Sanatçı eserine istediği tarihi verebilir mi?
2017’de yapılan eserleri en çok parladığı 1990’lı yıllarda yapılmış gibi gösterebilir mi?
Bunu yaparken de eserlerinin kavramsal sanat olduğunu, bu yüzden heykelin ne zaman üretildiğinin değil, ama asıl bu fikri ilk düşündüğü tarihin önemli olduğunu savunup yeni yapılan eserleri eskiterek daha önce yapılmış gibi pazarlayabilir mi?
İşte şimdi çağdaş sanat dünyasında bu tartışılıyor.
Nedeni basit: Damien Hirst.
İngiliz gazetesi Guardian, Damien Hirst’ün 2017’de yaptığı formaldehit ile üretilen, dünyanın dört bir yanında farklı galerilerde sergilenen üç hayvan heykelinin yapay olarak yaşlandırıldığını iddia ediyor. Guardian tarafından yapılan araştırmada hayvanların formaldehit içinde saklanmasıyla yapılan üç Damien Hirst heykelinin, 2017 yılında yapılmış olmasına rağmen şirketi tarafından 1990’lı yıllar tarihli etiketlendiğini ortaya çıkardı.Bir kumru, bir köpekbalığı ve iki buzağının saklanmasıyla yapılan üç eser, son yıllarda Turner ödüllü 1990’lı yıllar döneminden kalma eserlerin örnekleri olarak Hong Kong, New York, Münih, Londra ve Oxford’daki galerilerde sergilendi. Ancak ortaya çıktı, yapıtlar Hirst’ün ekibi tarafından 2017 yılında Dudbridge, Gloucestershire’daki bir atölyede yapıldı. Sanat eserleri ilk olarak aynı yıl Gagosian’ın Hong Kong sanat galerisinde yer aldı. Hatta sanatçının “1990’ların başlarından ortalarına kadar” eserlerinin yer aldığı bir sergi olarak ilan edildi.Sanat eserlerine verilen tarihlerin, tamamlandıkları yılı ifade ettiğini biliyoruz.Ancak Hirst’ün şirketi Science Ltd, Guardian’ın sorularına yanıt olarak, sanatçının formaldehit çalışmalarına atadığı tarihin, bunların yapıldığı tarihi temsil etmediğini açıklamış.“Formaldehit çalışmaları kavramsal sanat eserleridir ve Damien Hirst’ün bunlara atadığı tarih, eserin konsept tarihidir. Yıllardır kavramsal sanatta neyin önemli olduğu sorulduğunda netti; nesnenin fiziksel yapımı ya da parçalarının yenilenmesi değil, daha ziyade sanat eserinin ardındaki niyet ve fikirdir.”Hirst’ün avukatları daha sonra başlıkta eserlerin ‘doğum tarihi’ni kullanmanın sanatçının formaldehit çalışmalarına yönelik “olağan yaklaşımı” olduğunu ancak bazen heykellerin yapıldığı tarihi kullandığını da açıklamış. Açıklama şöyle: “Sanat eserlerinin, özellikle de kavramsal sanat eserlerinin tarihlendirilmesi, herhangi bir endüstri standardı tarafından kontrol edilmemektedir. Sanatçılar, eserlerinin tarihlendirilmesinde tutarsız olma hakkına sahiptir ve çoğu zaman da öyledir.”Ancak bu yaklaşım elbette sanat dünyasındaki endüstri normlarıyla çelişiyor.Guardian da sanat piyasası da Damien Hirst ve ekibinin açıklamalarını çelişkili buluyor.Ama Damien Hirst tam da bu değil mi zaten?Her zaman tartışmalı bir isim ve her zaman gündemde.
Uzun zamandır da sanat eseri ve para arasındaki ilişkiyi sorguluyor.
Çok sayıda eserini tanıdıklarına hediye verdiğini ama umduğundan çok daha kısa sürede tanıdıklarının eserleri müzayedelerde satışa çıkardığını görüp şaşırdığını ve üzüldüğünü anlatıyor sık sık.
“Öyle çocuklarının ya da annelerinin kanser tedavisi için para gerektiği için falan değil, yeni bir çanta almak için eserlerimi satışa çıkarıyorlardı. Bu da sanat ve para arasındaki ilişkiyi uzun yıllar sorgulamama neden oldu” diyor Damien Hirst.
Bu arada hatırlatalım, kendisi İngiltere’nin en çok kazanan sanatçısı unvanını da taşıyor.
