Büyük spekülatörler küçük isyankârlar!

Dünya tarihinin en büyük borsa spekülatörü Jesse Livermore (1877), bundan 100 yıl önce kurduğu havuz sistemiyle manipülasyon tarihine adını altın harflerle yazdırdı. Ünlü borsacı Amerikan borsasında yaptığı hisse operasyonlarıyla o dönem 100 milyonlarca dolara (Şimdinin 3-5 milyar doları) hükmediyordu.

Kendisi, büyük hissedarlar ve havuz operasyonlarında rol alan birçoğu şirket yöneticisi olan seçilmiş azınlık mutlu bir hayat yaşarken; yükselen fiyatların şehvetine katılan, düşüş döneminde parası pul olan binlerce küçük yatırımcı mutsuz bir hayata sürüklendi.

Küçük yatırımcılara ne oldu pek bilinmez ama filmin sonu geldiğinde, ünlü spekülatör Livermore, 1940 yılında beş parasız olarak intihar ederek hayatına son verdi.

Ve GameStop hadisesi

Livermore’u hatırlamamızın sebebi “GameStop”.

Bu hafta ekonomi gündemini Amerika’daki GameStop hadisesi hayli meşgul etti. Beraberinde getirdiği tartışmalardan anlaşılıyor ki, bir süre daha gündemden düşmeyecek.

Dikkat çeken gelişme, yeni yıla 18 dolar fiyattan giren hissenin, bir anda 350 dolara tırmanması yani piyasa değerinin 22.5 milyar dolara gelmesi idi.

Dilerseniz önce olayın özünü anlayalım;

Dijital dünyada esen güçlü fırtına video oyunlarında perakende pazarını alt üst etti.  5.500 mağazası olmasına karşın her geçen gün kan kaybeden GameStop’ın kalan son damla kanını emmek isteyen Wall Street’in kurtları (hedge fonlar, spekülatörler); şirket değerinin sıfırlanacağına oynayarak oldukça yüklü açığa satış işlemlerine imza attılar.

Bir şirketin batacak olması; binlerce çalışanın işinden olması umurlarında bile değildi.

Tek amaç vardı; olmayan paralarıyla daha fazla para kazanmak!..

Devlerin oyun planı tıkır tıkır işlerken; bir anda olanlar oldu.

Reddit platformunun yeni nesil borsa yatırımcıları GameStop operasyonunun kodlarını çözdü.

Planlar yapıldı, organize bir şekilde hisseleri toplayarak fiyatı hızla 300 doların üzerine taşıdılar.

10, 20, 30 dolarlık fiyatlardan, hisse fiyatı sıfırlanacak diye açığa satış yapan dünya devi hedge fonlar, pozisyon kapatmak istediğinde hisse başına karşısında çıkan fiyat 300-350 dolarları bulmuştu.

Kısa sürede müthiş para kazanacaklarını planlayan bu büyük fonlar, bırakın kârı; milyonlarca dolar zararla, pozisyon kapatmak zorunda kaldılar. Bunun negatif etkisi tüm dünya borsalarına yayıldı.

Yeni nesil yatırımcıların bu hareketi ismini RobinHood’dan aldı ve “Küçük Yatırımcıların İsyanı” olarak tarihe geçti.

Şimdilik hikayemiz böyle.

Acaba bundan sonra ne olur, sadece GameStop’ta değil artık tüm dünya borsalarında bu yönlü hareketler görülür mü?

Yanıt şimdiden bilinmez ama şurası kesin ki; açığa satış olduğu sürece bu tip kaos senaryoları hep gündemde yer bulacak.

Borsanın manipülasyonlara bu kadar açık olması, var olmayan değerler üzerinden fiyatların yükselip düşmesi tarihte hep bir tehdit olmuştu. Görünen o ki, bu tehdit hala devam ediyor.

Elinde viskisi, purosu

Livermore’a geri dönelim...

Hisse manipülasyonları konusunda bilinen en ünlü isim 21. yüzyılın ilk 20 yılında dünyanın en büyük borsacısı olarak kabul edilen Jesse Livermore idi.

Livermore ile ilgili çıkan “Bir Borsa Spekülatörünün Anıları” kitabı hala piyasalar için yazılmış en iyi başucu kitaplarından biri.

Kitapta Livermore’un hisse operasyonları şöyle anlatılıyor;

Yüksek bütçelere sahip hissedarlar ki bunlardan bazıları şirketlerin içindeki kişiler de olabilir; ellerindeki hisselerin büyük bölümünü halka satmak ister.

Bu hisseleri kendi aralarında alıp satarak, hissenin popüler ve yükselme trendinde olduğu algısını yaratarak oyuncuları sistemin içine çekerler.

Sonra da havuzdaki hisseleri ateşli bir şekilde piyasada kar peşinde koşan geniş kitlelere satmaya başlarlar.

Elbette ünlü Livermore’un varlığı, hevesli yatırımcıları daha da istekli hale getirir. Gazeteler ünlü borsacının yine yükselecek bir hisseye yatırım yaptığını ve fiyatların giderek daha da yükseleceğini yazar.

O anda herkes için pembe bir tablo...

Hisse fiyatları şişerken Livermore’un banka hesabı da iyice kabarır.

Ama yükseliş mevsimi uzun sürmez.

Düşüş zamanı geldiğinde hisse fiyatları hızla dip yapar.

Livermore; zirveden satıp bankaya aktardığı hesabına elinde viskisi ve purosuyla bakıp keyif sürerken; küçük yatırımcı şoka girer. 

Bütün bu yaşananlar Büyük Buhran’ın ardından gelen ve Livermore için çıkartılan hisse alım satım yasasından önceydi. Bu yasa 1934 yılında hazırlandı. Yasa hisselerin artacağı ya da düşeceği yolunda manipülasyon yapmayı yasaklıyordu. Kısacası hisse fiyatlarını şişirmek yasaklanmıştı. 

Fakat GameStop olayı bir kez daha gösterdi ki; spekülasyon ve balon fiyatlar finans piyasalarında gündemde kalmaya devam edecek.

Şimdi cevabı merak edilen soru şu;

Livermore gibi ceplerini doldurmaya alışmış açgözlü “büyük” spekülatörler mi, yoksa organize olmayı başararak dev oyuncuları alt etmeyi başaran “küçük” isyankarlar mı kazançlı çıkacak?

Gerçekten de siz kim kazansın isterdiniz?

(Son bir not: Siz siz olun, aman aralarına girmeyin.)

Ne kadar şirin bir operasyon!

Dünyanın %1’ini temsil eden süper zenginlerin fonlarına karşı başlatılan Küçük Yatırımcı İsyanı, adalet adına kulağa hoş gelen bir söylem. Pandemi döneminde evde kalan ve zamanının çoğunu bilgisayar başında geçiren gençler; ekranlarına ekledikleri Robinhood kutucuğuyla finansal sisteme iyiden iyiye alıştı.

GameStop hadisesi önlerine düştüğünde fırsat ellerine geçmişti. Amerikan hükümetinden pandemi dolayısıyla gelen 1.000-1.400 dolarlık çek kuponları onların bir anda birleşmelerine ve büyük güç olmalarına neden oldu.

Bütün çekler toplandığında hisse fiyatı bir anda zirvelere çıkı ve orada tutunmayı başardı.

***
Şimdilik küçük yatırımcılar bu savaşı kazanmış görünüyor... Ancak; yakın geçmişte 8 dolar fiyattan 86 milyon dolarlık hisse alıp; son kapanış fiyatına göre bu değeri 2.9 milyar dolara çıkaran aktivist yatırımcı Ryan Cohen gibi isimler düşünüldüğünde; bu operasyonun şifrelerini çözmenin çok da kolay olmadığı anlaşılıyor.

Kimsenin bilmediği bir fırsatı satıyorlar!

Finansal balon, bir şeyin algısal değerinin gerçek değerini çok aşmasıdır. İnsanlar aslında bir şeyin gerçekten değerli olduğunu düşündüklerinden değil, yeteri kadar insan o şeyin bir değeri olduğunu düşündüğünde para kazandıracağı için yatırım yaparlar. Tabi ki sonunda gerçekler insanı çarpar ve pek çok kişi bir sürü para kaybeder.

***
1720’de Londra’da Güney Denizi’ne yatırım yapma manisi yaşanmış, bir grup yatırımcı “kimsenin ne olduğunu bilmediği bir fırsatı” taahhüt eden firmanın hisselerini satmayı başarmıştı. (Tom Phillips’in İnsanlar: Her Şeyin İçine Nasıl S*çtığımızın Kısa Tarihi adlı kitabından bir not)