“Tip 1 diyabetli çocuklar normal bir hayat sürebilir”
Prof. Dr. Şükrü Hatun: “Tip 1 diyabet çocuklarda aniden ortaya çıktığından aileler öncelikle şoke oluyor. Ama durumu abartıp çocuğa aşırı korumacı yaklaşmak ve onu aktivitelerden uzak tutmak çok yanlış. İyi bir tedaviyle bu çocuklar başarılı ve normal bir hayat sürebilir”
Lilly Diyabet ve Disney ortaklığında tip 1 diyabetli çocuklar için üç kitaplık bir seri hazırlandı. Kitap serisindeki hikayeler sayesinde, çocukların çok sevdiği Mickey Mouse, Goofy, Donald gibi Disney karakterlerinin arkadaşı olan tip 1 diyabetli Coco karakteriyle tanışıyoruz. Coco kendi hayatı üzerinden tip 1 diyabetli bir çocuğun gündelik yaşamda, okulda, yatılı misafirliğe gittiğinde veya arkadaşının partisine katıldığında nelere dikkat etmesi gerektiğini en sevimli şekilde öğretiyor.
Kitap serisi hakkında konuştuğumuz Lilly İlaç Kurumsal İletişim Direktörü Nurgün Örgen Özelçi, “Tip 1 diyabete bir hastalık olarak bakmıyoruz; bu sadece bir özellik” diyor: “Çocuklar alışkanlıklarını bu özelliklerine göre edindiklerinde hayatlarında her şeyi sorunsuz şekilde yapabilme imkanları var. Serideki hikayelerle tip 1 diyabetli çocuklar; tedavilerini aksatmadıklarında, beslenme ve egzersiz dengelerini oluşturmayı öğrendiklerinde, diğer tüm çocuklar gibi aktivitelerde yer alabileceklerini görecekler. Bu bilincin oluşmasında da çocukların çok sevdiği Disney karakterleri çok etkili oluyor.”
“Coco ve Goofy’nin Gufi Günlüğü”, “Coco İlk Kez Yatıya Kalıyor” ve “Coco Okula Dönüyor” olmak üzere üç kitaptan oluşan seriyi edinmek isteyenler, çocuk endokrinolojisi uzmanı doktorlarından ücretsiz olarak temin edebilirler. Kitap serisi sayesinde çocuklarda görülen diyabet tekrar gündemimize aldık. Bu konuyu Çocuk Endokrin ve Diyabet Derneği Çocuk Diyabet Grubu Başkanı ve Okulda Diyabet Programı Koordinatörü Prof. Dr. Şükrü Hatun’la konuştuk.
“Çocuk çok sık idrar yapmaya ve kilo kaybetmeye başlar”
-Çocuklarda görülen diyabetin yüzde 95’inden fazlası tip 1 diyabettir. Erişkinlerdeki, şişmanlığa bağlı ortaya çıkan tip 2 diyabete göre tip 1 çok daha seyrek görülür. Örneğin toplumun yüzde 7’si tip 2 diyabettir. Tip 1 diyabetli çocuk sayısı ülkemizde 20 bin civarında, her yıl da bu sayıya 1.700-2.000 yeni çocuk ekleniyor.
-Çocuk diyabetinin erişkin diyabetinden önemli bir farkı aniden ortaya çıkması ve nedeninin bilinmemesidir. Erişkinlerde görülen tip 2 diyabet genellikle şişmanlığa bağlı ortaya çıkar ve uzun yıllar gizli kalabilir. Bu nedenle tarama yaptırmak gerekir. Çocuk diyabetinde ise bulgular 2-3 hafta içinde kendini gösterir.
-Hastalık öncesinde hiçbir sorunu olmayan çocuk birden çok su içmeye, çok sık idrar yapmaya, gece uykudan uyanıp tuvalete gitmeye, halsiz hissetmeye ve kilo kaybetmeye başlar. Sık rastlanmadığından bu belirtiler ailelerin aklına tip 1 diyabeti getirmez. Oysa bu durumda çocuğu hemen doktora götürmek gerekir.
-Tip 1 diyabetin teşhisi oldukça basittir. Herhangi bir anda ölçülen kan şekerinin 200 miligramın üzerinde olması diyabet tanısı koymak için yeterlidir. Aileler ilk teşhisten sonra genellikle şoke olur ve büyük bir üzüntü yaşar. Ancak bu olumsuz dönemin hemen atlatılması, ailenin kendisini ve çocuğunu rahatlatması gerekir.
-Çocuklar tip 1 diyabet tanısı alınca ailelerinin ve öğretmenlerinin desteğine büyük ihtiyaç duyar. Çünkü çocuk için kelimelerin anlamı bile değişmeye başlayacaktır. Örneğin, en çok sevdiği yiyeceğin adı olan şeker, artık bir hastalık adı olmuştur. Bebekliğinden beri korkutulduğu “iğne” herkes tarafından sevimli gösterilmeye çalışılacaktır. Bu noktada çocuğun diyabetle arkadaş olması bunun için de hastalıkla tanışması gerekir.
“Aileler bilmedikleri için korkuyor”
-Tip 1 diyabet, çocuklarda 6 aydan sonra görülen bir diyabet türüdür. Çoğunlukla bağışıklık sistemi hücrelerinin pankreasın insülin üreten beta hücrelerini zedelemesine bağlı oluşan bir hastalıktır. İnsülin üreten hücreler zedelendiğinden çocuklar yaşam boyu insüline bağımlı yaşamak zorunda kalır. İnsülin olmayınca besinlerle alınan şeker hücrelerin içine giremiyor, dolayısıyla enerji kaynağı olarak da kullanılamaz.
-Aileler bilmedikleri için korkuyor. Oysa tedavilerini aksatmadıklarında çocuklar normal ve başarılı bir hayat sürdürebilir. İnsülin tedavisinin doğru uygulanması, beslenme ve egzersiz önerilerine uyulması durumunda diyabet hastalığı ortalama yaşam süresini ve kalitesini düşürmez. Çocuğa da diyabetin doğru yönetildiğinde hayatını olumsuz etkilemeyeceği anlatılmalıdır.
-Diyabetli çocuğun ailesi ve öğretmenleri durumu abartıp çocuğa aşırı korumacı yaklaşmamalı, çocuğu aktivitelerden uzak tutmamalı. Aileler çocuklarını, diyabetli akranlarıyla etkileşim kurabilecekleri ve kendilerini yalnız hissetmeyecekleri diyabet kamplarına gitmeleri konusunda motive etmeli.
Uluslararası Diyabet Federasyonu verilerine göre...
-2015 yılında her 11 kişiden biri yani 415 milyon insan diyabetli olacak.
-Yetişkinlerde her iki kişiden birinin diyabeti henüz teşhis edilmemiş durumda.
-Dünyada şu anda 542 bin çocuk tip 1 diyabetle yaşıyor.
-Bu yıl dünyada 0-14 yaş arasındaki 86 bin yeni çocuğa tip 1 diyabet teşhisi konulacak.