31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü. Dünya Sağlık Örgütü tarafından “World No Tobacco Day” olarak ilan edilmiş. Yani herkesin tütüne hayır diyeceği bir gün. Başlayanların bir türlü bırakamadığı birçoğunun “Ah keşke hiç başlamasaydım” dediği bu illet insanlığın başına gelmiş büyük dertlerden biri.
Sigara bağımlılık yapıyor
Sigara da tıpkı eroin, morfin gibi bir bağımlılık yapıyor. Kullanmaya alışmış kişide kandaki nikotin düzeyi azalınca yoksunluk belirtileri ortaya çıkıyor. Genelde bu kişiler uzun süre sigara içmeden duramıyor, ne kadar zararlı olduğunu bildiği halde mutlaka bulup içmeye devam ediyor.
Sigara kansere yol açıyor
Sigaranın yapısında bulunan kimyasallardan 69 tanesi kanserojen yani kanser yapıcıdır. Sigara dumanında da ayrıca 43 çeşit kanserojen madde bulunmaktadır. Bu nedenle sadece sigarayı içen kişi değil yakınında bulunup aynı dumanı soluyan için de aynı risk söz konusudur. Buna pasif içicilik diyoruz. Yani hiç sigara içmiyorsanız bile sigara içilen yerde bulunuyorsanız sanki sigara içmiş gibi zararını görürsünüz. Sigara başta akciğer olmak üzere vücutta birçok kansere yol açar. Sigaradaki kanserojen maddelerin DNA’nın yapısını olumsuz yönde etkilediği birçok bilimsel çalışmada gösterilmiş. Bu kanserojen maddelerden benzopiran P53 genini bozarak kansere yol açtığı biliniyor. Hücre içinde genetik bilgileri taşıyan DNA kendisini kopyalarken bir takım hatalar yapabilir. Bu hatalar ile oluşan hücreler kanserleşme potansiyeli taşır. Bu riskle biz her gün karşı karşıya kalırız ancak hücre çekirdeğindeki P53 geni tarafından bu hatalar temizlenir. Hücrelerin kanserleşme riski de ortadan kalkar. Ancak P53 geni sigara yüzünden zarar görürse bu işlevini yerine getiremez. İşte bu nedenle sigara kanser oluşumunu kolaylaştırır.
Katran (zifir), yapışkan, kahverengi bir kalıntı oluşturarak dişlerdeki lekelenmeyi yapar. Aynı lekeler hava yolları ve akciğerde de oluşur. Katran kansere de yol açabilen birçok kimyasal maddenin bir karışımıdır.
Arsenik, kansere yol açabildiği gibi kalp ve kan damarlarında hasara neden olabilir.
Benzen, lösemiye (kan kanseri) yol açtığı bilinmektedir.
Kadmiyum, Polonyum-210 (Radyoaktif bir elementtir), Polisiklik aromatik hidrokarbonlar ve krom DNA hasarına yol açarak kansere zemin hazırlar. Dumanındaki nitrozaminler, akrolein, asetaldehit, hidrazin ve nikel, kurşun, kobalt ve berilyum gibi metaller kansere yol açar.
Damarın iç yüzeyini bozar
Sigara damarın iç yüzeyindeki endotel dediğimiz tabakasının yapısını bozar. Bu tabaka kan akışını kolaylaştıran pürüzsüz parlak bir yüzey iken bu bütünlüğü bozulur. Plak dediğimiz kabartılar oluşup onu engebeli arazi gibi bir hale getirir. Bu plaklar zamanla kalsiyum, kolesterol, yangı hücrelerinin daha da çok birikmesiyle artık damarı tıkamaya başlar. Kan akışı yavaşlar, azalır.
Adrenalinin salgılanması artar
Nikotin, adrenalin salgılanmasını artırarak kalp damarlarında spazm yapar, kanda pıhtılaşma faktörlerini artırarak trombüs oluşumunu kolaylaştırır. Tansiyon ve nabız yükselmesine sebep olarak tehlikeli olabilecek kalp ritm bozukluklarına yol açabilir.
Sigara aynı zamanda koronerlerde anlamlı darlık olmasa bile damar içindeki plakların yırtılmasını kolaylaştırıp buraya pıhtılaşma hücrelerinin hücum etmesine ve damarda ani gelişen tıkanmaya sebep olur. Kalp ile ilgili tetkiklerde kalp damarları tıkalı gözükmediği halde ani gelişen enfarktüslerin oluşumu da bu şekildedir.
Kolesterol dengesi bozulur
Sigara iyi kolesterol (HDL) ‘de düşüşe, kötü kolesterol ve trigliserit seviyesinde yükselmeye sebep olur.
Sigara vücuttaki tüm damarları bozar
Sigaranın damarlara verdiği zarar sadece kalp damarlarında sınırlı kalmaz kalp enfarktüsü yanı sıra periferik damar hastalığına da sebep olup özellikle bacaklarda kesilmeye kadar varan Burger hastalığına yol açar. Beyin damarlarının da tıkanmasına sebep olur. Bu tıkanmalar inme dediğimiz felç olayı ile sonuçlanır.
Hidrojen siyanür, nitrojen (azot) oksit gibi daha binlerce farklı zehirli madde içeren sigara bronşlarımızın iç yüzeyinde yabancı maddelerin ve bronşlardaki salgının atılımını kolaylaştıran tüycüklerin hareketini baskılar. Kolayca atlatabilecek bir üst solunum yolu enfeksiyonunun sigara içenlerde zor iyileşmesi, kolayca bronşite zatürreye çevirmesi bu yüzdendir. KOAH olarak bilinen Kronik Obstrüktif (daraltıcı) Akciğer Hastalığı sigara içenlerde yaygın görülür.
