Saat saat muamma!..

Rusya ve Ukrayna perşembe günü İstanbul’da o beklenen görüşme için bir araya gelemedi ama İstanbul baş döndürücü bir muammaya şahit oldu. Sahada çatışan taraflar, perde arkasında diplomatik bir savaş yürütürken, o mücadeleyi bir de basın üzerinden yürüttü.

Çarşamba gecesi Vladimir Putin ‘görüşmenin liderler düzeyinde olmayacağını’ ilan etti, İstanbul’a gidecek heyete onay verdi ve Kremlin saat 23.00’te internet sitesinde heyet listesini yayınladı. Perşembe sabahı saat 08.00’de bu kez Rus ITAR Tass haber ajansı Ukrayna ile müzakerelerin 10.00’da başlayacağını duyurdu. Konuştuğum Ukraynalı yetkililer, ‘Saat 10.00 için planlanmış bir görüşme yok.’ dedi. Özetle sabah saatlerinde hala Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy’nin kararı bekleniyordu.

Ruslar otelde

ITAR Tass’ın geçtiği bu bilgiden sonra yerli ve yabancı iki yüze yakın basın mensubu Dolmabahçe’deki eski Başbakanlık ofisinin olduğu bölgeye akın etti, ancak Dolmabahçe ofisi kapı duvardı.

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy perşembe sabahı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmek için Ankara’ya uçarken, bir gece önce İstanbul’a gelen Rus heyeti Dolmabahçe’de değil, Şişli’deki otelinde beklemedeydi. Öğle saatlerinde bir grup Rus yetkili otelden ayrıldı ve yaklaşık iki saat sonra geri döndü. Saat 16 civarı ise Ukrayna’dan gelen açıklamalara karşı, Rus basınını bir ‘görüntü vermek’ için otele çağırdılar. Heyet başkanı Vladimir Medinski, Genelkurmay Başkanlığı Ana Müdürlüğü Başkanı İgor Kastyukov ve Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandır Fomin bir masa etrafında, önlerinde kalın dosyalarla uzun uzun sohbet etti. Bu arada Rus basını da bu masayı arka planına alarak canlı yayınlarını yaptı. Herkesin merak ettiği, Rus heyetinin İstanbul’dan ayrılıp ayrılmayacağıydı. Medinski, ‘Yapıcı bir görüşme için hala İstanbul’dayız.’ dedi. Ardından da Rusya Başkonsolosluk binasında yapılacak basın toplantısı için ayrıldı.

Rusça açıklama 

Rus heyeti Taksim’deki konsolosluk binasına doğru yoldayken, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy 17.00 civarı kameraların karşısına çıktı. ‘Rus heyetinin seviyesinden memnun olmamasına rağmen, ABD ve Türkiye’ye saygılarından İstanbul’a heyet gönderme kararı aldıklarını’ duyurdu. Zelenskiy’nin konuşması devam ederken, Taksim’deki Rus Konsolosluğu’nun bahçesinde gazeteci ordusu Rus heyetinin açıklaması için hazırlanıyordu. Rus heyeti saat 17.30’da kameraların karşısına geçti ve onlarca yabancı haber kuruluşunun orada olmasına rağmen açıklamasını sadece Rusça yaptı, ardıl çeviri bile kullanmadı. Heyet başkanı Medinski, ‘2022’deki görüşmelerin yeni tur için bir zemin oluşturması gerektiğini, ancak aradan geçen üç yılda sahadaki gelişmelerin de göz önünde bulundurulması gerektiğinin’ altını çizdi. ‘İstanbul’dan ayrılmadıklarını ve müzakereye hazır olduklarını’ da sözlerine ekledi.

ABD’nin Ukrayna ve Rusya Özel Temsilcisi Keith Kellogg ise Ankara’dan gelecek gelecek haberi Beşiktaş’taki otelinde bekliyordu. Çünkü ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun da Antalya’dan İstanbul’a geleceği açıklanmıştı. Öğle saatlerinde hem Rusya hem de Ukrayna tarafından yapılan bilgilendirmelerde görüşmelerin günün ikinci yarısında olabileceği bilgisi paylaşıldı ama bu kez Ukrayna tarafı, heyetin kimlerden oluşacağına dair resmi bilginin kendilerine iletilmediğini iddia etti. Ankara’dan Beştepe’deki görüşmenin uzayıp, heyetler arası yemeğe geçildiği bilgisi geldiğinde, ABD’liler de Ruslar gibi otelde beklemedeydi.

Putin beklenmiyordu

Rusya başından bu yana görüşmenin Devlet Başkanı düzeyinde olmayacağını ifade etmişti. Bu yüzden İstanbul’daki hazırlık aslında hiç Putin için yapılmadı. Rusya ve Ukrayna arasında görüşmeler olabilirse ve orada ilerleme sağlanabilirse belki Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un gelme ihtimali olabilirdi ve buna dönük bir hazırlık ihtimali vardı. Ancak İstanbul’da Putin’in geleceğine dair hiçbir hazırlık yapılmamıştı.

Son olarak bunca muammanın yaşanma sebebini de kısaca özetleyelim. Batı’nın 30 günlük ateşkes önerisine, Putin ‘2022’deki anlaşmayı siz bozdunuz, masaya dönmek istiyorsanız İstanbul’a gelin, heyetlerimi gönderiyorum’ hamlesiyle karşılık vermişti. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ise el yükseltip görüşmenin ‘liderler seviyesinde olmasında’ ısrarcı oldu. Rusya 2022’deki görüşmelerin heyet başkanı olan Vladimir Medinski başkanlığında bir heyet gönderdiğini duyurdu. Bu heyetin seviyesi Ukrayna’yı tatmin etmedi. Ancak Ankara’daki görüşmelerde yeni bir değerlendirme yapıldı ve Ukrayna Savunma Bakanı düzeyinde bir heyet göndereceğini açıkladı. Dün akşam saat 20.00’de hâlâ heyetlerin görüşüp görüşmeyeceği belirsizdi. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Antalya’dan ayağının tozuyla Dolmabahçe’ye geldi ve Rus heyeti ile görüştü. Ancak o görüşmeden sonra Rus ve Ukrayna heyetlerinin öğle saatlerinde bulaşabileceği duyuruldu. Bugün öğle saatlerinde yapılması beklenen görüşmeye Türkiye de üçüncü taraf olarak dahil olacak. Belki bir arabulucu değil ama kolaylaştırıcı olarak süreci ilerletmeye çalışacak.