İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 10 yılı aşkın süredir yürürlükte. Ancak 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli işyerleri için uzman ve hekim görevlendirme zorunluluğu 1 Ocak 2025 itibarıyla başladı. Kapıcı çalıştıran apartmanlar, berberler, manavlar dahil olmak üzere tüm işyerlerinde uzman ve hekim görevlendirilmesi yapılması gerekiyor. Aksi taktirde yüksek idari para cezaları söz konusu.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu işyerlerini işyerinde yapılan asıl işin niteliğine göre üç sınıfa ayırıyor. Az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli. Genellikle az kişinin çalıştığı işyerleri az tehlikeli sınıftalar. Örneğin manav, bakkal, taksi taşımacılığı az tehlikeli sınıfta. Diğer yandan berber, karayoluyla yapılan gıda taşımacılığı tehlikeli sınıfta. Çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde uzman ve hekim görevlendirme yükümlülüğü 1 Ocak 2014 tarihinden beri yürürlükte. Ancak kamu kurum ve kuruluşları ile 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli işyerlerinde görevlendirme yükümlülüğü 1 Ocak 2025 itibarıyla başladı.
Az tehlikeli sınıfta yer alan bütün işyerleri kapsamda. Bir kişinin çalıştığı apartmanlar, taksiler, muhasebe büroları, avukatlık ofisleri yani işyerinde kaç kişinin çalıştığı ve hangi faaliyetin yürütüldüğü fark etmeksizin bütün işyerlerinde zorunluluk söz konusu. Bu çerçevede kapsam dışında yer alan ev hizmetleri ve diğer kapsam dışı işyerleri hariç bütün işyerleri kapsamda.
3 ayrı yolu var
İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmenin birden fazla yolu var.
1-) İşveren kendisi iş güvenliği uzmanı ya da işyeri hekimi sertifikası alarak kendi işyerinde bu hizmetleri tamamıyla yürütebilir,
2-) İşveren çalışanları arasında iş güvenliği uzmanı ya da işyeri hekimi varsa bu çalışanları uzman ve hekim olarak görevlendirebilir ya da dışarıdan kısmi süreli olarak iş güvenliği uzmanı ya da işyeri hekimini istihdam ederek bu hizmetlerin yürütümünü sağlayabilir,
3-) Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri veya Çalışan Sağlığı Merkezlerinden hizmet alarak görevlendirme yapabilir.
50’den az çalışanı bulunan işverenler için tanınmış önemli bir kolaylık da söz konusu. 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli sınıftaki işyerlerinin işverenleri kendi işyerlerinde iş güvenliği hizmetlerini işe giriş ve periyodik sağlık muayeneleri ve tetkikler hariç olmak üzere yürütebilirler. Bunun için Anadolu Üniversitesi ve ÇASGEM tarafından verilen eğitimi tamamlayıp sınavda başarılı olarak sertifika almaları gerekiyor.
Uzman olma hakkı
Terzi, bakkal gibi işyerlerinin işverenleri, Anadolu Üniversitesi ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı işbirliğiyle hazırlanan sertifika programına katılıp program sonundaki sınavı başarıyla tamamlarlarsa kendi işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini kendileri yürütebilirler. Bu programa 18 yaşını doldurmuş herkes başvurabiliyor. Herhangi bir diploma şartı aranmıyor. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri e-Sertifika programına kayıt yaptıranlar uzaktan öğretim yöntemine göre hazırlanmış PDF formatındaki ders kitaplarından ve internet ortamında verilen hizmetlerden yararlanarak sertifika sınavlarına hazırlanabiliyorlar. Programa kayıt bedeli 750 TL. Program sonunda 40 soruluk bir sınav yapılıyor. Sınavda 100 üzerinden 50 puan alanlar başarılı oluyorlar ve kendi işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sağlık gözetimi hariç olmak üzere yürütebiliyorlar. ÇASGEM de bu çerçevede programı yakın zamanda başlatacağını duyurdu.
Başvuru ne zaman?
Bu programa katılmak ve kendi işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek isteyen işveren ya da işveren vekilleri, 3 - 28 Şubat arasında programa başvuru yapabilirler. Başvuru yapıp kayıt bedelini ödeyen adaylar 10 Mart tarihinden itibaren e-öğrenme hizmetlerinden yararlanmaya başlayabilecekler. Süreç sonunda düzenlenecek sınavda başarılı olan adaylar kendi işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini işe giriş ve periyodik sağlık muayeneleri ve tetkikler hariç olmak üzere yürütebilecekler.
İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmemenin idari para cezası çok ağır. Uzman ve hekim görevlendirmeyen bir manav ya da terziye ayrı ayrı 88 bin 663 TL idari para cezası uygulanabilir. Yani uzman ve hekim görevlendirmeyen manav ya da terzi ile kapıcı çalıştıran apartmanlar toplamda 177 bin 326 TL idari para cezası ödemek zorunda kalabilir. Cezalar ağır ve görevlendirme yapılmayan her ay için uygulanması mümkün. Dolayısıyla işverenlerin bu konuda ellerini çabuk tutmaları ve bir an önce görevlendirme için gerekli adımları atmaları gerekiyor.
