Bakan Dönmez açıkladı! 2023'te devreye alınacak...

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, 2020'nin ilk 9 ayında elektriğin yüzde 46'sının yenilenebilir enerji kaynaklarından üretildiğini belirterek "Geri kalan üretimin yüzde 34’ü kömürden, yüzde 19’u doğal gazdan, geri kalanı ise diğer kaynaklardan sağlanmış olup, yerli ve yenilenebilir kaynakların payı yüzde 61 olarak gerçekleşmiştir." dedi.

Dönmez, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Bakanlığının 2021 yılı bütçesinin sunumunda, Türkiye'de eylül sonu itibarıyla kurulu gücün 93 bin 207 megavata çıktığını söyledi.

Türkiye'nin son 18 yılda elektrik tüketiminde ortalama yüzde 5'lik artış olduğunu aktaran Dönmez, 2000'in başlarında 130 milyar kilovatsaat olan tüketimin 2019 sonunda 303 milyar kilovatsaate yükseldiğini belirtti.

Dönmez, 2020'nin ilk 9 ayında elektriğin yüzde 46'sının yenilenebilir enerji kaynaklarından üretildiğine işaret ederek "Geri kalan üretimin yüzde 34’ü kömürden, yüzde 19’u doğal gazdan, geri kalanı ise diğer kaynaklardan sağlanmış olup, yerli ve yenilenebilir kaynakların payı yüzde 61 olarak gerçekleşmiştir." ifadesini kullandı.

Yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretiminin 2000'li yıllarda 34 milyar kilovatsaat olduğunu anımsatan Bakan Dönmez, "Bu, 2019'da dört katına çıkarak 133 milyar kilovatsaat oldu. 2020'nin ilk 9 ayında yenilenebilir enerjiden üretilen elektrik enerjisini kaynak bazında incelersek yaklaşık olarak, toplam elektrik üretimindeki hidroelektriğin payı yüzde 29, rüzgarın payı yüzde 8, güneşin payı yüzde 4, jeotermalin payı yüzde 3 ve biyokütlenin payı yüzde 2 olarak gerçekleşmiştir." bilgisini paylaştı.

Bakan Dönmez, yenilenebilir enerji kaynaklı kurulu gücün 2020 Eylül sonunda 47 bin megavata ulaştığına dikkati çekerek, toplam kurulu gücün yarısından fazlasını oluşturduğunu vurguladı.

Yerli kömür ve doğal gaz

Dünya genelinde kömürün birincil enerji arzındaki oranının yüzde 26,9, elektrik üretimindeki oranının ise yüzde 38,2 olduğunu anımsatan Dönmez, "Yerli kömürün enerji arz güvenliğinde önemli bir enstrüman olması kapsamında yürütülen çalışmalar neticesinde, ülkemizin linyit rezervine 11 milyar ton ilave edilerek toplam rezerv 8,3 milyar tondan 19,3 milyar tona çıkarılmıştır." ifadesini kullandı.

Dönmez, doğal gaz arz güvenliği kapsamında yıllık 32 milyar metreküp taşıma kapasitesine sahip Güney Gaz Koridoru’nun ana omurgasını oluşturan TANAP üzerinden 2020 Eylül sonu itibarıyla Türkiye'ye yaklaşık 7 milyar metreküp gaz sevkiyatı gerçekleştiğini bildirdi.

TANAP'ın Avrupa'ya gaz arz edecek kısmının çalışmalarının da tamamlandığını belirten Dönmez, TAP'ın işletmeye alınmasının ardından yıllık 10 milyar metreküp Azerbaycan gazının Avrupa'ya arz edileceğini vurguladı.

Dönmez, İzmir Aliağa’da ve Hatay/Dörtyol’da devreye alınan Yüzer LNG Depolama ve Yeniden Gazlaştırma Ünitesi (FSRU) terminallerinin ardından, Saros Körfezinde üçüncü FSRU tesisinin devreye alınması için çalışmaların devam ettiğini kaydederek "170 bin metreküp depolama ve günlük 28 milyon metreküp gazlaştırma kapasitesine sahip Türkiye'nin yeni FSRU gemisi Ertuğrul Gazi ise yıl sonunda ülkemizde olacaktır." dedi.

Dönmez, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) yurt içi petrol üretiminde günlük 50 bin varili geçerek son 20 yılın en yüksek üretimine ulaştığını belirtti.

Doğu Akdeniz ve Karadeniz'de de çalışmaların kararlılıkla yürütüleceğini vurgulayan Dönmez, "Diğer taraftan, sismik araştırma gemilerimiz Barbaros Hayreddin Paşa ve Oruç Reis, sondaj gemilerimiz Fatih ve Yavuz ile denizlerimizde detaylı aramalar yürütüyoruz. Fatih gemimiz 5 Kasım'da Sakarya Sahası'ndaki Türkali-1 kuyusunda sondaja başlamış olup 31 Ocak'ta teslim alınan ve modernizasyonu tamamlanarak Mersin/Taşucu limanından ayrılan Kanuni sondaj gemimiz ise 2021'in ilk aylarında Karadeniz'de faaliyete başlayacaktır." dedi.

Dönmez, bugüne kadar Barbaros Hayreddin Paşa ve Oruç Reis sismik araştırma gemileriyle Doğu Akdeniz'de 46 bin kilometrekare ve Karadeniz'de 33 bin kilometrekare üç boyutlu sismik veri toplandığına dikkati çekerek "Yeni arz kaynaklarının ortaya çıkarılması ve mevcut rezervlerimizin geliştirilmesine yönelik karada ve denizde yürütülen hidrokarbon arama ve üretim faaliyetleri kapsamında 2020'nin ilk 9 ayında 3'ü denizde 73'ü karada toplam 76 arama, üretim ve tespit kuyusu açılmış olup, yaklaşık 186 bin metre sondaj yapılmıştır." diye konuştu.

Karadeniz'deki Tuna-1 kuyusunda 405 milyar metreküplük doğal gaz rezervi keşfedildiğini anımsatan Dönmez, burada sürecek çalışmalar kapsamında Sakarya havzasında yaklaşık 40 kuyu açılacağını aktardı.

Dönmez, mevcut tüketim miktarına bakıldığında bu keşfin piyasa ihtiyacının önemli bir miktarını karşılamasının beklendiğine işaret ederek "Yaklaşık 49 milyar metreküp gaz ithalatını kapsayan uzun vadeli doğal gaz alım kontratlarımızın süresinin önümüzdeki 5-6 yıllık dönem içerisinde dolacağı dikkate alındığında, ülkemizin doğal gaz ithalat planlamalarının yeniden değerlendirilmesi ve olası müzakerelerin bu yeni durum gözetilerek yapılması gerekecektir." ifadelerini kullandı.

YEKA ve nükleer enerji

Güneş Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) kapsamında Karapınar Güneş Enerjisi Santrali (GES) ile yaklaşık 1,4 milyar dolar yatırım büyüklüğü olan Avrupa ve Orta Doğu'nun tek tam entegre güneş paneli üretim tesisinin açıldığını hatırlatan Dönmez, "Bu tesis sayesinde 100 milyon dolarlık panel ve ekipman ithalatı önlenecek olup burada üretilecek ilk yerli güneş panelleri 1000 megavatlık Karapınar GES'te kullanılacaktır." dedi.

Dönmez, Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin (NGS) birinci ünitesinin inşasına başlandığının altını çizerek şunları kaydetti:

"Akkuyu NGS'nin ikinci ünitesi için inşaat lisansı verilmiş ve ikinci ünitenin temeli de 8 Nisan 2020’de atılarak temel döşemesi betonlama çalışmaları tamamlanmıştır. Akkuyu NGS'nin üçüncü ünitesi için 23 Temmuz'da sınırlı çalışma izni alınmış ve dördüncü ünite için yapılan inşaat lisansı başvurusu 3 Temmuz'da uygun bulunmuştur. Hedefimiz Cumhuriyetimizin 100. yılında Akkuyu NGS'nin ilk ünitesini devreye alarak diğer ünitelerin de birer yıl arayla 2026 yılı sonuna kadar işletmeye alınmasıdır. Ayrıca bu çerçevede Rusya’da nükleer enerji alanında 102 lisans ve 47 yüksek lisans öğrencimiz eğitimine devam etmekte olup mezun olarak yurda dönen 143 öğrencimiz ise projede çalışmaya başlamıştır." 

Dönmez, günlük işlemlerin yanında yıllık, çeyreklik, aylık vadelerde fiziksel teslimatlı elektrik ticaretinin yapılacağı Vadeli Elektrik Piyasası'nın da (VEP) yakın gelecekte hizmete sunulacağını söyledi.

Vadeli Doğal Gaz Piyasası'nın (VGP) da 2021 sonuna kadar devreye alınması için çalışmaların başlatıldığının altını çizen Dönmez, "Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası'nın (OTSP) piyasaya sağladığı esneklikle spot boru gazı ithalatının yanı sıra ihracatın da enstrüman olarak kullanılıp sınır ötesi doğal gaz ticaret hacminin artırılması, Türkiye'nin doğal gaz ticaret merkezi olma hedefine önemli katkılar sağlayacaktır." diye konuştu.

Dönmez, 1 Eylül 2018'de açılan doğal gaz piyasasında Ekim 2020 itibarıyla aktif 50 piyasa katılımcısı bulunduğunu belirterek, "2020'nin ilk 9 ayında bu piyasada 3 milyar liranın üzerinde hacme sahip doğal gaz ticareti gerçekleşmiştir." dedi.

Enerji verimliliği ve madencilik

Enerji verimliliğine önem verdiklerini ve bu kapsamda çalışmaların devam ettiğini vurgulayan Dönmez, şöyle devam etti:

"Enerji verimliliği ve kaynakların sürdürülebilir kullanımı kapsamında, bina ve hizmetler, enerji, ulaştırma, sanayi ve teknoloji, tarım ve diğer bütün sektörleri ilgilendiren yatay konulara yönelik 55 eylemi kapsayan Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı ile 2017-2023 arasında kümülatif 23,9 milyon ton eşdeğeri petrol (MTEP) enerji tasarrufu planlanmış olup, tüm bu eylemlerin uygulanması halinde 2033'e kadar 30,2 milyar dolar mali tasarruf hedeflenmiştir. Sanayi sektörüne uygulanan verimlilik artırıcı proje destekleri kapsamında 2009'dan günümüze 287 projeye 32,8 milyon lira destek verilmiştir. Bu projelerin toplam yatırım tutarı 136 milyon lira olarak gerçekleşmiş olup, yıllık 109 milyon lira tasarruf sağlanmıştır."

Dönmez, "Bir Enerji Bir Nefes Projesi" ile 2,7 milyondan fazla fidan dikimi için Orman Genel Müdürlüğü ile protokol yapıldığını ve yıl sonuna kadar ilave 460 bin yeni fidan dikimi hedeflendiğini anlatarak, çevre, su, toprak ve hava kalitesini artırabilmek için de yatırımların sürdüğünü ifade etti.

Maden potansiyelinin ekonomiye kazandırılması için çalışmalar yürütüldüğünü anımsatan Dönmez, "2002'de yaklaşık 700 milyon dolar olan maden ihracatımız 2019'da 4,31 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülkemiz maden ve enerji hammadde kaynak potansiyelinin ortaya konulması için yürütülen yoğun çalışmalarımız neticesinde, 1935'ten bu yana yapılan 10,4 milyon metre sondajın 7,4 milyon metresi 2003-2020 döneminde yapılmış ve yıllık 60 bin adet olan analiz/test kapasitemiz 600 binin üzerine çıkartılmıştır." bilgisini paylaştı.

Dönmez, havadan jeofizik görüntüleme çalışması kapsamında 2019 sonu itibarıyla toplam 682 bin kilometre veri uçuşu gerçekleştirilerek, 920 bin kilometre alan taraması ile yerin altının fotoğrafının çekildiğini kaydetti. Fatih Dönmez, "Potansiyel tespit edilen bölgelerde 2020'de 370 bin kilometre detay veri uçuşu gerçekleştirilerek bütün ülke sathının maden röntgeni çekilmiş, jeofizik haritaları hazırlanmış ve detaylandırılmıştır." ifadesini kullandı.

Maden kaynaklarının ortaya çıkarılması için adımlar atıldığını vurgulayan Dönmez, "Yürütülen çalışmalar neticesinde son 18 yılda yaklaşık olarak 11 milyar ton kömür, 311 ton altın, 2 bin ton gümüş, 5 milyon ton kurşun-çinko, 3 milyon ton bakır, 83 milyon ton demir, 2 milyon ton krom, 98 milyon metreküp mermer, 21 milyar ton sodyum sülfat, 243 bin ton Nadir Toprak Elementi (NTE), 24 bin ton uranyum, 8 bin ton toryum, 6 milyon ton lityum başta olmak üzere birçok keşif yapılmıştır." dedi.

Dönmez, bakanlık olarak MTA, MAPEG, TENMAK, EPDK, NDK dahil olmak üzere 2021 yılı bütçe kanun tasarısı teklif toplamının 5 milyar 61 milyon 810 bin lira olduğunu bildirdi.

Otogaz kullanımında dünya birinciliği

Komisyonda sunum yapan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı Mustafa Yılmaz da Türkiye'nin dünyanın en büyük 16. LPG pazarı olduğunu belirterek, 2019'da Türkiye'nin otogaz kullanımında Güney Kore'yi geçerek birinci sıraya yükseldiğini söyledi.

Yılmaz, bugün 81 il merkezinin tamamında ve 559 ilçe ve beldede konutlarda doğal gaz kullanıldığını ve yıl sonunda doğal gaz kullanan ilçe ve belde sayısının ise 585'e ulaşacağını kaydetti.

Gelecek yıl devreye alınacak VGP ile ilgili çalışmaların sürdüğüne işaret eden Yılmaz, "2023'te yerli gazımızın piyasaya arz edilmesiyle birlikte, Türkiye organize gaz piyasaları, 'Avrupa’da kendi ülkesinde üretilen gazın uluslararası ticarete konu edildiği az sayıdaki gelişmiş gaz ticaret merkezlerinden biri' olma imkanına ulaşacaktır." ifadesini kullandı.