DEĞERLİ okuyucularım, geçen yazımda milli geliri ifade etmek için kullanılan Gayrı Safi Milli Hasıla (GSMH) ve Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) rakamlarının tanımları ve hesaplanış biçimleri üzerinde durmuştum.
Bu gün de matematiksel olarak GSYİH rakamındaki TL bazında yüzde 13.8 reel küçülmenin neden dolarla bakıldığında yüzde 30 bir küçülmeye denk geldiğini irdeleyeceğim.
İlk önce şuna dikkatinizi çekmek istiyorum: Bizim iktidar politikacılarımız, ülkeye sıcak para girip de döviz kurları aşağıya doğru giderken milli gelir rakamlarını dolarla ifade etmeyi pek severler! Neden? Çünkü milli gelir doğal olarak önce Türk Lirası bazında hesaplanır. Daha sonra dolar kuruna bölünerek dolara çevrilir. Bunun tabii sonucu olarak da enflasyonun yüzde 10’un üzerinde seyrettiği bir ülkede üretim ve istihdam hiç artmasa dahi milli gelir TL bazında yüzde 10 artmış gibi gözükür. Bir de bu artışı düşen bir dolar kuruna bölerseniz (örneğin 1.40’tan 1.15’e düşen bir kura bölerseniz) milli gelir gerçekte hiç artmamışken dolarla ifade edildiğinde ciddi boyutta artmış görünür.
Gelin, matematiğini yapalım! Milli gelir 100 lira olsa. Bunu önce 1.40’a bölelim, dolar bazında milli gelir 71.43 $ çıkar. 100 liralık gelir hiçbir üretim artışı olmadan sadece enflasyonla 110’a liraya çıksa, kur da 1.15’e düşse, 110’u 1.15 bölerseniz milli gelir 71.43 dolardan, 95.65 dolara büyümüş gibi gözükür. İşte bu 95.65 $, bir önceki yılın geliri olan 71.43 $’dan yüzde 34 daha büyüktür! Reel gelir aynı kalmışken, yani TL bazında reel büyüme “sıfır” iken, dolarla ifade edilen büyüme yüzde 34 gibi gözükür! Politikacılar da bundan kendilerine pay çıkarırlar.
İşte ülkemizde 2001 krizinden sonra yaşanan gerçek buydu. Enflasyona rağmen ülkeye giren sıcak para dolar kurunu düşürüyordu. Biz de milli gelirimiz kişi başına 5.000 dolardan, 10.000 dolara çıktı zannedip seviniyorduk! Ya da politikacılar böyle sevinmemizi istiyorlardı!
Ancak!... Bu gün dolar kuru 1.50 liranın üstüne çıktı. Devletin istatistik kurumu milli gelirin reel olarak yüzde 13.8 azaldığını söylüyor. Aynı kurum milli gelir dolarla hesaplandığında yüzde 30 azaldı diyor!
Toplam milli gelir dolar bazında yüzde 30 geriledi ise bir yılda nüfus da hiç olmazsa yüzde 1.5-2.0 artmış ise kişi başına gelir yüzde 30’dan da fazla küçülmüştür. Bırakın 10 bin doları, 7 bin doların da altına düşmüş demektir! Kur düşüp de milli gelir kâğıt üstünde 10 bin dolara çıkınca tüm politikacılar, “Milli geliri 10 bin dolara çıkarttık!” diye nutuklar atarlar. Şimdi biri çıkıp da, “Milli geliri 7 bin doların altına indirdik!” der mi?
Üniversitedeki istatistik profesörümüz, nur içinde yatsın, “Yalan var, kuyruklu yalan var, bir de istatistik var!” derdi. Söylediği bu olsa gerek değerli okurlarım!
