Son dakika... Öfke giderek artıyor! 'Bedelini ödeyecek' dedi, yeni yaptırımlar duyuruldu
25.05.2021 - 07:01 | Son Güncellenme:
Son dakika haberlere göre dünya henüz 'bomba ihbarı' gerekçesiyle, savaş jeti eşliğinde yolcu uçağının indirilmesinin şokunu atlatamadı. Belarus İçişleri Bakanlığı'ndan flaş bir açıklama yapıldı. Uluslararası Sivil Havacılık Kurumu'ndan da 'acil toplantı' çağrısı geldi. BM de 'derhal araştırılsın' dedi. AB ise yeni yaptırım kararı aldı. Gözaltına alınan muhalif gazeteciden ilk açıklamalar basına yansıdı...
Ryanair'e ait yolcu uçağının, içindeki bir gazeteciyi tutuklamak için Belarus tarafından 'tuzak kurularak' inişe zorlandığı iddiaları, ortalığı birbirine kattı.
Yunanistan'ın başkenti Atina'dan Litvanya'nın başkenti Vilnius'a gitmek üzere kalkış yapan Ryanair'e ait yolcu uçağı, Belarus tarafından sahte bir 'bomba ihbarı' verilerek başkent Minsk'e zorla indirildi.
Rusya lideri Vladimir Putin'in Doğu Avrupa'daki en yakın arkadaşı olan Belarus Devlet Başkanı Alexander Lukaşenko, yolcu uçağının önünü MiG-19 jetleriyle kesti. Belarus polisi ve gizli servisi yolcu uçağında göstermelik bir bomba araması yaptı, hemen ardından Nexta grubunun eski editörü muhalif gazeteci Roman Protasevich'i gözaltına aldı.
Belarus resmi haber ajansı Belta, uçağın Minsk'e zorunlu iniş talimatının 'bomba ihbarı nedeniyle' doğrudan Lukaşenko tarafından verildiğini söyledi ve uçağa MiG-29 savaş uçağının eşlik etmesi kararının da Lukaşenko'nun onayından geçtiğini duyurdu.
Ryanair yazılı açıklamasında 'mürettebatın Belarus (Hava Trafik Kontrol) tarafından olası bir güvenlik tehdidi nedeniyle uyarıldığını ve en yakın havaalanı Minsk'e zorunlu iniş yapma talimatı verildiğini' söyledi.
İNGİLTERE: SORUMLU TUTULMALARI GEREKİYOR
İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, olayla ilgili sorumlulara daha fazla yaptırım uygulanabileceğini bildirdi.
Söz konusu uçuşla ilgili tam olarak ne olup bittiğinin tüm ayrıntılarını acilen araştırdıklarını belirten Raab, bunun, "sivil havacılığa şok edici bir saldırı" ve "uluslararası hukuka yönelik bir saldırı" olduğu değerlendirmesinde bulundu.
Raab, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütünün, bu olayı ayrıntılı ve titiz şekilde ele almak için acilen toplanması çağrısında bulunarak, "Minsk'teki rejim, uluslararası hukukun ciddi ihlali olan bu davranışın tam bir açıklamasını yapmalı. Lukaşenko rejiminin bu tür pervasız ve tehlikeli davranışlardan sorumlu tutulması gerekiyor." dedi.
İZİNLER ASKIYA ALINDI
İngiltere, Belarus Hava Yolları'nın (Belavia) işletme izinlerini askıya aldığını duyurdu. İngiltere Ulaştırma Bakanı Grant Shapps, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, Birleşik Krallık Sivil Havacılık Otoritesine (UKCAA), yolcuları güvende tutmak amacıyla Belarus hava sahasından uzak durmaları yönünde talimat verdiğini belirtti.
İngiltere Ulaştırma Bakanı Grant Shapps, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, Birleşik Krallık Sivil Havacılık Otoritesine (UKCAA), yolcuları güvende tutmak amacıyla Belarus hava sahasından uzak durmaları yönünde talimat verdiğini belirtti.
BELARUS İÇİŞLERİ BAKANLIĞI'NDAN AÇIKLAMA
Belarus İçişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, muhalif gazeteci Protasevich'in Minsk'te gözaltında tutulduğunu belirtti ve bir kalp sorunu nedeniyle hastaneye kaldırıldığı haberlerini yalanladı.
BM: SORUŞTURMA BAŞLATILMALI
Birleşmiş Miletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, "şeffaf ve bağımsız soruşturma yürütülmesi" çağrısı yaptı. BM Genel Sekreter Sözcüsü Dujarric ise basın brifinginde gözaltına alınan gazeteci Roman Protasevich'in serbest bırakıldığını görmek istediklerini söyledi.
AB'DEN YENİ YAPTIRIMLAR
Avrupa Birliği (AB), Ryanair'e ait yolcu uçağının Belarus'a bomba ihbarı gerekçesiyle indirilmesi ve uçaktaki bir muhalif Belaruslu gazetecinin gözaltına alınmasını kınayarak, yeni yaptırımlar uygulanması ve bu ülkeye ait hava yolu şirketlerine AB hava sahası ile havaalanlarını kullandırmama kararı aldı.
Liderler olayı "eşi görülmemiş ve kabul edilemez" diye nitelendirerek, Uluslararası Sivil Havacılık Kuruluşunun acilen soruşturma başlatması çağrısında bulundu. Liderlerin bildirisinde, Belaruslu yetkilileri ve sektörel hedefleri içerecek yeni yaptırımlar uygulanması, AB’de kurulu hava yolu şirketlerinin Belarus üzarinden geçmemesi çağrısı yapıldı
SİVİL HAVACILIK KURUMU'NDAN 'ACİL TOPLANTI' ÇAĞRISI
Uluslararası Sivil Havacılık Kurumu (ICAO) Başkanı Salvatore Sciacchitano, bünyesindeki 36 ülkeyi acil toplantıya çağırdı.
ICAO'nun Twitter hesabından yapılan açıklamada, Rynair havayoluna ait bir uçağın ve yolcularının zorla Minsk'e indirilmesinin endişe verici olduğu ve ''Uluslararası Sivil Havacılık Chicago Sözleşmesi'nin ihlal edilmiş olabileceği'' bildirildi.
'GÜVENLİK GÜÇLERİ MAKSİMUM NAZİK'
Muhalif gazeteci Roman Protasevich'in, güvenlik güçlerine verdiği ilk ifadesinde Minsk'te 1 No'lu cezaevinde bulunduğunu söyledi.
Kalbi ve diğer organları dahil sağlığıyla ilgili hiçbir problemi olmadığını kaydeden Protaseviç, "Güvenlik güçlerinin bana yönelik davranışları maksimum nazik ve yasalara uygun. Şimdi güvenlik güçleri ile iş birliği yapmaya devam ediyorum ve Minsk'te kitlesel ayaklanmayı organize hususunda itirafımı içeren ifade veriyorum." diye konuştu.
ALMANYA'DAN YENİ YAPTIRIM SİNYALİ
Almanya Başbakanı Angela Merkel, Belarus'a ek yaptırımları tartıştıklarını kaydetti ve Belarus yönetimine tutuklu gazeteciyi derhal bırakma çağrısı yaptı.
ABD'DEN SORUŞTURMA ÇAĞRISI
ABD'de Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, olay 'şoke edici' olarak nitelendirildi ve uluslararası soruşturma çağrısı yapıldı.
BELARUS: LETONYA ELÇİLİK ÇALIŞANLARI ÜLKEYİ TERK ETSİN
Belarus Dışişleri Bakanı Vladimir Makey, Riga'da Belarus bayrağına hakaret edildiği gerekçesiyle Letonya'nın Minsk Büyükelçisi Einars Semanis ve diğer büyükelçilik çalışanlarının ülkeyi terk etmesini önerdiğini söyledi.
Letonya'nın başkenti Riga'da Dünya Hokey Şampiyonası'nın yapıldığı merkezin önünde Letonya Dışişleri Bakanı Edgars Rinkevics ve Riga Belediye Başkanı Martinş Stakis, Belarus bayrağını bulunduğu direkten indirerek yerine Belarus'taki muhaliflerin eylemlerde kullandığı beyaz-kırmızı-beyaz renkleri üzerinde taşıyan bir sembolü çekmişti.
Makey, "Bu tür kışkırtıcı eylemleri karşılıksız bırakamayız. Bu tür eylemlerin, Belarus'un Ryanair olayına ilişkin uluslararası uzmanların katılımıyla şeffaf bir açık soruşturma yürütmeye hazır olduğuna ilişkin açıklamalarının arka planında yürütülmesine şaşırıyoruz. Bu açıklamalarımıza karşı, sadece siyasi suçlayıcı ifadeler kullanılmıyor, somut, kışkırtıcı eylemler de yapılıyor." ifadelerini kullandı.
'ÇOK KORKTUĞU BELLİYDİ'
Protasevich'in gözaltına alındığı haberini ilk olarak Nexta duyurdu. Nexta, uçağın ve içindeki yolcuların arandığını daha sonra Protasevich'in götürüldüğünü bildirdi. Yolculardan Edvinas Dimsa, "Çığlık atmıyordu ama çok korktuğu belliydi" dedi.
Uçaktaki yolculardan Monika Simkiene ise, "İnsanlara döndü ve idam cezasıyla karşı karşıya olduğunu söyledi" ifadesini kullandı. Bir yolcu Protasevich'in 'çok korkmuş göründüğünü' söyledi, "Doğrudan gözlerine baktım çok üzgündü" diye konuştu.
Ryanair açıklamasında ise, gazeteci Protasevich'ten bahsetmedi. Litvanya'ya inen uçaktaki yolcular Minsk'te geçirdikleri zamanın 'sakin' olduğunu söyledi ama kendilerine bilgi verilmediğini ifade etti.
'DEVLET TERÖRÜ'
Yolcu uçağının önünün kesilip indirilmesi, Avrupa ve ABD'de şok etkisi yarattı. AB'nin üst düzey bir yetkilisi olayı 'kaçırma' olarak nitelendirdi, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen "Zalimce ve yasa dışı bir hareket ... sonuçları olacak" dedi.
AB liderleri Belarus'a olayla ilgili nasıl bir karşılık verileceğini bugün görüşecek. Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel de, liderlerin Pazartesi günü zirvede bu olağandışı olayı görüşeceklerini ve bunun sonuçları olacağını ifade etti. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ise, Protasevich'in derhal serbest bırakılmasını istedi: "AB, sorumlulara karşı tedbirler alınması dahil olmak üzere bu eylemin sonuçlarını değerlendirecek."
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Protasevich'in derhal serbest bırakılmasını istedi: "AB, sorumlulara karşı tedbirler alınması dahil olmak üzere bu eylemin sonuçlarını değerlendirecek."
İngiltere'den bu sabah yapılan açıklamada Belarus'un üstünden geçecek tüm uçuşlara son verilmesi istendi. İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab, 'tuhaf eylemlerin ciddi sonuçları olabileceği' uyarısında bulundu. Bazı Avrupa Birliği üyesi ülkeler olayı 'devlet terörü' olarak nitelendirdi.
Reuters haber ajansına konuşan bir NATO yetkilisi ise, ittifak üyelerinin büyükelçilerinin uçağın indirilmesiyle ilgili yarın bir görüşme yapacağını açıkladı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise, olayı "Ciddi ve tehlikeli" olarak değerlendirdi.
Litvanya Devlet Başkanı Gitanas Nauseda, AB'ye çağrıda bulunup "Belarus'a yeni yaptırımlar uygulansın" dedi. BBC'ye konuşan Nauseda, bu yönde atılacak adımların "Belarus rejiminin davranışında daha büyük bir etki yaratacağını" söyledi.
Ryanair'in merkezinin bulunduğu İrlanda'nin Başbakanı Micheal Martin, olayla ilgili "Kesinlikle kabul edilemez" açıklaması yaptı. Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, "Bir sivil yolcu uçağını kaçırmak benzeri görülmemiş bir devlet terörüdür, cezasız kalmamalıdır" dedi.
Letonya ve Litvanya, Belarus hava sahasının 'tehlikeli' ilan edilmesi çağrısında bulundu, Letonya Dışişleri Bakanı Edgars Rinkevics ise hava sahasının bütün uluslararası uçuşlara kapatılması gerektiğini söyledi.
ABD: TİKSİNDİRİCİ
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken 'şoke edici bir eylem' sözleriyle olayı kınadı ve Joe Biden hükümetinin atılacak adımları 'ortaklarıyla işbirliği halinde yürüttüğünü' ifade etti. ABD'nin Belarus Büyükelçisi Julie Fisher da, Twitter hesabından paylaştığı mesajda 'Lukaşenko'nun sahte bomba ihbarı ile bir gazetecinin gözaltına alınması için savaş uçağı göndermesinin tehlikeli ve tiksindirici' olduğunu söyledi.
RUSYA AÇIK AÇIK DESTEK VERDİ
Rusya'dan gelen ilk açıklamada ise Belarus'un yolcu uçağını indirmesi resmen savunuldu ve Moskova'nın Batılı ülkelerin tepkisinden şoke olduğu Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova tarafından dile getirildi.
BM Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO), "kaygı verici" olarak nitelediği zorunlu inişin "Chicago Sözleşmesi'ne aykırı olabileceği" yorumunu yaptı. Chicago Sözleşmesi, hava sahalarının ve uçakların güvenliğini belirleyen kuralları oluşturuyor.
Protasevich'in serbest bırakılması çağrısında bulunan siyasetçiler arasında, geçen sene düzenlenen devlet başkanlığı seçimlerinde Alexander Lukaşenko'ya sandıktan yenik düşen Belarus muhalefet lideri Svetlana Tikhanovskaya da var. Tikhanovskaya, seçimlere hile karıştırıldığını iddia ediyordu.
'EMSAL ALINABİLECEK BİR OLAY OLABİLİR Mİ?'
BBC diplomasi muhabiri James Landale, analizine "Olayın ayrıntılarını henüz tam olarak bilmiyoruz ama sonuçları büyük olabilir" cümlesiyle başlıyor: "Havada özgürlüğe karşı soru işaretleri var: Diğer uçuşlar da bu tür olaylara karşı savunmasız kalabilir mi?
Bazıları bunu bir saldırı eylemi veya devlet terörü, bir tür insan kaçırma eylemi olarak nitelendirdi. Yolcular nasıl bir tehlikenin içine sürüklendi? Bu emsal alınabilecek bir olay olabilir mi? Uçuşlar Belarus hava sahasından kaçınmalı mı?
Bunlar da uluslararası hukuk soruları: Bu eylem ne kadar yasa dışı sayılıyor? Sonuçları ne olur? İfade özgürlüğüne ilişkin de sorular var: Diğer otoriter rejimlere muhalif kişiler de başlarına benzer bir olayın geleceği korkusunu yaşayacak mı?
Bir de uluslararası diplomasi soruları var. Avrupa genelinde bazı siyasetçiler AB ve NATO'nun harekete geçmesi gerektiğini söyledi. Geçen seneki seçimlere ilişkin bazı Batılı devletler meşruiyeti sorgularken, Belarus hükümetine yeni yaptırımlar getirilmesi çağrıları da yapılıyor. Devlet Başkanı Lukaşenko, sıklıkla Avrupa'nın son diktatörü olarak nitelendiriliyor. Unvanları arasına şimdi bir de 'korsan' da mı eklenecek?"
PROTASEVICH KİMDİR? NEXTA NEDİR?
Nexta, Telegram kanalından yayın yapan bir medya operasyonu. Grubun Twitter ve YouTube hesapları da var. Nexta, Belarus'taki seçim döneminde muhalifler için kilit önemdeydi. Kuruluş, seçim sonrasında hükümetin haberlere ve medyaya getirdiği kısıtlamalarda faaliyetlerine devam etti.
Tikhanovskaya, 26 yaşındaki Protasevich'in 2019'da Belarus'tan ayrıldığını ve 2020 devlet başkanlığı seçimlerini Nexta aracılığı ile haberleştirmeye devam ettiğini söyledi. Daha sonra Protasevich hakkında Belarus'ta cezai kovuşturma başlatıldı.
Tikhanovskaya, 'terörist olarak değerlendirildiği için' Protasevich'in Belarus'ta idam cezasıyla karşı karşıya olduğunu ifade etti. Tikhanovskaya, geçen yıl düzenlenen seçimlere hile karıştırıldığını, sandıktan kendisinin birinci çıktığını söylüyordu.
Avrupalı liderlerin de desteğini alan Tikhanovskaya, eşi hapis cezasına çarptırıldığı için adaylıktan çekilmek zorunda kaldığı için devlet başkanlığı yarışına girmişti. Lukaşenko'nun seçimlerde zaferini ilan etmesinden sonra başkent Minsk'te toplanan binlerce kişi aylarca protesto gösterileri düzenledi. Polis sert müdahalelerde bulundu ve binlerce kişi hakkında cezai işlem başlatıldı.
