Bir bebeğin 80 yılını kurtarmak: 'Ten Tene Temas' devrede
Antalya’da bu yıl 32’ncisi düzenlenen Ulusal Neonatoloji Kongresi, sadece tıp dünyasının değil, hepimizin kalbine dokunan bir noktaya ışık tuttu: “Ten Tene Temas Projesi.” Türk Neonatoloji Derneği’nin öncülüğünde başlatılan bu girişim, aslında bize basit bir gerçeği yeniden hatırlatıyor: Bazen yaşam, sadece tek dokunuşla değişebilir.
Her yıl Türkiye’de dünyaya gelen bebeklerin yaklaşık yüzde 10’u prematüre. 500-600 gramlık minicik bedenleriyle hayata tutunmaya çalışan bu bebekler, çoğu zaman daha gözlerini bile açamadan buz gibi soğuk yoğun bakım ünitesine alınıyor. Anne ise doğumun ardından kucağında bir bebek yerine koca bir boşlukla baş başa kalıyor.
TEMAS EDERSE MÜCADELE EDİYOR
İşte tam da bu noktada, bilim 'ten tene temas'la sahaya iniyor. 'Kanguru bakımı' olarak da bilinen bu yöntem, bebeklerin çıplak tenle annelerinin ya da babalarının göğsüne yerleştirilmesi esasına dayanıyor. Araştırmalar bu yöntemin enfeksiyonları azalttığını, beyin gelişimini desteklediğini, hatta emzirmeyi kolaylaştırdığını söylüyor. Ancak en önemlisi, bu temas bağ kuruyor. Bir hayat bağı.
Dernek Başkanı Prof. Dr. Esin Koç’un şu sözleri ise konunun önemini kavrayabilmek adına çok değerli: “Çalışmalar gösteriyor ki bu bebekler anneyle temas ederlerse pek çok sağlık sorunuyla baş etme gücüne sahip oluyor.” Ve ekliyor: “Sürecin sorunsuz işlemesi için eğitim şart.”
Sağlık durumu el vermeyen annelerin yerini ten tene temasta babalar da alabiliyor. Hatta kimi ülkelerde kardeşler bile bu temasın parçası oluyor. Çünkü temas sadece tedavi değil, hem bebek hem de aile için bir çeşit terapi.
AĞLAYAN, NÖBET GEÇİREN MAKETLERLE EĞİTİM
Bu noktada pilot uygulamalar büyük misyona sahip. 8 şehirdeki üniversite ve eğitim araştırma hastanelerinde hem sağlık personeli hem de aileler eğitiliyor. Öyle ki sağlık personelinin eğitimlerinde kullanılan bebek maketleri ağlıyor, nöbet geçiriyor, hatta yanlış müdahalelerde kötüleşiyor. Bu uygulamalar sayesinde bilgi ile empati profesyonellikle buluşuyor.
'ANNE SÜTÜNDEN SONRA EN DEĞERLİSİ AŞI'
Ancak bu umut verici tabloya gölge düşüren bir başka konu var: Aşı karşıtlığı. Özellikle 28. haftadan önce doğan bebeklerde ciddi nörogelişimsel riskler bulunuyor. O nedenle prematüre bebeklerin uygun zamanda aşılanması da kritik önemde. Prof. Dr. Koç’un sözleri ne denli büyük bir tehlikenin eşiğinde olduğumuzu vurgular nitelikte: “Bu bizim kanayan yaramız. Oysa anne sütünden sonra dünyadaki en değerli şey aşı. Bazı aileler gelip ‘Ben çocuğuma hiç aşı yaptırmadım, bir şey de olmadı’ diyor. Oysa diğer çocuklar aşılandığı için sizin çocuğunuza bir şey olmadı. Aşılama oranı düşerse, hepimiz için felaket olur.”
BİR BEBEĞİN 80 YILINI KURTARMAK
Prof. Dr. Esin Koç'a göre hiçbir annenin zamanında doğum yapma garantisi yok. Bu nedenle öncesinde ve sonrası için planlamanın hem anne hem de kadın doğum uzmanları tarafından iyi yapılması gerekiyor. Ancak bu şekilde prematüre doğum sonrası gelişebilecek komplikasyonlar kontrol altına alınabilir. Doğum salonunda ya da yeni doğan yoğun bakım ünitesinde atılacak her doğru adım ise bir bebeğin 80 yılını kurtarıyor.
TÜRK HEKİMLER GELİŞTİRDİ, DÜNYA KULLANIYOR
Son olarak Türk Neonatoloji Derneği’nin geliştirdiği 'TND-Mobil' uygulamasından bahsetmek gerek. Bu uygulama, doktorlara ve hemşirelere bebek bakımı konusunda adım adım rehberlik ediyor. Hem Türkçe hem de İngilizce dillerinde dünyada 15 milyon kişinin uygulamayı kullandığını paylaşan Koç, "Hangi bebeğe ne tedavi yapılacağını aşama aşama doktorlara, hemşirelere gösteriyor. Örneğin ağızdan beslenemeyen çok küçük prematüre bebekler için özel bir karışım hazırlar ve damar yoluyla veririz. Eğer bu mamanın dozunu iyi ayarlamazsanız kalsiyum ve fosfor çöküyor. İşte mobil uygulama sayesinde bunu yanlış yapamıyorsunuz. Eğer dozu yanlış yazarsanız uygulama sizin bir sonraki aşamaya geçmenize izin vermiyor. Prematüre bebek bakımı için rehber niteliğinde" diyor. Yani teknolojinin en faydalı hali, bebeğin hayatını korumak için devreye giriyor.