Prof. Dr. Tansu Küçük: “Âdet öncesi gerginlik sendromu (PMS) çoğunlukla entelektüel kadının hastalığıdır. Köyde koyun güden, akşama kadar mısır tarlasında çalışan bir kadında PMS olduğunu pek görmeyiz”
Regl öncesi dönemde kadınların çoğunda mutsuzluk, kaygı ve öfke artışı, gerginlik, hassaslık gibi psikolojik değişimler oluyor. Bazı kadınlarda baş ve karın ağrıları, göğüslerde hassasiyet ve ödeme bağlı şişkinlik gibi fizyolojik belirtiler de görülüyor.
Bazen dayanılmaz bir hal alan bu şikayetler kadının iş ve
sosyal yaşamını, kişisel ve ruhsal dengesini de bozuyor. Kısaca PMS olarak bilinen ve regl öncesi sendromu (premenstrual sendrom) denilen bu durumu uzmanlarla konuştuk.
“Sendrom için gelen hastada çikolata kisti veya miyom çıkabiliyor”
Prof. Dr. Tansu Küçük
(Acıbadem Maslak Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı)
* PMS âdetin 14 ya da 15’inci gününde başlayan ve âdetten iki-üç gün sonra biten ruhsal ya da fiziksel birtakım değişimlerdir. PMS teşhisi için bu değişimlerin en az üç âdet döneminde ortaya çıkması gerekir.
* PMS ergenlik döneminden önce ve menopozda çok ender görülür. Sıklıkla 30-45 yaş arasında gözlenir. Ailesinde PMS olan kişilerde görülme olasılığı ise daha yüksektir.
* PMS teşhisi koymadan kadınlar iyice incelenmeli. Çünkü PMS’li zannedilen hastalarda; halk arasında çikolata kisti diye bilinen endometriosise, miyomlara veya yumurtalık kistlerine sık rastlanıyor.
* PMS çoğunlukla entelektüel kadının hastalığıdır. Dağ başında yaşayan, köyde koyun güden, akşama kadar mısır tarlasında çalışan bir kadının premenstrual sendromu olduğunu pek görmeyiz. PMS’in entelektüel kadında daha çok olması da işin psikolojik boyutunun güçlü olduğunu gösteriyor.
“PMS kadınların yüzde 35-40’ında var”
* Hangi kadına sorsanız “Âdet döneminde sorunum oluyor” der. Ama gerçekte PMS’li kadınların oranı yüzde 35-40. Çok ağır olanlar ise kadınların yüzde 5’i-10’u.
* Ağır PMS’i aylarca, yıllarca tedavisiz atlatmaya çalışan bir hasta majör depresyona girip intihar bile edebilir. Hastalar kendilerine eziyet etmesin, doktora başvursun. PMS tedavisi olan bir hastalık.
“Hastalar bu dönemde ödeme bağlı olarak 3-4 kilo alabiliyor”
Dr. Aylin Aksoy Çoban
(Acıbadem Fulya Hastanesi Psikiyatri Uzmanı)
* PMS’de depresif ruh hali, mutsuzluk, kaygı ve öfke artışı, çevreyle çatışma eğilimi, aşırı yeme
ya da aşerme (tatlı ve tuzlu yeme isteği), sabırsızlık, hoşgörüsüzlük, umutsuzluk, hassaslık, aşırı uyku
ya da uykusuzluk ile sık karşılaşıyoruz.
* Hastalarda baş ağrısı, göğüslerde hassasiyet ve dolgunluk hissi, karında şişkinlik ve ağrı, vücutta ödeme bağlı şişkinlik ve kilo artışı (hasta 3-4 kilo alabiliyor) gibi fizyolojik belirtiler de oluşabiliyor.
* Bazı âdet döngülerinde cinsel istekte ve enerjide artış, gergin ve öfkeli bir ruh hali yaşayan hasta bazılarında cinsel istekte azalma, içe kapanma, enerjisizlik yaşayabiliyor.
* PMS’li kadınların öfke patlamaları ve yersiz alınganlıklara bağlı olarak işyerlerinde de sıkıntıları oluyor. Hatta işini kaybedebiliyor.
* Eşler ve partnerler arasındaki anlaşmazlıklar ve çatışmalar da bu dönemde artabiliyor. Karşı tarafın anlayışlı olması gerekiyor.
“Eşine bağıramayanın karnı ağrımaya başlıyor”
* Kadının konuşma özgürlüğünün az olduğu veya kendisini duygusal olarak ifade edemediği kültürlerde fiziksel semptomlar artıyor. Örneğin sinirlendiğinde eşine bağıramayan kadının karnı ağrımaya başlıyor.
* Araştırmalar kadınların âdet öncesi dönemlerinde daha fazla suç işlediğini ortaya çıkardı. Amerika’nın bir eyaletinde suç işleyen kadın PMS döneminde ise cezai indirim alıyor.
Regl öncesi sendromuna karşı öneriler
* Haftada üç gün birer saat basit egzersiz, asansör yerine merdivenleri tercih etmek, yürüme mesafelerini artırmak bile şikayetleri yok edebiliyor.
* Yoga, meditasyon, nefes egzersizleri ve masajla gevşeyebilirler.
* Plazalarda çalışan kadınlar 10-15 dakikalık aralar versinler. Çıkıp hava almak, hareket etmek, güneş görmek iyi gelecektir.
* Bu dönemde sebze, meyve, patates, yulaf türevi yiyecekler, düşük yağ oranlı beyaz etler, baklagiller, bitkisel yağlar
tüketin. Multivitamin takviyesi kullanmak da faydalı olabilir.
* Çikolatadan, çok şekerli,
tuzlu yiyeceklerden uzak durun. Özellikle âdet öncesi dönemde kafein içeren içecekleri, alkollü ve gazlı içecekleri kesinlikle tüketmeyin. Bol bol su için.
Tedavisi var mı?
* PMS tanısı alan hastanın bilgilendirilmesi ve hastaya yaşam tarzı değişiklikleri önerilmesi gerekir.
* Hormon düzensizlikleri için hormon ilaçları kullanılabilir.
* Ödemi olan hastaların bol bol su içmesi, tuzdan ve kafeinden uzak durması, düzenli egzersiz yapması çok faydalı olacaktır.
* Ağrı kesici-iltihap giderici ilaçlar belirtiler başlar başlamaz alındığında ve âdetin üçüncü gününe kadar kullanıldığında âdet sancılarının giderilmesine yardımcıdır.
* Ruhsal sorunların giderilmesinde antidepresanlardan ve psikoterapiden yararlanılabilir.
* Meme hassasiyeti olan hastalarda kafein alımının kısıtlanması, sigara içilmemesi, gıdalarda yağın azaltılması işe yarayacaktır.