Ortaklık şekline göre karşılıksız çek
Karşılıksız çek keşide edenlere, önce adli para cezası, ödenmemesi halinde hapis cezasının verilmesi dışında, Çek Kanunu’nun 5’inci maddesine göre çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı da getirilir.
Bir kişi eğer şahıs firması ise hukuken firmasını işletmeye devam etmesinde bir engel yok. Firmasının başında yine kendisi durabilir, mal alıp, satabilir. Yani şahıs firması olanlara çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı getirilmesi, onların borçlarını ödemek için ticari faaliyetlerine bizzat devam etmelerine engel teşkil etmiyor.
Ama iş, şahıs firması değil de şirket olarak ticari faaliyette bulunanlara gelince, durum tamamen değişiyor.
Şöyle ki, eğer yazdığı çeki karşılıksız çıkan bir şirket ise, örneğin bir anonim veya limited şirket ise, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı hem şirketin tüzel kişiliğine hem de bu tüzel kişinin mali işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişilerin hepsi hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı veriliyor.
Çek Kanunu’nun 5’inci maddesi, hakkında çek düzenleme ve hesabı açma yasağı verilen anonim şirket yönetim kurulu üyelerinin ve limited şirket müdürlerinin, görev süreleri bittikten sonra, yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev almalarını da yasaklıyor.
Tek kişilik AŞ
Bilindiği gibi, artık tek kişilik anonim veya limited şirket kurulabiliyor. Eğer şahıs firması yerine tek kişilik anonim veya limited şirket olarak ticari faaliyette bulunuyorsanız, karşılıksız çekin hukuki sonucu olarak farklı yaptırıma tabisiniz demektir.
Şahıs firması değilseniz, tek kişilik anonim şirketinizin tek yönetim kurulu üyesi veya tek ortaklı limited şirketinizin tek müdürü iseniz, alacağınız bir çek yasağı kararı, siz şirketinizin başından uzaklaştıracaktır.
Tek kişilik şirketiniz adına kestiğiniz çek karşılık çıkarsa, alacağınız çek yasağı sebebiyle, artık kendi şirketinizin yönetim organına seçilemezsiniz. Bu durumda şirketinizin başına başka birisini getirmeniz gerekecek.
Yönetici olamaz
Demem odur ki, otel işleten bir şahıs firmasıysanız ve çekiniz karşılıksız çıkarsa, otelinizi yine bizzat işletmeye devam edebilirsiniz, sadece çek keşide edemez, çek hesabı açtırmazsınız.
Ama şahıs firmanızı kendinize hiç ortak almadan anonim veya limited şirkete dönüştürseniz, herhangi bir çekiniz karşılıksız çıktığında, alacağınız bir çek yasağı durumunda ne kendi şirketinizi ne de bir başka sermaye şirketini yönetemez, yönetim organlarına üye olamazsınız.
Böyle olunca da, komşu oteli işleten şahıs firması sahibi otelinin başında durmaya devam edebilir, tek ortaklı anonim veya limted şirket sahibi olarak otel işleten “siz”, şirketinizin ve otelin yönetimini bir başkasına devretmek zorunda kalırsınız. Hakkında karşılıksız çekten dolayı yasak konulanların, yasaklılıkları süresince tek veya çok ortaklı hiçbir sermaye şirketine yönetici olmayacağını da belirteyim.
Çek alacaklısının mağduriyeti
Bugüne kadar karşılıksız çek mağdurlarının sorunlarını yazdım, çözüm önerileri sundum.
Özellikle vurguladığım husus, karşılıksız çekin asıl mağdurunun alacaklı olduğudur. Hapis cezası tehdidi ile karşılaşınca, bu sefer, karşılıksız çekin asıl mağduru, keşidecisi oluyor.
Çek alacaklısı Vural T. adlı bir okuyucumun bütün çek alacaklısı mağdurları adına sesinin duyulması için mektubunu özet olarak yayınlıyorum:
“Sayın hocam tüm yazılarını takip edip okuyorum, sağ olun, hep çekleri verenlerin mağduriyetleri konuşuluyor. Ben ise çek alıp da mağdur olanlardanım. Bana parayı ödememek için her şeyi yaptı. Üstündeki malları kaçırdı. Dürüst insanlara lafım yok, ama çoğu benim anlattığım şekilde, hak yeme peşindeler. Ben bu şahsı mahkemeye verdim. Mahkeme borcu tam 2 ay arayla 15 takside böldü, 1 yıl sonra ödemek şartıyla. Sadece hapis cezasından korktuğu için beni arayıp, davayı geri çek diyor. Hapis cezası kalktığında asla ödeme yapmaz.
Yani hocam, bu insanlar çekleri verirken bunları bilerek verdiler. Lütfen hocam biraz da bizi düşünün, evim kira, işyerim kira, bu şahısların çoğu aynı hayatlarına devam ediyorlar, altlarında son model arabalar. Dürüstleri yok demiyorum hocam, ama lütfen bizi de düşünün, adam bana borcunu ödememek için her türlü filmi çeviriyor.”
Alacağını alamadığı için kimin canı yanmaz ki? Hele alacağını alamadığı için kendi borçlarını ödeyemeyenler!
Ama benim dediğim, borcunu ödememek için hileye kaçan borçluları kapsamıyor. Onların ki zaten ayrı bir suç. Benim kastettiğim, iyi niyetli, borcunu ödemek için çalışıp çabalayan, zamanında binlerce kişi istihdam etmiş, milyonlar tutarında binlerce çek ödemiş, gerçek mağdurlar. Onların çekleri karşılıksız çıktı diye hapse girmeleri anayasaya aykırı değil mi?
