İktisat ya da iktisatçı kavramı kafalarda neleri çağrıştırır?
Hollywood filmlerinde ekonomistler ağırlıklı olarak bir yatırım şirketinde çalışan, piyasalardaki hareketleri başkalarından önce tahmin edebilmek için polisiye filmleri aratmayacak bir tempoda oradan oraya koşturan piyasa oyuncularıdır. O nedenle bir yolculuğa çıkıp yanınızda oturan kişinin iktisatçı olduğunu öğrendiğinizde aklınıza ilk gelen soru altına, dolara, borsaya ne olacağı şeklindedir.
Gerçekte ise iktisat ve iktisatçı kavramları yukarıdaki betimlemeden oldukça farklıdır.
Doktora şart...
Peki iktisatçı kime denir?
Benim kafamda iktisatçı iktisat alanında doktora yapmış kişidir. İktisat doktorası ise değil sokaktaki vatandaşın, iktisat konusunda lisans eğitimi almış bir üniversite mezununun bile tahmin edemeyeceği kadar matematiksel ve teknik bir eğitimdir. Doktora eğitiminiz boyunca insan davranışını matematiksel modellerle açıklamayı, ekonominin değişik sektörlerini bu modellerle bir araya getirmeyi ve mevcut verileri kullanarak kurduğunuz modelin gerçek hayata ne kadar yakın olup olmadığını öğrenmeye çalışırsınız. “Öğrenirsiniz” demiyorum çünkü pek çok bilim dalı gibi iktisat da ucu bucağı olmayan ve sürekli genişleyen bir bilgi denizidir.
Çok bilen çok yanılır
Ekran başındaki ekonomi takipçilerinin birincil motivasyonu yatırımlarını en iyi şekilde değerlendirmek olduğundan televizyondaki ekonomi kanallarında ağırlıklı olarak gündemdeki ekonomik gelişmelerin yatırım araçlarına olan etkileri tartışılır. Konukların cevap verme tarzından iktisatçı olup olmadıkları rahatlıkla anlaşılabilir. İktisatçı hiçbir konuda kesin konuşamaz.
Kesin konuşursa aldığı doktora eğitimine ihanet edeceğini düşünür. Ekonomik bir tahmin yapması istense veriyle ölçmeden, tahmini etkileyecek tüm faktörleri değerlendirmeden vereceği cevabın eksikliklerini düşünür ve sürümcemede kalır.
Almış olduğu ekonomik formasyon ona sürekli arka plandaki derinliği ve bu derinlik içinde değerlendirmesi gereken faktörleri hatırlatır.
Bütün bunları neden yazdım?
Amacım belki de bizlere Fed, Dolar, TCM tahminleri sorulduğunda neden kem küm ettiğimizi açıklayabilmekti. Satırlarımı Nazım’ın “Mavi gözlü dev” şiirinden bir alıntı ile noktalar herkese iyi bayramlar dilerim.
“Ve elleri öyle büyük işler için hazırlanmıştı ki devin,
Yapamazdı yapısını, çalamazdı kapısını
Bahçesinde ebruli hanımeli açan evin.”
