Keneyle gelen hastalıklar

Son zamanlarda mevsim sebebiyle de kene vakalarını duymaya başladık. Gelin bu küçük böceğin marifetleri neler, nasıl korunmalı bir göz atalım.

Kene nedir?

Kene, örümceklerle aynı sınıfta yer alan, parazit yaşam süren küçük eklembacaklılardır. Genellikle sıcak ve nemli ortamlarda, çalılık, ormanlık, otluk alanlarda yaşarlar. Kan emerek beslenirler ve bu sırada bakteri, virüs ve parazit gibi birçok zararlı mikroorganizmayı insanlara ve hayvanlara bulaştırabilirler.

Isırığıyla bulaşan hastalıklar

Keneler çeşitli tehlikeli hastalıkları taşıyabilir. Türkiye’de ve dünyada en sık görülen kene kaynaklı hastalıklar şunlardır:

1. Kırım-Kongo kanamalı ateşi (KKKA)

• Türkiye’de en yaygın ve en ölümcül kene hastalıklarındandır.
• Etkeni: Nairovirüs (Bunyaviridae ailesinden)

Belirtiler:

• Ani başlayan yüksek ateş
• Baş ağrısı, kas ağrısı
• Mide bulantısı, kusma
• Gözlerde kızarıklık
• Ciltte kanamalar, burun kanaması
• Kuluçka süresi: 13 gün (maks. 9 gün)
• Ölüm oranı yüzde 5-40 arasında olabilir.

2. Lyme hastalığı

• Etkeni: Borrelia burgdorferi bakterisi

Belirtiler:

• Isırık yerinde “boğa gözü” şeklinde kızarıklık
• Eklem ağrısı, baş ağrısı, yorgunluk
• Kalp çarpıntısı
• Nörolojik belirtiler
• Uzun dönemde tedavi edilmezse kalıcı hasarlara yol açabilir.

3. Tularemi (Tavşan Ateşi)

• Etkeni: Francisella tularensis bakterisi

Belirtiler:

• Ateş, halsizlik, lenf bezlerinde şişme
• Boğaz ağrısı, cilt ülseri

4. Q Ateşi

• Etkeni: Coxiella burnetii bakterisi

Belirtiler:

• Ateş, baş ağrısı, kas ağrısı
• Pnömoni (zatürre) ve hepatit (karaciğer iltihabı)

5. Rickettsiyozlar (Lekeli ateşler grubu)

• Etken: Rickettsia türleri

Belirtiler:

• Ateş, döküntü, lenf bezlerinde büyüme
• Ciddi vakalarda organ yetmezliği

Kene ısırmasından korunma yolları

Kene ısırığından korunmak için doğada bulunurken ve sonrasında bazı önlemler almak çok önemlidir:

A. Doğaya çıkarken alınacak önlemler

1- Uzun kollu, açık renkli kıyafetler giyin (keneyi fark etmek kolay olur).

2- Pantolon paçalarını çorap içine sokun.

3- Kapalı ayakkabı giyin, sandalet ve terlikten kaçının.

4- Çalılık ve otluk alanlardan uzak durun.

5- Kene kovucu spreyler kullanın.

B. Doğa sonrası kontroller

1- Vücudunuzu ve çocuklarınızı baştan aşağı kene açısından kontrol edin.

2- Keneler genellikle :

• Kulak arkası
• Boyun
• Koltuk altı
• Kasıklar
• Bacak içleri gibi cildin ince olduğu veya sıcak, nemli bölgeleri tercih eder.

3 Evcil hayvanlarınızı da kontrol edin.

Isırdığı anında ne yapılmalı?

Kene vücudunuza yapıştıysa:

Kenenin çıkarılması

• En kısa sürede çıkarılmalıdır.
• Bir sağlık kuruluşuna gitme imkânınız yoksa:
• Cımbız yardımıyla keneyi cilde en yakın noktadan, baş kısmından tutarak düz bir şekilde yukarı çekin.
• Kıvırmadan, ezmeden çıkarın.

Keneyi çıkarırken:

• Alkol, kolonya, yağ, deterjan gibi maddeler kullanmayın. Bu, kenenin kusmasına ve virüsleri vücuda salmasına neden olabilir.

Kene çıkarıldıktan sonra:

• Isırılan yeri sabunlu suyla, alkol veya tentürdiyotla temizleyin.
• Çıkan keneyi kapalı bir kavanozda saklayıp sağlık kuruluşuna götürün (teşhis için yardımcı olabilir).
• En az 10 gün boyunca belirtiler açısından kendinizi gözlemleyin.

Tedavi ve tıbbi yaklaşım

1. Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA)

Spesifik bir tedavi yoktur, destek tedavisi verilir:

• Serum, kan ürünleri
• Ateş düşürücü
• Antiviral ilaç: Ribavirin bazı durumlarda kullanılır.
• Erken teşhis hayat kurtarıcıdır.

2. Lyme hastalığı

• Tedavi: Antibiyotikler (doksisiklin, amoksisilin, sefuroksim)
• Erken tedavi ile tamamen iyileşebilir.
• Geç dönemde tedavi edilmezse kronik eklem iltihabı ve nörolojik sorunlar gelişebilir.

3. Tularemi, Q ateşi ve rickettsiyozlar

• Antibiyotik tedavisi gerektirir.
• Doksisiklin, streptomisin, gentamisin gibi ilaçlar kullanılır.

Unutulmaması gerekenler

• Kene ısırığı her zaman hastalık bulaştırmaz, ancak her ısırık potansiyel risktir.
• Riskli bölgelerde yaşayanlar ve tarım/çobanlık yapanlar daha çok dikkat etmelidir.
• Ateş, halsizlik, kas ağrısı, ciltte kanama gibi belirtiler varsa derhal sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
• KKKA şüphesi varsa hasta kanıyla temas etmek de bulaşmaya yol açabilir. Koruyucu önlem alınmalıdır.