Bölgesel satranç oyununun içinde olacaksak, yapılan hamleleri doğru okuyalım, kendi gücümüzü iyi hesaplayalım ve sonuç alacağımız hamleler yapalım.
