Obezite ve bel çevresi

Türkiye’de obezite oranları son yıllarda ciddi bir artış göstermektedir. Özellikle bel çevresindeki genişleme, metabolik sendrom, tip 2 diyabet, kalp-damar hastalıkları ve diğer kronik rahatsızlıklarla doğrudan bağlantılıdır. Gelin beraber Türkiye’de obezite artışının başlıca risk faktörlerini, bel çevresi genişlemesinin sebeplerini ve bu durumu düzeltmek için yapılması gerekenleri bir gözden geçirelim.

Beslenme alışkanlıklarının değişmesi

Fast-food tüketiminin artması: Özellikle şehirleşmenin hızlanmasıyla birlikte, işlenmiş ve yüksek kalorili yiyeceklerin tüketimi arttı.

Şekerli ve gazlı içeceklerin yaygınlaşması: Kola, meyve suyu ve enerji içecekleri gibi şeker oranı yüksek içecekler fazla tüketiliyor.

Yüksek karbonhidrat ve düşük protein içeren beslenme: Beyaz ekmek, pirinç ve makarna gibi rafine karbonhidratların tüketimi oldukça fazla.

Lif oranı düşük beslenme: Sebze, meyve ve tam tahılların yeterince tüketilmemesi sindirim sisteminin yavaşlamasına ve kilo alımına sebep oluyor.

Fiziksel aktivite eksikliği

Sedanter yaşam tarzı: Teknolojik gelişmelerle birlikte masa başı işlerin artması ve gün içinde hareketin azalması.

Düzenli egzersiz yapmama: Günlük yürüyüş gibi aktiviteler ihmal ediliyor. Yürümek yerine özel araç veya toplu taşıma kullanımı yaygın.

Genetik ve hormonal faktörler

Ailede obezite öyküsü: Genetik yatkınlık önemli bir risk faktörüdür.

Tiroid bozuklukları: Hipotiroidi gibi durumlar metabolizmayı yavaşlatarak kilo alımına neden olabilir.

İnsülin direnci: Kan şekerinin düzensizleşmesi, özellikle bel çevresinde yağlanmayı artırır.

Stres ve uyku problemleri

Kronik stres: Stres hormonu kortizol, vücutta yağ depolamayı teşvik eder.

Yetersiz uyku: Günde altı saatten az uyuyan bireylerde kilo alımı daha yaygındır.

Düzensiz uyku saatleri: Gece geç saatlerde yemek yemek metabolizmayı olumsuz etkiler.

Hormonlu ve işlenmiş gıdalar

Tarım ilaçları ve katkı maddeleri:

Hormonlu gıdaların fazla tüketimi metabolizmayı bozabilir.

Ambalajlı gıdaların tüketimi: Konserve ve işlenmiş gıdalar genellikle yüksek sodyum ve şeker içerir.

Bel çevresinin genişlemesine sebep olan faktörler

Yanlış beslenme alışkanlıkları

- Aşırı karbonhidrat tüketimi (beyaz ekmek, şekerli gıdalar, hamur işleri)

- Trans yağ içeren gıdaların tüketimi (hazır gıdalar, margarin)

Fiziksel hareket eksikliği

Hormon dengesizlikleri

- İnsülin direnci, metabolizmanın yağ depolamasına sebep olur.

- Östrojen seviyelerinin yüksek olması, özellikle kadınlarda bel çevresinde yağlanmaya neden olabilir.

Alkol tüketimi

- Alkol, özellikle bira gibi içecekler karın bölgesinde yağ birikimini artırır.

Stres ve kortizol hormonu

- Stres, karın bölgesinde yağ depolanmasını artıran kortizol hormonunun salgılanmasına neden olur.

Yapılması gerekenler

Daha fazla sebze ve lif tüketilmeli, sağlıklı protein kaynakları tercih edilmeli (balık, tavuk, yumurta, baklagiller), şekerli ve işlenmiş gıdalardan uzak durulmalı, bol su içilmeli (günde en az 2-3 litre), akşam yemekleri hafif ve erken yenilmeli. Porsiyon kontrolüne dikkat edilmeli, düzenli egzersiz yapılmalı, meditasyon, yoga gibi stres azaltıcı aktiviteler yapılmalı. Gece geç saatte yemek yenilmemeli, uyku düzenine dikkat edilmeli, doğal ve taze gıdalar tercih edilmeli. Öğün atlanmamalı, düzenli beslenilmeli, sigara ve alkol tüketimi sınırlandırılmalı.