1915 yılının 18 Mart sabahı, yalnızca bir askeri cephede verilen topyekûn bir mücadelenin değil, aynı zamanda milletlerin stratejik iradelerinin, karar alma mekanizmalarının ve mühendislik kabiliyetlerinin sınandığı bir tarihsel dönemeçti. Çanakkale Zaferi'nin 110. yılını andığımız bu günlerde kamuoyunda bu zaferin yalnızca bireysel kahramanlık hikâyeleriyle temsil ediliyor olması, tarihsel gerçekliğin yeterince sorgulanmadığını gösteriyor.
Çanakkale Muharebeleri’nin seyrini belirleyen etkenler, sadece cephede gösterilen cesaretle sınırlı değildi. Zafere giden süreç, sistematik planlama, istihbarat değerlendirmesi, topografik analiz, deniz mayınlama stratejisi ve askeri taktikler gibi çok katmanlı faktörlerin etkileşimiyle şekillendi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Öğr. Gör. Dr. İsmail Sabah’ın da vurguladığı gibi, kahramanlık bu sürecin bir parçasıdır; fakat zaferin temel belirleyeni değil.
KOCA SEYİT GÖRÜNÜR BİR ÖRNEK
Toplumun zihninde sembolleşen Koca Seyit örneği, bu tartışmayı daha görünür kılar. Seyit Onbaşı 215 kiloluk top mermisini sırtlayarak bataryasına ulaştırmış ve doğrudan etki eden bir savunma faaliyetine katkıda bulunmuştu. Ancak tarihsel belgeler, benzer görevleri birçok askerin yerine getirdiğini ve Koca Seyit’in adının öne çıkmasının esas nedeninin dönemin basınında yayımlanan bir fotoğraf karesi olduğunu gösteriyor.
Bununla birlikte, 8 Mart 1915’te Nusrat Mayın Gemisi’nin Boğaz’ın Erenköy koyuna kıyıya paralel olarak döşediği 11. mayın hattı, 18 Mart’taki deniz savaşının seyrini kökten değiştirdi. İngiliz ve Fransız donanmalarının planladığı harekâtı kesintiye uğratan ve Bouvet, Irresistible ve Ocean gibi büyük zırhlıların batmasına neden olan bu hat, savaşın kaderini belirleyen en önemli etmenlerden biri. Bu kritik hamle, yalnızca askeri zekânın değil, aynı zamanda çevresel ve coğrafi bilgilerin stratejik kullanımı açısından da bir örnek teşkil ediyor.
Her yıl 18 Mart'ta gerçekleştirilen anma törenleri, millet hafızasının bir ifadesi olarak anlamlıdır. Dr. Sabah'ın dediği gibi tarihsel olayların sadece duygusal bir çerçevede değil, bilimsel bir bakışla da değerlendirilmesi gerekir. Çanakkale Zaferi, sadece metanetle değil, planlamayla; sadece fedakârlıkla değil, istihbaratla; sadece kahramanlıkla değil, taktiksel derinlikle kazanıldı.