Cem Kılıç

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) tarafından yeni yayınlanan İstihdam Görünümü 2024 Raporu, işgücü piyasalarının olumsuz şokların ardından dirençli olduğunu gösteriyor. Rapora göre, işgücü piyasaları geçtiğimiz yıl güçlü bir performans sergilemeye devam etmiş, birçok OECD ülkesinde tarihsel olarak yüksek istihdam ve düşük işsizlik seviyeleri görülmüş durumda. Dahası, pek çok ülkede istihdam oranları, salgın öncesi seviyelere kıyasla kadınlarda erkeklere göre daha fazla iyileşme göstermiş. Bugünkü yazımda raporda yer alan önemli değerlendirmeleri aktarmaya çalışacağım. 

OECD raporuna göre, OECD ülkelerinin çoğunda reel ücretler, genellikle enflasyondaki düşüşe bağlı olarak artmış ancak birçok ülkede 2019 seviyesinin altında olduğu görülüyor. Asgari ücretlerdeki önemli nominal artışlar sayesinde, reel asgari ücretler neredeyse tüm OECD ülkelerinde 2019 seviyesinin üzerinde. 

İş kalitesi iyileşiyor 

Kov

En düşük emekli aylığının 12 bin liraya yükseltilmesi konusundaki çalışmaların bu hafta sonuçlanması bekleniyor. Mevcutta 10 bin lira olan maaşlardaki muhtemel artış temmuz ayı maaşlarına yetişmese de fark ödemeleriyle ağustosta yapılır

Haziran ayı enflasyonunun ortaya çıkması sonrası 6 aylık enflasyon yüzde 24,7 olarak gerçekleşti. Bu rakam SSK ve Bağ-Kur emeklileri için temmuz ayı zam oranını ifade ediyor. Memur ve memur emeklileri için ise toplu sözleşmeden belirlenen yüzde 10 zam ve enflasyon farklı ile birlikte zam oranı yüzde 19,3 olarak gerçekleşti. SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin bir kısmının hiç zam alamama riskine karşılık en düşük emekli aylığının 12.000 TL’ye çıkarılması bekleniyor.

Süreç başladı

Hali hazırda 10.000 TL olarak ödenen en düşük emekli aylığının 12.000 TL’ye çıkarılmasına yönelik düzenleme ile ilgili bilgiler geçtiğimiz hafta kamuoyunun gündemine geldi. Bu yönde çalışmanın hazırlandığı ve Cumhurbaşkanımıza sunulduğu ifade edildi. Cumhurbaşkanımızın geçtiğimiz

İşe iadesi gerçekleşen işçinin işe başlatılıp başlatılmayacağına işveren karar veriyor. Çoğu durumda belli belirsiz eylemlerle şekillenen bu süreç tekrar tekrar dava açılmasına sebep oluyor. Bunu engellemeye yönelik boşta geçen süre ücretine ve işe iade tazminatına ilişkin düzenleme yapılsa da diğer alacak kalemleri hala tartışma konusu. Yargıtay yakın tarihli bir kararında işe iade sonucu işe başlatılmayan işçinin fark ihbar tazminatı talebini, “bildirim süresine ait ücret peşin ödenerek iş sözleşmesinin feshedilmesi üzerine açtığı işe iade davası lehine sonuçlandığı hâlde işe başlatılmayan işçiye, fark ihbar tazminatı ödenmesinin gerekmediği” gerekçesiyle reddetti. Fark ihbar tazminatı talebi reddedilse de işçinin işe iade sonucu talepleri bununla sınırlı değil.

Kanunda değişiklik yapılmadan önce boşta geçen süre ve işe başlatmama tazminatı sadece süre olarak belirleniyor, ücretin geçersiz fesih tarihindeki veya işe başlatmama anındaki birtakım koşullara göre taraflarca tespit edilmesi

Çalışma hayatının en temel konularından biri de kıdem tazminatı. Geçtiğimiz hafta Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan Mali ve Sosyal Haklar Genelgesi’ne göre, 01.07.2024 tarihinden itibaren işçilere ödenecek kıdem tazminatının tavan tutarı 41.828,42 TL’ye yükseldi. Belirli koşullarla hak kazanılan kıdem tazminatı, çalışanlar için işsiz kalınan dönemde veya emeklilikte son derece önemli parasal bir hak. İşverenler açısından ise işçi çalıştırmanın maliyetleri arasında.

Kıdem tazminatı açısından önemli bir konu, her yıl ocak ve temmuz aylarında kıdem tazminatına ilişkin tavan tutarının artması. Peki kıdem tazminatı tavanının artması ne anlama geliyor? Kıdem tazminatı işçinin brüt ücreti üzerinden hesaplanır ancak kıdem tazminatı tavanını aşamaz. Kıdem tazminatı tavanı en yüksek dereceli devlet memuru olan Başbakanlık müsteşarının 1 yıllık emekli ikramiyesine göre belirlenir.

Kıdem tazminatı tavanı, ocak ve temmuzda yükselir. Dolayısıyla, çalışanlar eğer kıdem tazminatına istifa ederek erişme hakkına sahiplerse, yani

Temmuz ve ocak ayları emekliler için zamların belirlendiği aylar. Yılda iki kez maaşlarına zam alan emeklilerin zam oranları emekli oldukları statüye göre belirlenir. SSK ve Bağ-Kur’lular için enflasyon oranları, memurlar için ise toplu sözleşme belirleyicidir. İki yıldır refah payı düzenlemesi, ek ikramiye ödenmesi ve en düşük emekli aylığı rakamının artırılması düzenlemeleri ile enflasyonun üzerinde artış sağlanarak emekli aylıklarının satın alma gücü korunmaya çalışılıyordu. Bu yıl ise refah payı verilmeyeceği ifade edildi. Eğer en düşük emekli aylığı olan 10.000 TL’nin de yükseltilmesi söz konusu olmazsa emekliler için yılın son altı ayı zorlu geçecektir.

- SSK Emeklisi: SSK emeklileri kural olarak son altı aylık enflasyon oranında maaşlarına zam alıyorlar. Temmuz ayında ocak – haziran enflasyonu kadar SSK emeklisinin maaşı zamlanıyor. Bu yıl yüzde 24.73 olan 6 aylık enflasyon sonrası SSK’lıların temmuz aylıklarına zam yapılacak. Ancak refah payı söz konusu olmazsa yaklaşık 1 milyon emeklinin hiç zam alamayacağı

Belirli süreli sözleşmelerin ancak kanunda aranan objektif nedenler bulunması halinde yapılabileceği, bu nedenler bulunmadan yapılan belirli süreli sözleşmelerin belirsiz süreli sayılacağı daha önceki yazılarımızda birçok kez ifade edilmişti.

Aynı şekilde işverenin belirli süreli olamayacağını bildiği bir sözleşmeyi belirli süreli adı altında yaptıktan sonra, ilerleyen süreçte gerçekte belirsiz süreli olduğunu iddia edemeyeceği de aynı yazılarımızda ifade edilmişti.

Belirli süreli sözleşmelerin iki taraf için de olumlu ve olumsuz yanları bulunmaktadır. Özellikle erken sona erme noktasında işverenin planlarının aksine sonuçlar doğabilirken, işçinin birtakım yanlış davranışları da hak kaybına yol açabilmektedir. Fakat Yargıtay yakın tarihli bir kararında işçilerin belirli süreli sözleşmenin süresinden önce sona ermesinde bakiye süre ücretine ek olarak haksız fesih tazminatı da talep edebileceklerini belirtti.

Belirli süreli iş, iş sözleşmesi yapıldığı sırada işin ne kadar süreceğinin bilindiği veya bilinebildiği

Dünya Ekonomik Forumu’nun Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu’na ilişkin ilk değerlendirmelerimi pazartesi günkü yazımda ele almıştım. Rapora ilişkin değerlendirmelerime Türkiye ile devam ediyorum. Türkiye bu yıl endekste 146 ülke arasında 127. sırada yer aldı. Ekonomik katılım ve fırsat eşitliği açısından Türkiye’nin sıralamadaki yeri 133, sağlık ve hayatta kalmada 98, eğitimde başarıda 90 ve siyasal katılım ve güçlenmede ise 114.

Adil bir dünya için

Giderek daha karmaşık sorunlarla karşı karşıya kalan bir dünyada, cinsiyet eşitliği kadınlara daha iyi yaşam şansı veriyor. Raporda yer alan Dünya Bankası tahminine göre, siyaset ve iş dünyasındaki uçurumların kapatılması, daha adil karar alma ve daha iyi büyüme anlamına geliyor. Daha iyi büyüme de küresel gayri safi yurt içi hasılada (GSYH) %20’lik bir artış sağlayabilir.

Aradaki farkın daha büyük olduğu gelişmekte olan ülkelerde yatırım yapılması gerekiyor. Mevcut hükümet harcamaları temel alındığında, 2030 yılına kadar cinsiyet eşitliğine ulaşmak

Dünya Ekonomik Forumu tarafından her yıl yayınlanan Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu’nun 2024 yılı versiyonu yeni yayınlandı. Raporda yer verilen sonuçları ben de her yıl köşemde değerlendirmeye çalışıyorum. Bu yılın raporuna göre, cinsiyet eşitliğine ulaşmak 134 yıl sürecek. Yani, cinsiyetler arasındaki uçurumun ortadan kaldırılabilmesi için insan ömründen daha uzun süreye ihtiyaç var.

Küresel uçurum kapanmıyor

Geçen yıla kıyasla, raporda ölçülen dört boyutta cinsiyet eşitliğine ulaşma yönünde çok az ilerleme kaydedilmiş olduğu görünüyor. Raporda yer alan verilere göre, bu yıl endekste yer alan 146 ülkenin tamamında Küresel Cinsiyet Uçurumu %68,5 oranında kapanmış. Mevcut ilerleme hızı dikkate alındığında, tam eşitliğe ulaşmak 134 yıl sürecek, yani ancak 2158 yılında gerçekleşebilecek. Bu da yaklaşık beş nesil sonrası anlamına geliyor.

Nasıl hesaplanıyor?

Bu yıl 146 ülkenin cinsiyet eşitliğindeki ilerlemeye göre sıralandığı Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’nde, ekonomik katılım ve