Türkiye karşıtı Menendez zaman kaybetmedi, ağzındaki baklayı çıkardı
31.05.2023 - 08:52 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr BBC Türkçe
Amerika'nın Sesi
Erdoğan'a tebrik telefonu açan Biden ve yönetimi Türkiye ile yeni sayfa mesajı verdi, Yunanistan taraftarı Bob Menendez ise F-16 satışına onay için Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı hedef aldı.
Türkiye'deki seçimleri dikkatle takip eden ABD, sonucun belli olmasıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı hızla tebrik eden ülkeler arasındaydı. Kutlama mesajını Başkan Joe Biden ile Erdoğan arasındaki telefon görüşmesi izledi. Ankara ve Washington'dan yapılan açıklamalarda liderlerin ana gündeminde Temmuz ayındaki NATO Zirvesi olduğu kaydedildi, F-16 satışının da konuşulduğu haberlere yansıdı.
Türkiye dünyanın en büyük savunma ittifakı NATO'daki önemli müttefiki ABD'den 40 adet yeni F-16 savaş uçağı ve 80 adet Viper modernizasyon kiti satın almak istiyor. Ocak 2021'de resmen başkanlık koltuğuna oturan Joe Biden ve yönetimi, Haziran 2022'deki tarihi NATO zirvesinden bu yana Türkiye'ye F-16 satışına birçok kez yeşil ışık yaktı.
Türkiye'nin NATO'daki bir başka müttefiki Yunanistan ise, Ankara'nın S-400'ler nedeniyle çıkarıldığı F-35 jetlerinden satın almak için ABD'ye başvurdu.
Washington'da Türkiye karşıtı çıkışlarıyla bilinen ve daha önce birçok kez F-16 satışına imza atmayacağını ilan eden Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Bob Menendez, seçimin ardından ABD ve Türkiye arasında açılması beklenen yeni sayfaya karşı harekete geçti.
Yunanistan taraftarlığıyla tanınan Bob Menendez, Biden yönetimine rağmen 20 milyar dolarlık F-16 anlaşmasına muhalefet şerhini kaldırmak için Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı hedef aldı. Erdoğan'ın NATO müttefiklerine ve komşularına karşı 'daha az kavgacı' bir tutum sergilemesi gerektiğini ileri süren ABD'li Senatör Menendez, Türk liderin geçmişteki tutumunu koruması halinde kendisinin de anlaşmaya karşı çıkmaya devam edeceğini söyledi:
"Şimdi önemli olan, Erdoğan'ın ülkesi ile geleceğe nasıl ilerlemek istediğidir. Eğer bugüne kadar olduğu yerden başka bir yön seçmek istiyorsa, bunu görmeyi dört gözle bekliyorum."
Biden yönetiminin arkasında durduğu F-16 satışının tamamlanması için Kongre'nin onayı gerekiyor.
TÜRKİYE'NİN YANITI DÖRT GÖZLE BEKLENİYOR
ABD ve NATO'daki diğer ülkeler, Türkiye'nin ittifaka katılmak için bekleyen İsveç'e vereceği muhtemel bir 'evet' yanıtını dört gözle bekliyor. Erdoğan'ın seçim zaferini tebrik eden ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Ankara'nın İsveç'e yakacağı yeşil ışık için zamanın geldiğini belirtti.
Stockholm'de İsveç Başbakanı Ulf Kristersson'la görüşen ABD'nin bir numaralı diplomatı Blinken, "ABD açısından İsveç'in katılımını tamamlama zamanı gelmiştir. Önümüzeki haftalarda bu sürecin tamamlanmasını sabırsızlıkla bekliyoruz. Bunun olabileceği ve olması gerektiğine ilişkin hiçbir şüphemiz yok" dedi.
'F-16'LAR İÇİN ÖNKOŞUL DEĞİL'
Türkiye’nin bir NATO üyesi olarak süreçte meşru kaygılarını gündeme getirdiğinin altını çizen Antony Blinken, yanı sıra Ankara'ya en kısa sürede Stockholm'ün başvurusuna onay vermeye çağırdı.
ABD Dışişleri Bakanı'nın Stockholm'de verdiği mesajlar arasında en fazla öne çıkan kısım, İsveç'in üyeliği ve Türkiye’ye F-16 satışının birbirinden farklı konular olduğunu vurgulamasıydı.
"Türkiye’nin NATO’nun kritik bir üyesi olarak ittifakın en yüksek standartlarında faal olmasını ve tüm müttefiklerle birlikte uyumlu çalışabilmesini sağlamak amacıyla, F-16’lara ve güncellenmiş versiyonlarına sahip olmasının önemli olduğunu düşünüyoruz. Bu ABD’nin de çıkarına ve o nedenle değerlendirmeye sunduk" diyen Antony Blinken, Biden yönetimi F-16 satışı ve İsveç’in NATO üyeliğinin onaylanması arasında doğrudan bir ilişki kurmasa da bazı Kongre üyelerinin bu bağlantıyı kurduğunu belirtti:
"Kongre hükümetin tamamen eşit ve bağımsız bir organı. Bu gibi kararlarda onların görüşü ve oyları elbette çok önemli. Bizim bakış açımıza göre, her ikisi de mümkün olan en kısa sürede ilerlemeli."
'İSVEÇ SADECE DENKLEMDEKİ BİR PARÇA'
2020 yazında patlak veren Doğu Akdeniz krizinde Yunanistan'a açık destek veren Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Bob Menendez ise, "İsveç sadece denklemdeki bir parça" diyor. Menendez, bazı senatörler için masada yalnızca İsveç meselesinin olabileceğini belirterek "Ancak benim için öyle değil" ifadesini kullandı.
Demokrat Parti'li Senatör Menendez, Türkiye’ye F-16 satışının gerçekleşmesi için İsveç’in NATO üyeliğinin onaylanmasının dışında, Yunanistan’la gerilimin azaltılması, Türkiye’nin Ermenistan’la Azerbaycan arasındaki savaşta Bakü'ye desteğini durdurması gibi şartlar öne sürüyor.
'İKNA EDİLEBİLİR Mİ?'
Amerika'nın Sesi, "Menendez F-16 konusunda ikna edilebilir mi?" sorusunu soruyor. Yayın organına konuşan Türkiye uzmanı Alan Makovksy, "Menendez güçlü bir lider. Ancak Biden Menendez’e, ‘İsveç’i NATO’ya alma fırsatımız var ve alamazsak NATO’nun birliği konusunda Rusya’ya kötü bir mesaj vermiş oluruz’ diyebilir. ‘Depremden bu yana Yunanistan’la da ilişkiler sakin ve Ege’de hava sahasında ihlal haberleri gelmedi. Biz de daha iyi bir başlangıç yapmak istiyoruz’ diyebilir" sözleriyle Biden yönetiminin Menendez’i ikna etme ihtimaline dikkat çekti.
Kongrenin alt kanadı Temsilciler Meclisi Dış İşleri Komisyonu’nun Cumhuriyetçi Başkanı Michael McCaul, daha önce Menendez'le birlikte F-16 satışına karşı çıkmış bir isim. Geçen hafta Politico’ya konuşan McCaul, seçimi Erdoğan’ın kazanması halinde de Türkiye’ye F-16 satışına genel olarak açık olduğunun mesajını verdi, İsveç'in NATO'ya girişini öne çıkardı.
ALTI HAFTA KALDI
Litvanya’da yapılacak NATO Zirvesi’ne altı haftalık bir zaman kaldı. Finlandiya ile birlikte ittifaka üyelik başvurusu yapan İsveç, terör örgütlerine verdiği destek nedeniyle Türkiye tarafından veto edildi. Stockholm yönetimi yeni terörle mücadele yasası çıkardı ve söz konusu düzenleme yarından itibaren (1 Haziran) yürürlüğe giriyor.
NATO ülkelerinin dışişleri bakanları ise Norveç'in başkenti Oslo'da aynı gün toplanıyor. Zirveden önce gazetecilere açıklama yapan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, İsveç'in Temmuz'daki zirveye kadar ittifaka üye olmasının mümkün olduğunu söyledi.
ANKARA'NIN STRATEJİSİ
Yunan medyası, henüz Bob Menendez'in Türkiye çıkışını görmüş değil. Ancak CNN Yunanistan'da, 'ABD-Türkiye F-16 anlaşması: Ankara'nın Kongre'ye karşı stratejisi' başlıklı bir haber yayımladı.
Habere göre, Biden ve Erdoğan'ın telefon görüşmesinde dört yıllık ambargonun kaldırılmasına yol açabilecek bir 'müzakerenin' temelleri atıldı:
"Erdoğan, ustaca bir tavırla tartışmayı kendi ilgi alanına taşımayı başardı ve artık inisiyatifi elinde tutuyor. İsveç'in ittifaka girişinde kilit rol sahibi olması, ona birçok fayda sağladı."
