28.11.2024 - 12:36 | Son Güncellenme:
Nadir bulunan deli bal, dünyada sadece 2 yerde bulunuyor. Ayıları ve askerleri devirecek kadar güçlü olan balın faydaları ise saymakla bitmiyor.
Üzerinde arıcılık kıyafeti olan, ancak elleri açıkta duran Hasan Kutluata, çam dolu arı tütsüleme makinesinin körüğüne basarak duman çıkarıyor. Dumanın amacı, arıların tehlikeyi hissettiklerinde salgıladıkları ve diğer arıları saldırmaya teşvik eden feromonu maskelemek. Türkiye'nin Karadeniz bölgesi, dünyada bu balı üreten yalnızca 2 yerden biri. Diğeri ise Nepal'in Hindukuş Himalaya sıradağları.
Nektar, grayanotoksin adı verilen ve doğal olarak oluşan bir toksin içeriyor. Balın içine giren miktar mevsime ve arıların ziyafet çektiği çiçeklere göre değişiyor. Ancak bir kavanoz yemek hastanelik edebiliyor. Deli bal binlerce yıldır halk ilacı olarak kullanılmış bir ürün. Günümüzde bu potansiyel olarak tehlikeli lezzet, yüksek fiyattan satılıyor.
Deli bal için ‘orduları deviren bir yiyecek’ diye bahsediliyor. MÖ 4. yüzyılda, Yunan askeri lideri Xenophon, Karadeniz kıyısındaki Trabzon yakınlarında seyahat eden ve bu tatlı yemeğe aşırı düşkün olan askerler hakkında şunları yazıyor: "Hiçbiri ayağa kalkamadı, az yiyenler aşırı sarhoş gibiydiler, çok yiyenler ise deli gibi görünüyorlardı, hatta bazı durumlarda ölmek üzere olan adamlar gibi. Böylece ordu yenilmiş ve büyük bir umutsuzluk hâkim olmuş gibi orada yatıyorlardı."
Bala gelen ayılarla ilgili kayıtlara geçenler ise pek farklı değildi. Bal üreticisi Hasan Kutluata da tehlikelerin içgüdüsel olarak farkında. Bir saldırıdan yaklaşık 20 yıl sonra, kovanlarını yağmalayan ve uyuşukluğa giren bir ayıyla mücadelesi nedeniyle, elinde ve bacağında hala yara izleri bulunuyor. Uyuyan bir ayı, Kutluata ve arkadaşları yaklaştığında uyanmış ve ardından yaşanan kovalamaca ve mücadele Kutluata'nın bir haftadan uzun bir süre yoğun bakımda kalmasına neden olmuştu.
Kutluata ise “Ayılardan korksak da korkmasak da bu işi yapmak zorundayız. Arıcılığa devam edeceğiz. Neredeyse her gün ayılarla karşılaşıyoruz. Ne zaman dağa çıksak bir ayıyla karşılaşıyoruz" diyor.
Deli bal birçok ülkede yasal. Ancak ABD Gıda ve İlaç Dairesi tüketilmesini önermiyor. FDA sözcüsü yaptığı açıklamada, "Bu toksinin yüksek miktarda bulunduğu balı yemek, mide bulantısı, kusma veya baş dönmesi gibi semptomlarla birlikte 'deli bal' zehirlenmesine yol açabiliyor. Bu tür zehirlenmeler nadirdir" diyor.