İdrar yolu enfeksiyonu hakkında bilinmesi gereken 9 önemli detay
01.10.2019 - 11:14 | Son Güncellenme:
Sık idrara çıkma, idrara çıkıldığında ise ağrı, yanma veya sızı…Kadın-erkek demeden hemen hemen herkes hayatında en az bir kere idrar yolu enfeksiyonu yaşıyor. Bu enfeksiyona bakteri, mantar ya da virüsler sebep oluyor. Peki, idrar yolu enfeksiyonu neden olur ve nasıl tedavi edilir? İdrar yolu enfeksiyonundan nasıl korunulur? İç Hastalıkları ve Nefroloji Uzmanı Doç.Dr. Bennur Esen Atay anlattı
1-Yaşa ve cinsiyete göre değişiyor
İdrar yolu; böbrekler, idrar kanalları (üreterler), idrar torbası (mesane) ve idrar yolundan (üretra) oluşuyor. Üriner sistem genelinde ortaya çıkan enfeksiyonların yaş ve cinsiyete göre farklılık gösterdiğini; ayrıca organa göre de farklı isimlerle adlandırıldığını unutmayın.İdrar yolu enfeksiyonları akut, kronik veya tekrarlayıcı özellik gösterebiliyor. Normalde idrar üriner sistemin dışına çıkana kadar steril olmasına karşın bakteri, mantar ve virüsler farklı yollardan bu steril ortama girerek enfeksiyonlara sebep olurlar. Asendal yol, hematojen yol ve lenfatik yol adı verilen bu nedenlerin en çok rastlananın asendan yol olduğunu aklınızda tutun.
2-Kadınlar risk altında
Hastalık yapıcı patojenlerin alt idrar yolundan mesane ve üst üriner sisteme ulaşmasına asendal yol adı veriliyor. Bulaşma çok büyük oranda aşağıdan yukarıya, yani idrar yolu alt ucundan giren mikroorganizmaların yukarı doğru ilerlemesi ile oluyor. Kadınlarda alt idrar yolunun erkeklere göre kısa olması ve anüse yakınlığı nedeni ile enfeksiyonlar daha kolay ve daha sık ortaya çıkıyor. Üriner sistem enfeksiyonlarına yol açan en önemli neden ise bağırsak bakterileri. Eğer kadınsanız uygun şekilde tuvalet temizliği yaptığınıza emin olun.
3-İlaçlarını doktorunuzla paylaşın
Daha nadir görülmesine karşın enfeksiyonun kan yolu ile (hematojen yolla) idrar yoluna ulaşması da mümkün. Bu durum genelde bireyde kronik bir hastalık ve buna bağlı ilaç kullanımı sonucu görülüyor. Benzer bir şekilde enfeksiyonun lenf bezleri aracılığıyla idrar yoluna ulaşması da çok daha nadir olsa da olasılıklar arasında. Başka bir hastalık nedeniyle düzenli kullandığınız bir ilacınız var ise ya da lenf yollarında enfeksiyon sorunu yaşıyorsanız bu bilgiyi doktorunuzla mutlaka paylaşın.
4-Öykünüzü tam olarak anlatın
Devamlı yenilenen üriner sistem epiteli ve ayrıca idrarın yukarıdan aşağıya doğru gerçekleşen akış yönü sistemin kendisini enfeksiyonlara karşı korumasını sağlıyor. Ancak bu yapının, taş hastalığı, sistemin herhangi bir yerinde tıkanma, yaşlı erkeklerde izlenen benign prostat hipertrofisi gibi idrar akışını bozan bir durum nedeniyle ya da doğuştan gelen yapısal anormallikler yüzünden bozulması, idrar yolu enfeksiyonu riskini artırıyor. Bu nedenle hastanın hikayesini aktarırken bu konularda rapor etmesi gereken noktalar var ise doktoruna mutlaka bilgi vermesi gerekiyor.
5-Bağışıklığınızı güçlü tutun
Yine çeşitli nedenlerle idrar sondası uygulanan bireyler, gebeler, çocuklar ve yaşlılarda enfeksiyonun görülme riski yükseliyor. Ayrıca bireyin bağışıklık sistemini etkileyen şeker hastalığı, kalp hastalığı gibi sistemik kronik hastalıkların varlığı da üriner sistem enfeksiyonu gelişimini daha kolay hale getiriyor. Bu nedenle bağışıklık sisteminizi her zaman güçlü tutmaya özen gösterin.
6-Tüm belirtileri anlatın
En sık görülen yakınmaların idrar yaparken ağrı ve yanma hissetme ve sık idrara çıkma olduğu üriner sistem enfeksiyonlarında bunların yanı sıra idrar tutamama, idrar renginde ve kokusunda değişiklik, kasık, bel ve yanlarda ağrı, ateş, terleme, titreme, bulantı, kusma gibi belirtiler de görülebiliyor. Ayrıca idrar çıkış yerinde kızarıklık ve şişliğe rastlanabiliyor. Eğer enfeksiyon böbrekte ise bu belirtilere bulantı, kusma ve 38 derece üzeri ateş eşlik ediyor ve hastada fizik muayene sırasında sırtta hassasiyet de belirleniyor. Bir üriner sistem enfeksiyonu geçirdiğinizi düşünüyorsanız siz de ortaya çıkan tüm belirtileri detayları ile doktorunuza aktarın.
7-Yılda 3’ten fazla enfeksiyon geçiriyorsanız...
Hastada idrar yolu enfeksiyonu olup olmadığı basit bir idrar analizi ve idrar kültürü ile belirlenebiliyor. İdrar analizi sonrası kesin tanıyı veren idrar kültürü, vücutta enfeksiyon yapan mikroorganizmayı ve saptanan mikroorganizmaya etkili antibiyotiği belirlemeye yarıyor. Sık tekrarlayan ve daha sorunlu seyreden tablolarda ek olarak radyolojik görüntüleme gerekebiliyor. Özellikle yılda 3’ten fazla enfeksiyon geçiren biriyseniz bir uzmana danışmayı ve düzenli testlerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.
8-Erken tedavi çok önemli
Tedavi edilmeyen üriner sistem enfeksiyonları böbreklere, hatta kana geçebiliyor. Bu durum böbrekler ve mesanede kalıcı hasarlardan ölüme kadar giden çok riskli tablolar ortaya çıkarabiliyor. Bu nedenle erken tanı ve tedavi üriner sistem enfeksiyonlarında da hayati önemde. Ayrıca tedaviye rağmen yakınmaların geçmediği ve 2 hafta içinde tekrar ortaya çıktığı durumlarda hem kültür antibiyogramla enfeksiyona neden olan etkenin araştırılması hem de üriner sistemin radyolojik incelemesi yapılarak altta yatan faktörün varlığının tespiti gerekiyor. Tekrarlayan üriner sistem enfeksiyonlarında uygun antibiyotik tedavisinin yanı sıra uzmanlar tarafından verilen davranış tedavisini uygulamayı da ihmal etmeyin.
9-Enfeksiyon riskini azaltmak için bunlara dikkat!
İdrar yolu enfeksiyonu riskini azaltmak için bireylere bol sıvı tüketimi, tuvalet alışkanlığı ve tuvalet temizliği gibi faktörlere yönelik eğitim veriliyor. Örneğin kadınlarda tuvaletten sonraki temizlik ve kurulamayı vajinadan arkaya doğru yapmak, anüsten mikroorganizma bulaşmasına engel oluyor. Genital bölgeyi her zaman temiz ve kuru tutmak gerekiyor. Cinsel ilişki sonrası idrar yapmak da enfeksiyon riskini azaltıyor.
Ayrıca idrarınızı tam boşaltmak, bekletmemek, pamuklu iç çamaşırı kullanmak ve çamaşırı her gün değiştirmek de enfeksiyonları önlemeye yardımcı olacak öneriler arasında. Ek olarak genital bölgede bölgenin kendi koruyucu sistemlerini bozmamak için kozmetik ürünler kullanımından kaçınmak gerekiyor.
