Son dakika... Savaşın seyri değişti! Bir şehir daha düştü

ABD'nin çekilmeye başlamasıyla haftalar içinde Afganistan'ın yarısını ele geçiren Taliban örgütü, Cuma akşam saatlerinden itibaren vilayet merkezlerinde kontrolü sağlamaya başladı. İran sınırındaki Nimruz vilayetinin merkezi Zaranc'ın ardından kuzeydeki Cüzcan, Kunduz, Sar-i Pul ve Tahar vilayet merkezleri de 48 saat bile dolmadan el değiştirdi. Bugün ise yine kuzeydeki Samangan vilayetinin merkezi Aybak'ta kontrol Taliban militanlarına geçti. Yerel medya, ülkenin kuzeyindeki Kunduz ile Cüzcan'ın vilayet merkezi Şibirgan şehirleri arasındaki Belh şehrinde de Pazar gününü Pazartesi'ye bağlayan şiddetli çatışmalar yaşandığını bildiriyor. Tolo News, Afgan ordu birliklerinin gece yarısı Tahar vilayetindeki Farhar ve bazı noktaları geri aldığını, çatışmaların özellikle Mezar-ı Şerif vilayetinin merkezi Belh'te yoğunlaştığını aktarıyor. Taliban örgütü, ele geçirdiği yerlere beklendiği gibi kendi bayrağını çekti. Binaların ve dükkanların alevler içinde kaldığı 270 bin nüfuslu Kunduz'un merkezinde Afgan bayrağı indirildi, Taliban bayrağı çekildi. Sağlık yetkilileri, Kunduz'daki çatışmalarda aralarında kadın ve çocukların da yer aldığı 14 cesedin hastaneye getirildiğini, onlarca yaralının da yine hastanelere taşındığını söylüyor. Kunduz'un ele geçirilmesi, Taliban'ın Mayıs'ta başlattığı taaruzdaki en önemli kazanım. Kunduz, Afganistan'ın en büyük kentlerinden biri ve kuzey bölgelerine açılan kapısı. Konumu, kenti stratejik açıdan önemli kılıyor. Kunduz'u başkent Kabil de dahil diğer büyük şehirlere bağlayan yollar var ve bölge Tacikistan sınırında. Bu sınır, Afganistan'dan Orta Asya'ya ve daha sonra Avrupa'ya afyon ve eroin kaçırılmasında kullanılıyor. Kunduz'un kontrol edilmesi, bölgedeki en önemli uyuşturucu kaçakçılığı rotasının da kontrol edilmesi demek. Kent, Taliban için sembolik öneme de sahip, çünkü Kunduz 2001'den önce Taliban'ın kuzeyde güçlü olduğu yerlerden biriydi. Taliban güçleri 2015 ve 2016'da da kenti ele geçirmiş ancak uzun bir süre tutunamamıştı. BBC'nin Kabil muhabiri Halil Nuri, Savaş alanındaki büyük değişiklik başlıklı analizine Stratejik şehirlere yönelik gerçekleştirilen bu saldırılar ve şehirlerin düşüşü örneğine rastlanmamış bir durumdu cümlesiyle başlıyor: Ancak yabancı güçlerin Afganistan'dan tamamen geri çekilmesi için ilan edilen son tarih yaklaşıyorken, savaş alanında büyük bir değişiklik de bekleniyordu. Şimdi Afgan hükümetine bağlı 350 bin kişilik, iyi donanımlı askeri birliklerin, kaybedilen bölgeleri geri alabilmelerini kanıtlama zamanı. Taliban'ın Kunduz'u elinde tutması zor olabilir ancak örgüt birkaç haftadır İran ve Pakistan ile önemli ticaret merkezlerinin kontrolünü elinde tutmayı da başarabildi. Taliban tarafından ele geçirilen şehirlerdeki halk ise maddi ve manevi savaşın bedelini ödüyor. Hükümetin şehirleri geri almak başlattığı operasyonlarda, halk korkuyla evlerini terk etmek zorunda kalıyor. Doha'da ise Taliban ile barış görüşmeleri çıkmaza girdi. Bundan sonra süreç devam eder ve her iki taraf da geçiş hükümeti üzerinde anlaşmaya varırsa, taraflar pastadan büyük payı kapmak ve bunu meşru göstermek için daha geniş alanı kontrol etmeye çalışacak. Yeni vilayet merkezlerini ele geçirmesi an meselesi olan Taliban militanları, ayrıca ele geçirilen söz konusu yerlerde tüm hapishaneleri boşalttı, mahkumlar ellerini kollarını sallayarak dışarı çıktı. Son günlerde saldırılarını artıran eli kanlı örgüt, güneydeki Kandahar ve Helmand'a, batıdaki Herat'tan kuzeydeki Badahşan ve Samangan'a birçok yeri kuşatma altında tutuyor. Reuters haber ajansı, ABD'nin Afganistan'daki askeri faaliyetlerini Ağustos ayı sonunda bitireceğini duyurmasıyla Taliban'ın saldırılarında gözle görülür bir artış yaşandığını bildiriyor. Al Jazeera televizyonuna Pazar gecesi konuşan bir Taliban sözcüsü, Afganistan hükümetiyle bir ateşkes anlaşması olmadığını açıkladı. Taliban ayrıca, ABD'nin daha fazla müdahale etmemesini istedi. ABD Başkanı Joe Biden'ın onayıyla Amerikan ordusu ünlü bombardıman uçağı B-52'lerle hafta sonu Taliban militanlarını vurdu, yerel kaynaklar 200 militanın öldüğünü aktardı. New York Times gazetesi ise, Pazar günü yayınladığı bir haberle Biden'ın Afganistan'dan geri çekilme planını aynı şekilde sürdüreceğini yazdı. Adı açıklanmayan üst düzey yetkililere göre, Biden planını revize etmeyi düşünmüyor ve şu an Afganistan'da 650 ABD askeri kaldı. ABD ve diğer yabancı güçlerin 20 yılın ardından çekilmeye başlamasıyla Afganistan yeniden şiddete teslim oldu, çatışmalar nedeniyle binlerce sivil evlerinden oldu.