Prof. Dr. Fazilet Karakoç: “Her yıl 2 milyondan fazla çocuğun hayatını kaybetmesine neden olan zatürre genellikle basit bir üst solunum yolu enfeksiyonu şeklinde başlıyor. Fakat erken tanı ve iyi tedavi uygulanırsa korkulacak bir hastalık değil”
Kışın zamanımızın büyük bölümünü kapalı alanlarda geçiriyoruz. Hastalıkların sebebi olan mikropları da kapalı ortamlarda sürekli birbirimize aktarıyoruz. Bu mikropların bazıları epeyce güçlü; sadece üst solunum yolunda kalmayıp akciğerlerimize doğru inerek, zatürre gibi ciddi enfeksiyonlara sebep olabiliyor.
Erken teşhis edilip iyi bir şekilde tedavi edildiğinde herhangi bir sorun yaratmayan zatürrenin geç fark edilmesi ciddi sonuçlara yol açabiliyor. Özellikle çocuklar risk altında. Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre, 1 yaşından küçük bebek ölümlerinin yüzde 48.4’üne, 1-4 yaş grubu çocuk ölümlerinin ise yüzde 42.1’ine zatürre sebep oluyor.
Memorial Ataşehir Hastanesi Çocuk Göğüs Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Fazilet Karakoç’la zatürreyi konuştuk...
“Aşılar korunmada etkili”
-0-6 yaş arası çocuklar yılda beş-sekiz kez üst solunum yolu enfeksiyonu geçirebilirler. Bu kendini burun akıntısı, hapşırık, öksürükle belli eder ve
üç-beş gün, bilemediniz bir hafta içinde geçer. Bazı mikroplar ise çok daha güçlüdür. Sadece üst solunum yolunda kalmayıp alt solunum yollarına inerler. Alt solunum yolundaki enfeksiyon sadece bronşların içinde kalırsa bronşit, akciğere yayılırsa da buna zatürre denir.
-0-6 yaş arası çocuklar için risk oluşturan zatürre sebebiyle dünyada
her yıl 2 milyon çocuk yaşamını yitiriyor. Zatürre aşısı hastalıktan korunmada etkili. Bu çocuklara iki, dört, altı ve on sekizinci aylarda yapılan bir aşı.
-Anne sütü zatürreden koruyan bir ilaç gibi. İçindeki koruyucu faktörler çocuğun bağışıklığını destekleyerek hastalığa karşı doğal bir kalkan oluşturuyor. Kalabalık evde yaşamak ve kreşe gitmek ise riski artırıyor.
-Sigaranın hem alt hem de üst solunum yolu enfeksiyonları açısından riski artırdığına yönelik yüzlerce araştırma var. Bir odada kapı kapatılıp içilse bile evdeki çocuğun zatürre olma olasılığı artıyor.
-Zatüre erken teşhis edilirse ve iyi bir tedavi uygulanırsa korkulacak bir hastalık değil. Ancak önlenebilir olmasına rağmen dünyada ve ülkemizde en önemli çocuk ölüm nedenleri arasında yer alıyor.
-Burun akıntısı, hapşırık, hafif ateş, tek tük öksürük var ve üç-beş gün içinde çocuk iyiye gidiyorsa bu bir üst solunum yolu enfeksiyonudur. Ama yüksek ateş, halsizlik, iştahsızlık, öksürüğün yoğun ve balgamlı olması, karın veya göğüs ağrısı olması durumunda zatürreden şüphelenilmeli.
-Teşhis için gerekirse akciğer filmi çekilebilir ama tomografiyi çok özel durumlar haricinde önermiyoruz.
“Üç durumda tehlikeli”
-Zatürre sadece üç durumda tehlikelidir. Ağırsa, tekrarlıyorsa ve iyileşmiyorsa. Dört hafta içinde çocuğun bulgularında bir düzelme olmuyorsa buna iyileşmeyen zatürre diyoruz. Bir yılda ikiden fazla veya hayatında toplamda üçten fazla zatürre olan çocuklarda ise tekrarlayan zatürre vardır. Bu durumda hastalığın altında yatan nedenin araştırılması ve onun tedavi edilmesi gerekir. Bağışıklık sistemindeki bir sorun, kistik fibrozis veya akciğere kaçan bir cisim bunun sebebi olabilir. Örneğin bir çocuk akciğerine kaçan bir çekirdek nedeniyle on kere zatürre geçirebilir.
-Zatürrenin altında yatan başka bir sorun yoksa antibiyotik tedavisine başlanıyor. İki aydan daha küçük çocuklarda ve ağır zatürre vakalarında ise çocuk hemen hastaneye yatırılmalı.
-Erken fark edilip tedavi edilmediğinde, zatürreye yol açan mikrop akciğerin dış zarlarına yayılabiliyor. Orada sıvı toplanıyor ve çocuk yoğun bakımlık oluyor. Solunum ve beraberinde de kalp yetersizliğine bağlı olarak da hayatını kaybedebiliyor.
“Hastayken çocuğunuz bol sıvı almalı”
l Çocuğun hastalık döneminde iyi beslenmesi ve uyuması önemli ama o dönemde iştahı kapanıyor. Midesi balgamla dolu olabiliyor. Bu nedenle çocuk bir hafta önce sağlamken yediği kadar yemek yiyemeyecektir. Aile çocuğu “İlla da ye” diye zorlarsa bunun çocuğa bir faydası olmaz hatta çocuğun kusmasına yol açar.
l Zatürreli çocuk, ateşi olduğu ve sık nefes alıp verdiği için sıvı kaybeder. Bu nedenle hastalık döneminde onun sıvı alımını sağlamak çok önemli. Yemek yedirmek yerine çorba içirebilir, hep su içmek istemiyorsa meyve suyu verebilirsiniz.