Rusya'dan lityum darbesi! Ukrayna ittifakı sarsıldı: Trump'ın maden planı çöker mi?
Yaz aylarının gelmesiyle birlikte toprağın sertleştiği cephelerde çatışmalar yeniden şiddetlendi. Dünya, gözünü Orta Doğu'ya çevirmişken, Rus ordusunun Ukrayna'da ele geçirdiği son bölge, Kiev ile Washington arasında imzalanan maden anlaşmasını sekteye uğratabilecek yeni bir krize işaret ediyor.
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – Dünya, 13 Haziran’dan bu yana Orta Doğu’daki gelişmelere odaklanmışken, Ukrayna-Rusya savaşında da dikkat çeken yeni hamleler yaşanıyor. Trump yönetiminin yeniden göreve gelmesiyle birlikte Ukrayna’ya yapılan yardımlarda yaşanan kesintiler, iki ülke arasında imzalanan nadir toprak elementleri anlaşması sonrası kısmen telafi edilmişti. Bu anlaşmayla ABD, Ukrayna'nın yeraltı zenginliklerini çıkarma ve işleme konusunda öncelikli ülke konumuna gelmiş, özellikle lityum rezervlerinden yararlanmayı hedeflemişti. Ancak geçen günlerde Rus ordusunun, geniş lityum yataklarının bulunduğu bir bölgeyi ele geçirmesi, Trump’ın bu alandaki stratejik planlarını ciddi şekilde sekteye uğratabilir.
Rus güçleri, Ukrayna'nın doğusundaki Donetsk bölgesinde değerli bir lityum yatağının kontrolünü ele geçirdi. Donetsk batısında bulunan Shevchenko Köyü'nün yakınlarındaki maden sahası, yaklaşık 100 dönümlük bir alanı kapsıyor. Maden rezervleri, elektrik pilleri gibi ileri teknolojilerin üretiminde olmazsa olmaz bir mineral olan lityum bakımından oldukça zengin olduğu için uzmanlar tarafından Ukrayna'nın en değerli yataklarından görülüyordu.
'ANLAŞMA İÇİN SORUN HALİNE GELEBİLİR'
Rus ordusunun Shevchenko yakınlarında bulunan lityum yatağını ele geçirmiş olması, ABD ve Ukrayna arasında yapılan maden anlaşması için de büyük bir risk. Rus güçlerinin Ukrayna'da ilerlemesi, Kiev'in Washington'a sunabileceği kaynakları azaltıyor. Bu durum, ABD’nin Ukrayna’ya yönelik yardımlarını azaltmasına ve bir çeşit döngü oluşmasına neden olabilir.
Shevchenko yatağını işletmek için lisans sahibi olan ABD merkezli Critical Metals Corp'un yöneticisi Mykhailo Zhernov, Rus ilerleyişinin madenler için bir sorun olduğunu belirterek, "Rus birlikleri daha da ileri giderse, daha fazla mineral yatağını kontrol edecekler. Bu durum yapılan anlaşma için bir sorun" dedi. ABD ile yapılan maden anlaşmasını imzalayanlar arasında olan Ukrayna Ekonomi Bakanı Yulia Svyrydenko ise anlaşmanın imzalanmasının ardından, Rusya’nın ilk kez bu kadar büyük bir maden sahasını ele geçirmiş olması konusunda yorum yapmayı reddetti.
30 Nisan 2025’te imzalanan anlaşma, Ukrayna'nın nadir toprak elementleri, lityum, uranyum ve doğal gaz gibi stratejik kaynaklarının ortaklaşa geliştirilmesini ve bu projelerde ABD’yi öncelikli hale getiriyordu. Anlaşma kapsamında "ABD-Ukrayna Yeniden Yapılandırma Yatırım Fonu" kurulmuş; her iki ülkenin eşit yönetimi altında olacak fon üzerinden, Ukrayna'nın doğal kaynaklarının çıkarılması ve işlenmesi için yatırımlar yapılması kararlaştırılmıştı. ABD, nadir toprak elementleri konusunda küresel tedarik zincirlerine hakim olan Çin’e olan bağımlılığı azaltmanın bir yolu olarak Ukrayna'da bulunan rezervlere büyük önem veriyordu.
Anlaşma üzerindeki müzakereler sırasında Ukraynalı yetkililer, Ukrayna'nın Rus güçlerini geri püskürtmesine ve değerli rezervlerin kontrolünü elinde tutmasına yardımcı olmanın ABD'nin ekonomik çıkarına olduğunu savunarak, daha fazla Amerikan askeri desteği talep etmişti. Ancak Washington, mineral anlaşmasının askeri yardımlardan ayrı olduğunu savunarak, yardımı artırmayı geri çevirdi.
RUSYA DA BÜYÜK İLGİ DUYUYOR ÇÜNKÜ...
Rusya'nın Ukrayna topraklarının yaklaşık beşte birini işgal etmesi, halihazırda çok sayıda titanyum, manganez ve diğer kritik mineral yatağını kontrol ettiği anlamına geliyor. Moskova güçleri ayrıca Ukrayna'nın en büyük kömür madenlerinden bazılarını yok etti veya ele geçirdi. Rus güçlerinin yaz taarruzu sırasında daha fazla ileri gitmesi, Ukrayna’nın elindeki titanyum ve uranyum gibi diğer hammadde yataklarına yaklaşacağı anlamına geliyor.
Ukrayna hâlâ iki büyük lityum rezervine daha sahip ve bu rezervler cephe hattından uzak noktalarda bulunuyor. Ancak Shevchenko yakınlarında bulunan lityum yatağının yüksek kaliteye sahip olması, bu bölgenin kaybedilmiş olmasını daha büyük bir kayıp haline getiriyor. Ele geçirilen bölgedeki lityum yatakları, Rusya’nın da ilgisini çekiyor. Rusya'nın Donetsk bölgesinde görev yapan üst düzey yetkililerinden Vladimir Yezhikov, Rusya'nın devlet destekli nükleer enerji şirketi Rosatom'un madencilik bölümünün Shevchenko yatağına büyük ilgi gösterdiğini söyledi. Geçen yıl Rus birliklerinin aynı bölgeye yaptığı saldırılarda, bölgedeki maden sahalarına dikkat çeken Yezhikov, "Buradaki maden yatağının gelecekte ekonominin çok önemli bir unsuru olacağını ve büyük bir potansiyele sahip olduğunu tahmin ediyoruz. Burada kesinlikle bir maden kurulacak" demişti.
Lityum, özellikle elektrikli araç bataryaları, taşınabilir elektronik cihazlar ve enerji depolama sistemlerinde kullanılıyor. Seramik, cam üretimi ve havacılık sektörlerinde ön plana çıkan lityum, ısıya dayanıklı bileşenler üretmek için kritik bir role sahip. Yine enerji depolama teknolojileri açısından da önemli bir güç kaynağı. Rusya’nın lityumla çeşitli çalışmalar yaptığı bilinirken, bunun son örneklerinden biri de 18 Haziran’da kamuoyuna duyurulmuştu. Moskova Havacılık Enstitüsü (MAI), Skolkovo merkezli INTER firmasıyla ortaklaşa geliştirdiği yeni nesil lityum-iyon bataryalarını 18 Haziran 2025’te tanıtmış ve yeni lityum bataryaların, küçük İHA sistemlerinin uçuş süresini yüzde 75 artırdığını açıklamıştı.
EN ÇOK OKUNANLAR
KEŞFETYENİ