Cem Kılıç

Çalışanların 7 günlük zaman diliminde kesintisiz 24 saat dinlenme hakkı var. Giderek yaygınlaşan kısmi süreli çalışanların hafta tatiline ilişkin ise açık düzenleme yok. Bu konuya yakından bakalım...

Kısmi süreli çalışma günümüzde giderek yaygınlaşıyor. Dünyada birçok ülke çalışma sürelerini düşürmeye yönelirken, bizde kısmi süreli çalışanın hafta tatili hakkı hâlâ net değil. 

İş Kanunu’nun hafta tatiline ilişkin düzenlemesinde, işçinin 63. maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışılmış olması kaydıyla, 7 günlük zaman dilimi içinde kesintisiz 24 saat dinlenme hakkının bulunduğu açıklanmıştır. Kanunda kısmi süreli çalışanların hafta tatiline hak kazanacaklarına ilişkin açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle hafta tatiline hak kazanıp kazanmayacakları bugüne kadar tartışma konusu olarak süregeldi. 

Bu doğrultuda kısmi süreli çalışanın, haftanın bütün çalışma günlerinde azar azar çalışması halinde

Uluslararası Çalışma Teşkilatı’nın (ILO) çok önem verdiği bir kavram var: “Düzgün İş” kavramı. Bu kavram en basit açıklamayla, çalışanların güvenceli, sosyal güvenlik imkânlarına sahip, yeterli ücret düzeyi ile istihdam edilmelerini ifade eder. ILO genel kurullarında bu kavram etrafında günümüzün endüstri ilişkileri sistemi kendisine sürekli olarak yeni hedefler belirler.

İşte bu bağlamda ülkemizde “Düzgün İş” kavramına ulaşabilmek adına yapılması gerekenler var. Çalışanların istihdam güvencesinin olduğu, sosyal güvenlik haklarının işletildiği, toplu sözleşme yapabilme yetkilerinin olduğu bir işyeri anlayışı “Düzgün İşlere” ulaşabilmek adına oldukça önemli.

Sosyal politika ve endüstri ilişkileri konusunda çalışan akademisyenlerin de son dönemde özellikle üzerinde durdukları önemli bir kavramdır “Düzgün İş” kavramı. Nitekim Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’de akademik yaşamı içerisinde bu konu

10’dan fazla çalışanı olan işverenler, firmalarında stajyer çalıştırmak zorunda. Bazı öğrenciler için staj zorunlu ancak pek çok öğrenci de iş başvurularında öne geçebilmek için staj yapmak istiyor.

Yaklaşan yaz dönemi öğrenciler açısından sadece tatil anlamına gelmiyor, çok sayıda öğrenci firmalara staj başvurusu yapmaya başladı. Pek çok ünversite öğrencisinin, iş tecrübesi kazanmak ve özgeçmişini güçlendirmek amacıyla firmalara staj başvurusunda bulunduğunu söylemek mümkün.

Öyle ki, Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi tarafından yürütülmekte olan staj seferberliği de gençlerin kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör firmalarıyla buluşmalarını sağlıyor. Yükseköğretim sistemi içinde bazı bölümlerde (eğitim fakülteleri, mühendislik bilimleri vb.) zorunlu stajlar söz konusuyken; bugün pek çok öğrenci ileride yapacağı iş başvurularında bir adım öne geçebilmek için kendi isteğiyle, yani zorunlu olmasa da staj

İşsizlik sigortasında maaş dışında en önemli yardım işsizlik maaşı alan kişi ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi...

İşsizlik maaşı işsizlik sigortasından sağlanan en önemli yardım. Ancak işsizlik sigortasında yalnızca işsizlik maaşı yok. Bunun dışında belki de en önemli yardım işsizlik maaşı alan kişi ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi. Bu sayede işsizler maaş aldıkları süre boyunca sağlık hizmetlerinden prim ödemeksizin yararlanabiliyorlar.

İşsizlik parası almaya başlayan kişinin genel sağlık sigortası primleri İŞKUR tarafından ödenir. Örneğin 10 ay boyunca işsizlik parası alan kişi 10 ay boyunca İŞKUR tarafından ödenen genel sağlık sigortası primleri sayesinde sağlık hizmeti alabilir. Diğer yandan işsizlik parası alan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler, yani eşi ve yaş sınırını geçmeyen çocukları bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. Dolayısıyla işsizlik parası alan kişinin bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanması için herhangi bir işlem

İşveren, işten çıkardığı çalışan iade davasını kazandığı halde onu işe yeniden başlatmayabilir. Bu durumda söz konusu kişi birtakım ödemeler almaya hak kazanır.

İş güvencesi sistemimiz mutlak bir işe iade öngörmüyor. İşveren işe başlatmak istemezse mahkemenin belirlediği tazminatı ve diğer ek hakları ödeyerek iş sözleşmesini yine de sonlandırabiliyor. Bu ödeme noktasına gelindiğinde ise her alacak ayrı bir değerlendirilmeye tabi tutuluyor. Birçok kez tekrar dava konusu olması nedeniyle kanunda iş güvencesi tazminatı ve boşta geçen süre ücretine ilişkin kural değiştirilse de hala alacaklar tekrar dava konusu olabiliyor.

Boşta geçen süre ücreti

İş Kanunu’nun 21. maddesinde yapılan değişiklik ile “Mahkeme veya özel hakem, ikinci fıkrada düzenlenen tazminat ile üçüncü fıkrada düzenlenen ücret ve diğer hakları, dava tarihindeki ücreti esas alarak parasal olarak belirler” hükmü getirildi. Yapılan değişiklik ile mahkemelere dava tarihindeki ücret üzerinden belirleme yapma zorunluluğu getirildi.

Boşta

OECD’nin yayımladığı “Ücretlerin Vergilendirilmesi - 2023” raporuna göre; dünya genelinde, enflasyonun reel ücretleri düşürmesi ve işgücü vergilerini artırması, çalışanlar için çifte darbeye yol açtı.

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı (OECD) tarafından her yıl düzenli olarak yayınlanan raporlardan birisi de “Ücretlerin Vergilendirilmesi”. 2023 yılı raporu, bu hafta yayınlandı. Raporda, enflasyonun reel ücretleri düşürmesi ve işgücü vergilerini artırması nedeniyle işçiler için çifte darbe yarattığı üzerinde duruluyor. İşgücü geliri üzerindeki efektif vergi oranları 2022 yılında OECD genelinde artarken, yüksek enflasyon reel ücretlerin düşmesine neden olmuş.

Vergi yükü arttı

Ücretlerin Vergilendirilmesi 2023, OECD genelinde işgücü maliyetleri ile genel vergi ve sosyal yardım durumunun ülkeler arası karşılaştırılmasına olanak sağlıyor. Çalışanlar tarafından ödenen gelir vergisini, çalışan aileler tarafından alınan nakit yardımları ve ilgili

İsteğe bağlı sigortalılıkta önemli bir istisna, memurlar yani 4/c’li sigortalılara var... Belirli süre memur olarak çalışanlar, gerekli şartları sağlıyorsa kendi primlerini ödeyerek emekli sandığı mensubu olarak emekli olabilir.

1 Ekim 2008 sonrası sosyal güvenlik sisteminde çok önemli değişiklikler yaşandı. Bunlardan biri de isteğe bağlı sigortalılık... Bu tarihten önce kişi ister SSK’lı, ister Bağ-Kur’lu, ister Emekli Sandığı’na tabi olarak isteğe bağlı sigortalı olabiliyordu. Fakat sosyal güvenlik reformu sonrası isteğe bağlı sigortalılar 4/b’li yani Bağ-Kur’lu olarak değerlendiriliyor.

Bu durum, emeklilik koşullarının daha zor olması nedeniyle, isteğe bağlı sigortalılık yaptıranları azalttı. Cebinden prim ödeyerek sigortalı olan kişilerin emeklilik için 9.000 gün prim ödemesi zorunluluğu ve emekli olacakları zaman bağlanacak aylığın görece SSK ve memurlara göre düşük olması bu azalışın temel nedeni.

Şartlar nedir?

İsteğe bağlı sigortalılık konusunda önemli bir istisna, memurlar yani 4/c’li sigortalılar için söz konusu. Belirli bir

Bayram tatilinin işçinin hafta tatili gününe rastlaması halinde, işçiye ayrıca bir bayram tatili ücreti ödenmiyor, işçi çalışmaksızın sadece bir günlük ücretine hak kazanıyor. Fakat işçi hafta tatiline rastlayan bayram günü çalıştırılırsa, çalışmasının karşılığında sadece ek bir günlük ücret değil, o gün hukuka aykırı hafta tatili çalışması kabul edilerek ek bir buçuk günlük ücrete hak kazanır.

Bugün Ramazan Bayramı. Ulusal bayram ve genel tatil günü olmayan günlerin tamamlanması ile birlikte uzun bir tatile ulaşılabiliyor. Kimi sektörlerde ulusal bayram ve genel tatil günleri yoğunluğun arttığı, daha fazla çalışılan günler olmakla birlikte, kimi sektörlerde yoğunluk azaldığı için blok tatiller yapılabiliyor. Arada kalan günlerde izinli sayılmanın ise temelde iki yolu bulunuyor. Bunlardan biri telafi çalışması, diğeri ise yıllık izin kullanımı.

Telafi çalışması

Bayramda tatil yapan işçiler, bayram tatillerinin önlerinde veya sonlarında bulunan günleri de