ROMATİZMA KALBİ TUTARSA

Romatizmal kalp hastalığı belirli bir mikroba ait boğaz infeksiyonu sonrası geliştiğinden buna yönelik tanı ve tedbirler hastalığı önlemek açısından önemlidir

Tıpta akut romatizmal ateş (ARA) olarak adı geçen hastalık halk arasında kalp romatizması olarak bilinir. Çocuklarda edinsel yani doğuştan olmayıp sonradan karşılaşılan kalp hastalıklarının da başında gelir. ARA sıklıkla 5-15 yaş arasındaki çocuklarda görülmesine rağmen her yaşta karşımıza çıkabilir.

Sebebi

Halk arasında beta mikrobu olarak bilinen A grubu beta hemolitik streptokokların neden olduğu üst solunum yolu infeksiyonlarıdır. Bu infeksiyonlar kalp, eklemler, santral sinir sistemi, deri ve derialtı dokuları tutan sistemik inflamatuar bir hastalığa yol açar. Ancak her beta infeksiyonundan sonra romatizma gelişmez. Genetik faktörlerin de rol oynadığı bir dizi otoimmün reaksiyon söz konusudur.

Hepimizin bildiği gibi vücudumuza giren mikroplarla mücadele etmek için bağışıklık sistemimiz harekete geçer. Mikrobun içerdiği antijene karşı koruyucu asker olarak bilinen antikorları üretir. Ancak maalesef kimi zaman kendi vücudumuza ait dokuyu da antijen gibi algılayıp ona karşı antikor üretmeye başlar işte bu tür hastalıklara biz otoimmün hastalıklar diyoruz.

Belirtileri

Üst solunum yolu enfeksiyonunu takiben 10-14 gün sessiz evre sonrasında ateş halsizlik soluklukla beraber ARA’nın diğer bulguları ortaya çıkar. Yüksek ateş, eklem ağrısı, genellikle büyük eklemleri tutan gezici karakterdeki artrit yani eklem iltihabı görülür. Eklemde ağrı, kızarıklık ve ısı artışı vardır. Kalp tutulumunda en sık mitral kapak ikinci sıklıkta aort kapağı tutulur. Bu bulguların yanı sıra cilt döküntüleri, cilt altında nodül adı verilen şişlikler, sinir sistemi tutulumuyla istemsiz hareketler gözlenebilir.

Tehlikesi

Akut romatizmal ateşin kalp tutuluma ait klinik özellikleri hayatı tehdit eden önemli bulgulardır. Kalp kapaklarının tutulumuyla kapağın işlevi ve kanın kalp içindeki hareketi bozulur. Böylece kalp içi boşlukların basıncı ve çapı değişir.

Kalp akciğer damar sistemi bu basınç değişikliğinden etkilenir. Akciğerlerde sıvı birikir bu şekilde gelişen akciğer ödemi nefes darlığına sebep olur. Kalp boşlukları genişler, ritm bozuklukları başlar, kalp kasının da etkilendiği durumlarda pompa vazifesi doğru şekilde gerçekleşemeyeceğinden kalp yetersizliği ortaya çıkar. Tüm organların kalbin pompaladığı kan ile beslendiğini düşünürsek kalp, akciğer ve böbreklerin ön planda etkilendiği kritik bir tablo ortaya çıkacaktır.

Önlem ve tedavisi

Romatizmal ateşin tekrarlamasını önlemek için ayda bir kez uzun etkili penisilin tedavisi (Penisilin alerjisi varsa farklı bir antibiyotik) uygulanır. Bu periyodik tedavi 20 yaşına kadar ve kapaklarda kalıcı hasar kalmış hastalarda ömür boyu önerilir. ASA ve bazı durumlarda eklenen kortizon diğer ilaç tedavileridir. Kalp kapaklarında ileri derecede hasar oluşmuş ise tedavi cerrahidir.

Gelişmiş ülkelerdeki erken tanı ve yeterli tedaviler sayesinde akut romatizmal ateşin gelişme olasılığı ve buna bağlı kalp kapak hastalıkları eskiye oranla oldukça azalmış durumda iken gelişmekte olan ülkelerde bu durum halen önemli bir sağlık sorunu olmaya devam etmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün 141. Yönetim Kurulu toplantısında tüm üye ülkelerin romatizmal kalp hastalıklarına öncelik vermeleri konusunda karar alındı. Bu amaçla da taslak hazırlandı. DSÖ Türkiye Temsilcisi ve Ofis Başkanı Dr. Pavel Ursu ile beraber Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Cevdet Erdöl önderliğinde planladığımız ve benim de içinde bulunduğum proje hastalığın erken tanı ve tedavisini sağlayarak ilerlemesini önleyecektir.