Medya yok olurken Milliyet
- Teknolojinin medyayı değiştirmesi kaçınılmaz bir gerçekti ama bugün tüm dünyada medyayı yok olma noktasına getiren şey, algoritmalar, özel kodlar ve kayıt altına alınan konuşmalarla kişiselleştirilmiş sosyal medya reklam düzeni. Apple, 3 Ocak 2025 tarihinde sanal asistan Siri’nin konuşmaları gizlice kaydettiği gerekçesiyle açılan ve 5 yıldır devam eden davada uzlaşma yoluna gitti ve 95 milyon dolar tazminat ödemeyi kabul etti. Arkadaşımızla telefonda konuştuğumuz tatil beldesinin, bir elektronik postada söz ettiğimiz araba markasının reklam olarak karşımıza çıkması durduk yere, ilahi bir güçle olmuyor. İspanya’dan Almanya’ya, ABD’den Yeni Zelanda’ya kadar medya kuruluşları bu piyasaları domine eden sisteme karşı davalar açıyorlar. Türkiye’de o yasal zemin hâlâ kurulamadı maalesef. Ülkelerin medya kuruluşları yok olduğunda gelecekte tek bir dünya devleti kurulması da dahil filmlerde gördüğümüz senaryolar gerçeğe dönebilir olacak.
- Sosyal medya şirketleri tarafından hükmedilen medya dünyasının ne kadar sakıncalı olduğunu anlatmak için Gazze müthiş bir örnek. Gazze’de yaşanan katliama sosyal medya kullanıcıları kayıtsız kalmadı. Harabe haline dönmüş şehir, vurulan hastaneler, öldürülen bebekler, açlığa mahkum edilen yüzbinlerce insana dair milyonlarca paylaşım yapıldı. Biz bu paylaşımlarla vicdanımızı rahatlatırken, Facebook, Instagram, Whatsapp gibi devlerin çatı şirketi META, yazdığı özel bir kodla, sadece Hamas değil, tüm Filistin medyasının gösterimini azaltırken, İsrail medyasının gösterimini yüzde 100 arttırdı. Bu gerçeği BBC ortaya çıkardı. META o kadar rahat ki, bu süreçte Malezya Başbakanı’nı dahi sansürledi. Sadece Gazze değil başka bir örnek vereyim: Kara Kuvvetleri Komutanı Selçuk Bayraktaroğlu Paşa’yla beraber Irak’ın kuzeyindeki en ileri üs bölgelerimizden biri olan Zilok Üs Bölgesi’ne gitmiştim. Oradan paylaştığım, içinde çatışma, şiddet olmayan fotoğrafları da sorunlu buldu Instagram hazretleri. İnat ede ede, itiraz ede ede, topluluk kuralları sansürlerini kaldırttım. Sosyal medyanın egemen olduğu bir düzlemde ne Gazze’deki insanlık suçuna itiraz edebilirsiniz ne de terörle mücadele haberi verebilirsiniz.
- Bu işin bir de ekonomik boyutu var. Türkiye’den sosyal medya devlerine giden reklam-tanıtım bütçesi 5 milyar dolara yakın bir bütçe. Türkiye’nin 2023-2024 sezonu fındık ihracatı 2.349 milyar dolar. İncir, üzüm dahil, kuru meyve ihracatımız 1 milyar 853 milyon dolar.
Dünya birincisi olduğumuz 3 tarım ürününün toplam ihracat getirisi, sosyal medya devlerine giden bütçe kadar bir rakama ulaşmıyor.
- Konvansiyonel medyanın yok oluşa yaklaşmasına dair dünyada çok tartışma ve hukuki süreç işliyor ama Türkiye’de meslek örgütleri dahil bu tehlikenin farkında olan çok az kişi ve kurum var. Biz daha çok yerel tartışmalarla ilgileniyoruz.
Türkiye de geçen haftayı “Gazetecilik suç değildir” sloganıyla geçirdi. Bunun sebebi de Halk TV’de yayımlanan bilirkişi ses kaydıyla ilgili soruşturmada Genel Müdürü Suat Toktaş’ın tutuklanması oldu. Kanuna aykırı bir iş yapıldıysa gazeteciler de elbet yargılanabilir. Meseleye öfkeyle değil, aklıyla bakan hiç kimse yargılama kararına itiraz etmiyor. Ancak on yıllardır bu mesleğin içerisinde olan, geçmişte de yargılanmış, beraat etmiş bir gazeteci olan Suat Toktaş’ın, kaçma, saklanma, delilleri yok etme, değiştirme gerekçeleriyle tutuklanması vicdanlarımızı acıttı. Oysa yasalar, çeşitli adli kontrol imkânlarını sağlarken, tutuklamayı istisnai bir tedbir olarak tanımlıyor.
- Milliyet olarak bu süreçte en büyük çabamız özel haberlerle fark yaratmak. Tüm Türkiye’nin Milliyet’ten öğrendiği Meteor füzeleri alacağımız haberi bu hafta Yunanistan’da ana gündem maddesi haline geldi. Ankara büromuzdan Evrin Güvendik’in Türkiye’ye duyurduğu Ulaştırma Bakanlığı’nın sosyal medyada 16 yaş yasağını uygulamaya hazırlandığı haberi halen konuşuluyor. Eğitim Servisi Müdür Yardımcımız Ozan Kadüker ve muhabirimiz Çiğdem Yılmaz yaptıkları özel haberlerle televizyonların en önemli haber kaynağı olmaya devam ediyorlar. Gazeteler için başlıklar önemlidir ya, Konya’da çöken binadan sonra attığımız manşet çok konuşuldu. Spor sayfalarımızda dün yer alan toplam 7 maç oynayıp on milyonlarca euro kazanan Brezilyalı futbolcu “Neymar Lüpen” başlığı da Milliyet farkını ortaya koydu.
- Daha çok özel haber, özenle yapılmış dosya haberler, iyi fotoğraf, iyi başlıklarla beraber Milliyet olarak işimizi yapmaya devam edeceğiz. Herkese iyi haftalar, iyi okumalar diliyorum...
