Asu Maro

Sevdiğim arkadaşlarımın orayı mesken tutması nedeniyle bu yıl yeni yıla Kaş’ta girdim. Epeyce de kişiydik, Kaş’ta kış sevdalısı. Oysa Kaş’ın kış misafirlerini çok sevdiğini söyleyemeyeceğim. Bir kere gelmek gitmek bir dert. Havaalanı transferi uçak biletinin iki katı, paylaşmalı transfer aracı tercih edersen onlar da neredeyse günde bire inmiş ve fiyatlar da almış yürümüş.

Vardın diyelim, bütün mekânlar ya kapanmış ya son birkaç gününü yaşamakta. Kışı da bir ağustos günü canlılığında yaşayan Fransız restoranı / barı l’Apero hariç. Onlar bayağı normal seyirlerini happy hour’lar ekleyerek devam ettirmekteler. Yine onun çevresinde Demeti ve Bi’Uğra’da hayat var. Gördüğüm kadarıyla Kaş’ın geri kalanı büyük ölçüde “Sezona görüşürüz canım” ruh halinde. Her tarafın şantiyeye dönmesi, sabahtan akşama dağları delen iş makineleri de cabası. Hani sakin birkaç gün olacaktı…

Fakat sükûneti asıl bozan başka bir gelişme yaşandı burnumun

2023 senesinde gittiğim bütün festivallere damgasını vuran, benim de gördüğümden beri herkese “Aman kaçırmayın” diye anlata anlata bitiremediğim bir film vardı; “Kör Noktada”; nihayet Başka Sinema salonlarında gösterime giriyor. ‘Nihayet’ diyorum çünkü biz onu kasımda bekliyorduk. Derken yılın son haftası özel gösterimlerle ayak seslerini duyurdu, şimdi de kaçırmamak için takip etmekte fayda var.

“Kör Noktada” (In the Blind Spot) Almanya’da yaşayan ve sinema yapan yönetmen Ayşe Polat’ın üçlemesinin üçüncü filmi. Polat, 1970 yılında Malatya’da dünyaya gelmiş, 1978’de ailesiyle Almanya’ya göç etmiş ancak Türkiye ile bağlarını hiç kopartmamış. Nitekim “Kör Noktada” da bu kuvvetli bağların bir sonucu olarak faili meçhullere odaklanıyor. Almanya’dan bir film ekibi, Türkiye’nin kuzeydoğusunda ücra bir köyde yıllar önce kaybettiği, ziyaret edecek bir mezarı bile olmayan oğlunun anısını çorba

Çok genç yaşlarda başlayan yakın arkadaşlık ile aşk birbirinden çok keskin çizgilerle ayrılmıyor çoğu zaman. Birbirini tanırken benzer şekilde coşkuya kapılıyorsun, “hakkında her şeyi duymak istiyorsun”. Gördüğün her güzel şeyi ona anlatmak istiyorsun. Kesinlikle benzer şekilde kıskanıyorsun, onun için en önemli, ona en yakın, hayatında en birinci sen ol istiyorsun.

Büyüdükçe böyle bağlar kurulmuyor artık eskisi gibi. Zaten eskisi kadar hesapsızca âşık da olmuyorsun. O gençlik arkadaşlıklarının, yakınlıklarının, aşklarının yeri dolmuyorsa, eskiyen kalbimizden belki. O kişi(ler) hep hayatının bir yerinde dönüp sığınmak isteyeceğin liman olarak kalıyor senin için. Buna fırsatın bazen oluyor bazen olmuyor… Fırat ile Yılmaz’ın oluyor mu, elbette söyleyip okuma keyfinizi bozacak değilim.

Mehmet Bilal Dede’nin İthaki Yayınları’ndan çıkan son romanı “Unutmadan”ın kahramanları, Fırat ile Yılmaz. Bambaşka sosyal sınıflardan, zıt aile yapılarından geliyorlar, hayatta sahip oldukları hiçbir şans birbirine

Madem bir yılı daha kapatıyoruz ve hepimizin yeni yıldan beklentileri var, öncelikle bu iflah olmaz, ısrarlı saflığımızdan ötürü kendimizi bir kutlayalım. Her aralık ayı geldiğinde bu ayın sonunda sabahları güneşin bambaşka bir parıltıyla doğacağına inanmak azımsanacak bir şey değil. Vazgeçmeyelim, bir gün mutlaka.

Sonra gene madem herkes ilgilendiği alanlarda geçen yılın dökümünü, gelecek yılın beklentilerini sıralıyor, biz de sahnelerden birkaç not iletelim.

Ben zamanında “enler” listelerinden yeterince ağzı yanmış biriyim. Bunlar sadece ocakta perde açacağını duyup kendi kendime merak ettiklerim, sizleri de haberdar etmek istediklerimdir, o kadar.

Uykusuz Bir Rüya, Salim

Gördüğümden, hatta “Karanlık Gece” gösterime girerken röportaj yaptığım Berkay Ateş söz ettiğinde beri merakla beklediğim “Uykusuz Bir Rüya, Salim” 4 Ocak’ta Alan Kadıköy’de perde açıyor. Tiyatro D22’nin 10. yıl oyunu bu, ailesi tarafından amcasının kebapçı dükkânında çalışmak üzere Adana’dan

Ankara ile ilişkim son yıllarda gidip geldiğim festivallerle güçlenmiştir, yoksa üniversite yıllarımda Ankara görmüşlüğüm yok. Bu yüzden o “dostluk, arkadaşlık, naiflik” odaklı Ankara güzellemelerini pek anlamam ama çok sevdiğim Ankaralı arkadaşlarım var, merak da ederim. En nihayet bütün bu merakımı giderecek ve hem kendi büyüdüğüm yılların hem de öncesinin ve tabii ki sonrasının da kültürel ve politik hayatına, sanat – edebiyat ortamına dair fikir verecek bir belgesel izledim: “Laf Aramızda Engürü Kahve”.

Film ilk kez 34. Ankara Film Festivali’nde seyirciyle buluştu ve doğal olarak kapı pencere kırdı. Şimdi de zaman zaman özel gösterimlerle sürpriz şekilde çıkıyor karşımıza. Yönetmenler Özlem Mengilibörü ve Can Mengilibörü, proje ekibinde ayrıca Ayşe Gültekingil ve Tanju Gündüzalp var. Çalışmalara 2017’de başlamışlar, uzun bir sürecin sonunda 92 kişinin Engürü Kahve’yi anlattığı bir belgesel çıkmış ortaya.

Kültürel

Adı var kendi yok bir kadın. Adı zaten üstünde: Hicran. TDK’ya sorarsak iki anlamı var; bir yerden ya da birinden ayrılmak, birincisi. Ayrılığın getirdiği onulmaz acı, ikincisi. Her koşulda; isimlerimiz kaderimizi belirlese, yüzü gülecek birinden söz etmiyoruz. Zeki Demirkubuz da söz etmiyor elbette, yedi yıl aradan sonra gelen filmi “Hayat”ta.

Adı Hicran olan kadının (Miray Daner) kendi yok, çünkü filmin başında, ailesinin kendisine biçtiği kaderden, fikrini sormadan nişanladığı adamdan, mahallesindeki uysal ev kadınlarından biri olmaktan kaçıp ortadan yok olmuş. Ailesinden peşine düşen yok. Babası (Umut Kurt) adını bile duymak istemiyor ki katil olmak zorunda kalmasın. Annesi (Melis Birkan) zaten ağzı var dili yok bir kadın, kızını merak etse de içinden içinden üzülüyor. Gelgelelim Rıza, nişanlısı (Burak Dakak), başta bu gidişi kabullenmiş görünse de sonradan kafaya takıyor ve “Benim ne kusurum oldu da bu kız beni bıraktı kaçtı” diyerekten takıntılı bir şekilde izini sürmeye başlıyor.

İnatlaşarak susuyor

Hicran İstanbul’a

Sahnenin ortasında bir kadın, kolları iki yana açık, iki elinde birer alışveriş torbası. Kollarını hiç indirmeden gözümüzün içine bakıyor; hayatta kaldırdığı, yüklendiği, taşıdığı ne varsa anlatıyor. Okuma yazması yok ama hayat bilgisi var. Bineceği otobüsün numarasını rakamları benzettiği şekillerden, paraları da ‘herifinin’ anlatmasından tanıyor; “Bak karı, bu şu para, bu da bu para”. Her şeyi biliyor, her şeyi anlatıyor kocası. Her şeyi bilen pek çok koca gibi. 

Sonra mutfak tezgâhının başında görüyoruz kadını. Doğal ortamında. Kafasında bisiklet kaskı, bir elinde bıçak, bir elinde tava. Seri şekilde birini tutup diğerini bıraktığı mutfak gereçleri, hayat boyu kendisine verilen komutlar. Onu tut, bunu bırak. Kocanı tut, kendini bırak. Tuttuğunu bırak. Kafasına vurduğu tavayla değişiyor komut. “Takla! Taklaya gelme”.  

Theater Antract yapımı oyunun adı “Tut! Bırak!”. Sahnede Belçika’da yaşayan ve tiyatro yapan oyuncu Layla Önlen’in canlandırdığı kadın  

ya da kadınlar, hepsi birbirinden çok farklı

Çocukluğumdan beri ‘yılbaşı gecesi’, hayali kendisinden de parlak bir şey olmuştur benim için. Çam ağacını balkondan içeri alıp süslemek, altına hediyeler koymak, bütün o ışıklar, o pırıltı, o yılbaşı gecesi ekranı, hepsi aralık aylarını neşelendiren şeylerdi. Hala da biraz öyle. Ama yılbaşı ekranının yerini ay boyu izlenen Noel / yılbaşı filmleri aldı.

Bu alışkanlık bende ne zaman başladı emin değilim ama yalnız olmadığımı anlamam online platformların hayatımızdaki etkisiyle doğru orantılı oldu. Şu an her taraf öylesine Noel filmiyle dolu ki, ortada seri üretim yapılan bir pazarın olduğunu fark etmemek mümkün değil. Fazla düşünülmemiş isimlerinden tanıyacaksınız onları: Noel Mirası, Noel Resmi, Noel Neşesi, Noel Prensi, Noel şusu Noel busu…

İkinci özellikleri ise adeta aynı senaryodan çekilmiş olmaları. Bir kasaba var, iyiliğin, güzelliğin sembolü olarak. Bir sebepten Noel ruhundan uzak düşmüş, o neşenin canlandırılması için umutlar bir kermese, bir açık artırmaya, bir derneğin hayır yemeğine, bir otelin lobisinde kurulacak Noel